Kinh Tiểu Diễn Giải (Cullaniddesa) đọc online

Kinh Tiểu Diễn Giải đọc online – Phần II

Thuộc Kinh Tiểu Bộ (Khuddaka Nikàya) | Tạng Kinh (SUTTANTAPITAKA)

Dịch Việt: Tỳ khưu Indacanda và các cộng sự

Nguồn: https://www.tamtangpaliviet.net/ & https://theravada.vn/

Nội dung Kinh Tiểu Diễn Giải được chia thành 2 phần:

Đọc Kinh Tiểu Diễn Giải Phần I

Kinh Đại Diễn Giải

10. KAPPASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH KAPPA

Nguồn: Tam Tạng Pāli – Sinhala thuộc Buddha Jayanti Tripitaka Series (BJTS) – Lời tiếng Việt: Tỳ khưu Indacanda

(XI) Câu hỏi của thanh niên Kappa:

Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (iccāyasmā kappo) oghe jāte mahabbhaye, jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūhi mārisa tvañca me dīpam akkhāhi yathayidaṃ nāparaṃ siyā.

(Tôn giả Kappa nói rằng:) “Thưa ngài, xin ngài hãy nói về hòn đảo cho những người đang bị chế ngự bởi sanh và tử, cho những người đang đứng giữa hồ nước, ở dòng lũ có sự nguy hiểm lớn đã được sanh ra. Và xin ngài hãy nói ra cho con về hòn đảo để cho cái (khổ) khác giống như cái (khổ) này không thể xảy ra.” Kappa:

1092. Tôn giả Káp-pa nói:

Những ai đứng giữa nước,

Trong dòng nước mạnh chảy,

Giữa sợ hãi lớn lao,

Thưa Ngài hãy nói lên,

Hòn đảo cho những kẻ,

Bị già chết chinh phục,

Ngài nói con hòn đảo,

Ðể không có khổ khác,

Giống như đau khổ này.

(Kinh Tập, chương V)

Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatan ti saro vuccati saṃsāro. Āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇaṃ ca. Saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.

Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati? Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā jāti koṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātikoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātikoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tatoparaṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati ettakāni jātikoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tatoparaṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.

Ettakāni vassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā vassakoṭiyo vassaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.

Ettakāni kappāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi. Ettakāni kappasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā kappakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti, hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Anamataggoyaṃ bhikkhave, saṃsāro pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ saṃdhāvataṃ saṃsarataṃ. Evaṃ dīgharattaṃ kho bhikkhave, dukkhaṃ paccanubhūtaṃ tippaṃ paccanubhūtaṃ byasanaṃ paccanubhūtaṃ kaṭasī vaḍḍhitā. Yāvañcidaṃ bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ, alaṃ virajjituṃ, alaṃ vimuccitun ”ti. Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.

Bởi vì, điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

“Này các tỳ khưu, luân hồi này là không biết điểm khởi đầu. Điểm đầu tiên không được biết đến đối với các chúng sanh – có sự che lấp bởi vô minh, có sự ràng buộc bởi tham ái – đang chạy quanh, đang chuyển dịch. Một thời gian dài lâu như vậy, quả thật, này các tỳ khưu, khổ đau được trải nghiệm, khổ não được trải nghiệm, sự tổn hại được trải nghiệm, các nghĩa trang được tăng thêm. Cho đến chừng ấy, này các tỳ khưu, thật quá đủ để nhàm chán về các pháp tạo tác, quá đủ để xa lìa luyến ái, quá đủ để giải thoát;” – ‘điểm đầu tiên của luân hồi không được biết đến’ là như vậy.

Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati? Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatāni – ettakāni jātisahassāni – ettakāni jātisatasahassāni – ettakā jātikoṭiyo – ettakāni jātikoṭisatāni – ettakāni jātikoṭisahassāni – ettakāni jātikoṭisatasahassāni – ettakāni vassāni – ettakāni vassasatāni – ettakāni vassasahassāni – ettakāni vassasatasahassāni – ettakā vassakoṭiyo – ettakāni vassakoṭisatāni – ettakāni vassakoṭisahassāni – ettakāni vassakoṭisatasahassāni – ettakāni kappāni – ettakāni kappasatāni – ettakāni kappasahassāni – ettakāni kappasatasahassāni – ettakāni kappakoṭiyo – ettakāni kappakoṭisatāni – ettakāni kappakoṭisahassāni – ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā ’ti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ. Iccāyasmā kappo ti –pe–.

Oghe jāte mahabbhaye ti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjogho jāte saṃjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte. Mahabbhaye ti jātibhaye jarābhaye vyādhibhaye maraṇabhaye ’ti – oghe jāte mahabbhaye.

Jarāmaccuparetānan ti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ alenānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānan ’ti – jarāmaccuparetānaṃ.

Dīpaṃ pabrūhi mārisā ti dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Mārisā ti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisā ’ti – dīpaṃ pabrūhi mārisa.

Tvañca me dīpamakkhāhī ti – Tvan ti bhagavantaṃ bhaṇati. Dīpamakkhāhī ti dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ akkhāhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti – tvañca me dīpamakkhāhi.

Yathayidaṃ nāparaṃ siyā ti yathayidaṃ dukkhaṃ idheva nirujjheyya, vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyya puna paṭisandhikaṃ dukkhaṃ na nibbatteyya, kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā punagatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na jāyeyya na saṃjāyeyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃgaccheyya paṭippassambheyyā ’ti – yathayidaṃ nāparaṃ siyā.

Tenāha so brāhmaṇo: “Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (iccāyasmā kappo) oghe jāte mahabbhaye,jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūhi mārisa, tvañca me dīpamakkhāhi yathayidaṃ nāparaṃ siyā ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (kappāti bhagavā) oghe jāte mahabbhaye jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūmi kappa te.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Kappa,) Ta sẽ nói với ngươi về hòn đảo cho những người đang bị chế ngự bởi sanh và tử, cho những người đang đứng giữa hồ nước, ở dòng lũ có sự nguy hiểm lớn đã được sanh ra, này Kappa. Thế Tôn:

1093. Thế Tôn nói Kap-pa,

Những ai đứng giữa nước,

Trong dòng nước mạnh chảy,

Giữa sợ hãi lớn lao,

Ta nói Ông hòn đảo,

Cho những ai đang bị,

Già và chết chinh phục.

(Kinh Tập, chương V)

Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatan ti saro vuccati saṃsāro, āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca. Saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.

Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati? –pe– evaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati? –pe– evaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Evaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati majjheva saṃsāre santā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā ’ti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ. Kappāti bhagavā ti –pe–.

Oghe jāte mahabbhaye ti kāmoghe bhavoghe diṭṭhogho avijjoghe jāte saṃjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte. Mahabbhaye ti jātibhaye jarābhaye vyādhibhaye maraṇabhaye ’ti – oghe jāte mahabbhaye.

Jarāmaccuparetānan ti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ alenānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānan ’ti – jarāmaccuparetānaṃ.

Dīpaṃ pabrūmi kappa te ti dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemī ’ti – dīpaṃ pabrūmi kappa te.

Tenāha bhagavā: “Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhitaṃ (kappāti bhagavā) oghe jāte mahabbhaye, jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūmi kappa te ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Akiñcanaṃ anādānaṃ – etaṃ dīpaṃ anāparaṃ nibbānaṃ iti naṃ brūmi – jarāmaccuparikkhayaṃ.

Hòn đảo này là không vướng bận, không nắm giữ, không có cái nào khác, Ta gọi cái ấy là ‘Niết Bàn,’ sự đoạn diệt hoàn toàn sanh và tử.

1094. Hòn đảo vô song này,

Không sở hữu, chấp trước,

Ta nói Ông Niết-bàn,

Già chết được đoạn diệt,(Kinh Tập, chương V)

Akiñcanaṃ anādānan ti – Kiñcanan ti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ. Kiñcanappahānaṃ kiñcanavūpasamo kiñcanapaṭinissaggo kiñcanapaṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti -akiñcanaṃ. Anādānan ti ādānaṃ vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Ādānappahānaṃ ādānavūpasamo ādānapaṭinissaggo ādānapaṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti – akiñcanaṃ anādānaṃ.

Etaṃ dīpaṃ anāparan ti etaṃ dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gati parāyanaṃ. Anāparan ti tamhā paro añño dīpo natthi. Atha kho so yeva dīpo aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro cā ’ti – etaṃ dīpaṃ anāparaṃ.

Nibbānaṃ iti naṃ brūmī ti vānaṃ vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Vānappahānaṃ vānavūpasamo vānapaṭinissaggo vānapaṭippassaddhi amataṃ nibbānaṃ. Itī ti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūri akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itī ’ti. Brūmī ti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemī ’ti – nibbānaṃ iti naṃ brūmi.

Jarāmaccuparikkhayan ti jarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti – jarāmaccuparikkhayaṃ.

Tenāha bhagavā: “Akiñcanaṃ anādānaṃ etaṃ dīpaṃ anāparaṃ, nibbānaṃ iti naṃ brūmi jarāmaccuparikkhayan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Hòn đảo này là không vướng bận, không nắm giữ, không có cái nào khác, Ta gọi cái ấy là ‘Niết Bàn,’ sự đoạn diệt hoàn toàn sanh và tử.

Etadaññāya ye satā – diṭṭhadhammābhinibbutā na te māravasānugā – na te mārassa paddhagū.

Sau khi hiểu thông điều này, những người nào có niệm, đã nhận thức được Giáo Pháp, đã được diệt tắt, những người ấy không đi theo quyền lực của Ma Vương, những người ấy không là nô bộc của Ma Vương.”

1095. Biết vậy, giữ chánh niệm,

Hiện tại đạt mát lạnh,

Không rơi vào ma lực,

Không tùy tùng theo ma.(Kinh Tập, chương V)

Etadaññāya ye satā ti – Etan ti amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṃkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Aññāyā ti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. ‘Sabbe saṅkhārā aniccā ’ti –pe– ‘Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Ye ti arahanto khīṇāsavā. Satā ti catūhi kāraṇehi satā: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvitattā satā, –pe– te vuccati satā ’ti – etadaññāya ye satā.

Diṭṭhadhammābhinibbutā ti – Diṭṭhadhammā ti diṭṭhadhammā ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā vibhūtadhammā vibhāvitadhammā. Abhinibbutā ti rāgassa nibbāpitattā nibbutā, dosassa –pe– sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭippassaddhattā santā upasantā vūpasantā nibbutā paṭippassaddhā ’ti – diṭṭhadhammābhinibbutā.

Na te māravasānugatā ti – Māro ti yo so māro kaṇho adhipati antagū namuci pamattabandhu. Na te māravasānugatā ti na te mārassa vase vattanti, napi māro tesu vasaṃ vatteti. Te māraṃ ca mārapakkhaṃ ca mārapāsaṃ ca mārabalisaṃ ca mārāmisaṃ ca māravisayaṃ ca māranivāpaṃ ca māragocaraṃ ca mārabandhanaṃ ca abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā caranti viharanti irīyanti vattenti pālenti yapenti yāpentī ’ti – na te māravasānugā.

Na te mārassa paddhagū ti na te mārassa paddhā paddhacarā paricārikā sissā buddhassa te bhagavato paddhā paddhacarā paricārikā sissā ’ti – na te mārassa paddhagū.

Tenāha bhagavā: “Etadaññāya ye satā diṭṭhadhammābhinibbutā, na te māravasānugā na te mārassa paddhagū ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Saha gāthāpariyosānā –pe– Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Kappasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Kappa được hoàn tất.

11. DIỄN GIẢI KINH JATUKANNĪ (JATUKANNĪSUTTANIDDESO)

11.1.

[Tôn giả Jatukannī nói rằng:] “Thưa bậc Anh Hùng, sau khi con nghe về vỉ không có ham muốn các dục, con đã đi đen đe hỏi vi đã vượt qua dòng lũ, vi không có ham muốn. Thưa bậc có nhãn quan đã được đong sanh [với trí toàn giác,] xin Ngài hãy nói về vị thế an tinh. Thưa đức The Tôn, xin Ngài hãy nói cho con về điều này đủng theo sự thật,”

Thưa bậc Anh Hùng, sau khi con nghe vê vi không có ham muôn các dục.

Sau khi nghe: Sau khi nghe, sau khi lắng nghe, sau khi tiếp thu? sau khi tiếp nhận, sau khi nhận định. Sau khi con nghe rang: “Bức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán,… (nt)… Phật, Thế Tôn/5

Bậc Anh Hùng: Bậc Anh Hùng là [nói đến] đức Thế Tôn; có sự tinh tấn” là bậc Anh Hùng, có năng lực” là bậc Anh Hùng, có tiềm năng^, là bậc Anh Hùng, có khả năng^ là bậc Anh Hùng, dũng cảm” là bậc Anh Hùng, quả cảm, không nhút nhát, không có sự kinh hãi, không có sự sợ sệt, không có sự trốn chạy, có sự sợ hãi và khiếp đảm đã được dứt bỏ, có sự rởn lông đã được xa lìa,, là bạc Anh Hung.

Vị đã lánh xa tất cả các việc ác xấu ở đời này,

Vi có tinh tấn ấy đã vượt qua sự khổ đau ở địa ngục,

Vị ấy có sự tinh tấn, có sự nỗ lực,

Là bậc Anh Hùng, có bản thể như thế, được gọi là Ếíbậc Tự Tại.” “Thua bậc Anh Hùng, sau khi con nghe,, là như thế.

về vi không có ham muốn các dục.

Các dục: Theo sự phân loại thì có hai loại dục: Vật dục và ô nhiễm dục. … (nt)… Các điều này được gọi là vật dục. … (nt)..・ Các điều này được gọi là ô nhiễm dục. Đối với đức Phật Thế Tôn, các vật dục đã được biết toàn diện, các ô nhiễm dục đã được dứt bỏ. Do trạng thái đã được biết toàn diện đối với các vật dục, do trạnệ thái đã được dứt bỏ đối với các ô nhiễm dục, đức Thế Tôn không ham muốn các dục, không ước nguyện các dục, không mong cầu các dục? không nguyện cầu các dục. Những người nào ham muốn các dục, ước nguyện các dục, mong càu các dục, nguyện cầu các dục, những người ấy có sự ham muốn các dục? có sự luyến ái với ái dục, có sự suy tưởng đến tưởng [về dục]. Đức Thế Tôn không ham muốn các dục, không ước nguyện các dục, không mong cầu các dục, không nguyện cầu các dục; vì thế, đức Phật không có dục,1 không còn dục, có dục đã được từ bỏ? có dục đã được tẩy trừ, có dục đã được giải thoát, có dục đã được dứt bỏ, có dục đã được buông bỏ? có luyến ái đã được xa lìa, có luyến ái đã được tách lìa, có luyến ái đã được từ bỏ, có luyến ái đã được tẩy trừ, có luyến ái đã được giải thoát, có luyến ái đã được dứt bỏ5 có luyến ái đã được buông bỏ, đã không còn khao khát, đã được tịch diệt, có trạng thái mát mẻ, có sự cảm thọ lạc, sống với trạng thái cao thượng tự thân.

“Thua bậc Anh Hùng, sau khi con nghe vê vi không có ham muôn các duc^

là như thế.

Tôn giả JatukannT nói rằng.

Rằng: Từ “icca” này là sự nối liền các câu văn,… (nt)… tính chất tuần tự của các câu văn.

Tôn giả: Từ “āyasmā” này là lời nói yêu mến,… (nt)… lời nói có sự tôn kính và có sự phục tùng.

JatukannT: Là họ của vị Bà-la-môn ây9 là sự ân định, sự chỉ định, sự quy định, sự diễn tả.

“Tôn giả Jatukannī nói rằng” là như thế.

Con đã đi đến để hỏi vi đã vượt qua dòng lũ, vi không có ham muốn.

Vi đã vượt qua dòng lũ: Vi đã vượt qua dòng lũ là vị đã vượt quá, đã vượt qua hẳn, đã vượt qua khỏi dòng lũ. đã vượt qua dòng lũ,, là như thế.

Đe hỏi: Đe hỏi, để vấn, để yêu cầu, để thỉnh cầu, để đặt niềm tin.

Con đã đi đến [để hỏi] vi không có ham muốn: Đe hỏi vị không có ham muốn, không còn ham muốn, có ham muốn đã được từ bỏ, có ham muốn đã được tẩy trừ, có ham muốn đã được giải thoát, có ham muốn đã được dứt bỏ, có ham muôn đã được buông bỏ5 có luyên ái đã được xa lìa, có luyên ái đã được tách lìa, có luyến ái đã được từ bỏ, có luyến ái đã được tay trừ, có luyến ái đã được giải thoát, có luyến ái đã được dứt bỏ, có luyến ái đã được buông bỏ, con đã đi lại, đã đi đến, đã đi đến gần, đã đạt đến, đã đi đến gặp Ngài.

“Con đã đi đến để hỏi vị đã vượt qua dòng lũ, vị không có ham muốn,, là như thế.

Thưa bậc có nhãn quan đã được đông sanh [với trí toàn giác], xin Ngài hãy nói về vi thế an tinh. “

An tinh: Theo một khía cạnh, sự an tịnh cũng như vị the an tinh, chính cái ây là bát tử, Niêt-bàn, tức là sự yên lặng của tát cả các pháp tạo tác, sự buông bỏ tất cả các mầm tái sanh, sự diệt trừ tham ái, sự lìa khỏi luyến ái, sự diệt tận, Niết-bàn.

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

“Vj thê này là an tịnh, vị thê này là hảo hạng, tức là sự yên lặng của tát cả các pháp tạo tác, sự buông bỏ tất cả các mầm tái sanh, sự diệt trừ tham ái, sự lìa khỏi luyến ái, sự diệt tận, Niết-bàn.” Hoặc là, theo một khía cạnh khác, các pháp nào vận hành đưa đến việc chứng đắc sự an tịnh, đưa đến việc chạm đến sự an tinh, đưa đến việc chứng ngộ sự an tịnh, như là: Bốn sự thiết lập niệm, bốn chánh càn, bốn nền tảng của thần thông, năm quyền, năm lực, bảy yếu tố đưa đến giác ngộ, đạo lộ Thánh thiện tám chi phần. Các pháp này gọi là các vị thế an tịnh. Xin Ngài hãy nói, hãy chỉ dạy, hãy chỉ bảo, hãy thong báo, hãy ấn định, hãy khai mở, hãy chia sẻ, hãy làm rõ, hãy bày tỏ về vị thế an tịnh, vi thế nương tựa, vị thế trú ẩn, vi thế nương nhờ, vị thế không sợ hãi, vi thế bất hoại, vị thế bất tò, vị thế Niết-bẳn.

Bậc có nhãn quan đã được đồng sanh [vói trí toàn giác]: Nhãn quan nói đến trí toàn giác. Nhãn quan và bản thể chiến thắng của đức Phật Thế Tôn đã được sanh lên tại gốc cây Bồ-đề vào cùng một thời điểm không trước không sau; vì thế đức Phật là bậc có nhãn quan đã được đồng sanh [với trí toàn giác].

“Thua bậc có nhãn quan đã được đồng sanh [với trí toàn giác], xin Ngài hãy nói về vị thế an tjnh“ là như thế.

Thưa đức Thế Tôn, xỉn Ngài hãy nói cho con về điều này đúng theo sự thật: Đúng theo sự thật nói đến bất tử, Niết-bàn..・(nt)… sự diệt tận, Niết-bàn.

Đức Thế Tôn: Là từ ximg hô với sự tôn kính..・(nt)… sự quy định do việc chứng ngộ, tức là “dức Thế Ton.95

Xin Ngài hãy nói cho con về điều này: Xin Ngài hãy nói, hãy chỉ dạy,.・. (nt)… hãy bày to.

“Thua đức Thê Tôn, xin Ngài hãy nói cho con vê điêu này đúng theo sự thát” là như thế.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

[Tôn giả Jatukanriī nói rằng:] “Thưa bậc Anh Hùng, sau khỉ con nghe về vị không có ham muốn các dục, con đã đi đen đe hỏi vi đã vượt qua dòng la, vi không có ham muốn. Thưa bậc có nhãn quan đã được đồng sanh [với trí toàn giác], xin Ngài hãy nói ve vị the an tinh. Thưa đức The Tôn, xin Ngài hãy nói cho con ve điều này đúng theo sự thật.”

11.2.

Thật vậy, đức Thế Tôn sinh hoạt [cư xử] sau khi ngự trị các dục,

Tựa như thải dương, có sức nóng, ngự trị trải đất bang sức nóng.

Thưa bậc có tuệ bao la, đoi với con là người có tuệ nhỏ nhoi,

Xin Ngài hãỵ chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức

Sự lìa bỏ đoi với sanh và già ở nơi đây.

Thật vậy, đức Thế Tôn sinh hoạt [cư xử] sau khi ngự tri các dục.

Đức Thế Tôn: Là từ xưng hô với sự tôn kính… (nt)..・ sự quy định do việc chứng ngộ, tức là “dức Thế Ton?9

Các dục: Theo sự phân loại thì có hai loại dục: Vật dục và ô nhiễm dục. … (nt)… Các điều này được gọi là vật dục. … (nt)… Các điều này được gọi là ô nhiễm dục. Sau khi biết toàn diện các vật dục, sau khi dứt bỏ? sau khi khắc phục, sau khi thốĩiậ trị, sau khi đè bẹp, sau khi tran áp, sau khi nghiền nát các ô nhiễm dục, đức Thế Tôn sống, trú ngụ, sinh hoạt, vận hành, bảo hộ? nuôi dưỡng, bảo dưỡng.

“Thật vậy, đức Thế Tôn sinh hoạt [cư xử] sau khi ngự trị các dục^, là như thế.

Ví như thái dương, có sức nóng, ngự trị trái đất bằng sức nóng: Thái dương nói đến mặt trời, trái đất nói đến địa cầu. Giống như mặt trời có sức nóng, thành tựu sức nóng, sau khi ngự trị, sau khi thống tri, sau khi đè bẹp, sau khi trấn áp, sau khi thiêu đốt trái đất, sau khi xua đi bóng tối đã che phủ toàn bộ bầu trời, sau khi xua tan bóng đêm, sau khi phô bày ánh sáng, nó di chuyển ở không trung, trên bầu trời, một cách mau lẹ theo quỹ đạo ở không gian; tương tự y như vậy, đức Thế Tôn có hào quang trí tuệ, thành tựu hào quang trí tuệ, sau khi xua tan tất cả nhân sanh khởi của các pháp tạo tác… (nt)… b6ng đêm ô nhiễm, bóng tối vô minh, sau khi phô bày ánh sáng trí tuệ, sau khi biêt toàn diện các vật dục, sau khi dứt bỏ, sau khi ngự trị, sau khi thống trj, sau khi đè bẹp? sau khi trấn áp5 sau khi nghiền nát các ô nhiễm dqc, đức Thế Tôn sống, trú ngụ, sinh hoạt, vận hành, bảo hộ, nuôi dưỡng, bảo dưỡng.

“Ví như thái dương, có sức nóng, ngự tri trái đất bằng sức n6ng” là như thế.

Thưa bậc có tuệ bao ỉa, đối với con ỉa người có tuệ nhỏ nhoi: Con thì có tuệ nhỏ nhoi, có tuệ thấp kém, có tuệ thấp thỏi, có tuệ tồi te, còn Ngài có tuệ vĩ dại, có tuệ rộng lớn, có tuệ vi tiếu, có tuệ tốc hành, có tuệ sắc bén, có tuệ thấu suốt. Bao la nói đến trái đất. Đức Thế Tôn đã thành tựu tuệ ấy, [là tuệ] bao la, trải rộng sánh bằng trái đất.

“Thua bậc có tuệ bao la, đôi với con là người có tuệ nhỏ nhoi” là như thê.

Xin Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức.

Giáo pháp: Xin Ngài hãy chỉ dạy, hãy chỉ bảo, hãy thông báo, hãy ấn đinh, hãy khai mở, hãy chia sẻ, hãy làm rõ, hãy bày tỏ toàn hảo ở đoạn đầu, toàn hảo ở đoạn giữa, toàn hảo ở đoạn kết, thành tựu về ý nghĩa, thành tựu về văn tự, về Phạm hạnh thanh tịnh một cách trọn vẹn và đầy đủ, Ẹgồm có] bốn sự thiết lập niệm,..・(nt)… Niết-bàn, và sự thực hành đưa đến Niêt-bàn.

Đe con có thể nhận thức: Đe con có thể biết, có thể hiểu, có thể nhận thức, có thể thừa nhận, có thể thấu triệt, có thể chứng đắc, có thể nhìn thấy, có thể chứng ngộ.

“Xin Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức” là như thế.

Sự lìa bỏ đối với sanh và già ờ nơi đây: Sự dứt bỏ đối với sanh, già, và chết ngay ở nơi đây, sự vắng lặng, sự buông bỏ? sự tịch tinh, bất tử, Niết-bàn.

“Sụ* lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi đây” là như thế.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

‘”Thật vây, đức Thế Tôn sinh hoạt [cư xử] sau khi ngự tri các dục,

Tựa như thái dương, có sức nóng, ngự trị trái đát băng sức nóng.

Thưa bậc có tuệ bao ỉa, đôi với con là người có tuệ nhỏ nhoi,

Xin Ngài hãy chỉ dạy vê giáo pháp đê con cỏ thê nhận thức

Sự lìa bỏ đoi với sanh và già ở nơi đây.

11.3.

[Đức Thế Tôn nói: “‘Này Jatukannī]

Ngươi hãy dẹp bỏ sự thèm khát ở các dục

Đe nhìn thấy sự xuất ly là an toàn.

Dầu đã được nắm bắt hay đã được vứt bỏ,

Sự vướng bận chớ có hiện diện đoi với ngươi,”

Ngươi hãy dẹp bỏ sự thèm khát ờ các dục.

Các dục: Theo sự phân loại thì có hai loại dục: Vật dục và ô nhiễm dục…. (nt)..・ Các điều này được gọi là vật dục. … (nt)… Các điều này được gọi là ô nhiễm dục.

Thèm khát: Nói đến tham ái, tức là sự luyến ái, luyến ái mãnh liệt,… (nt)… tham đắm, tham, cội nguồn của bất thiện.

Ngươi hãy dẹp bỏ sự thèm khát ờ các dục: Ngươi hãy dẹp bỏ, hãy dẹp hẳn, hãy dứt bỏ, hãy xua đi, hãy làm chấm dứt, hãy làm cho không còn hiện hữu sự thèm khát ở các dục.

“Ngươi hãy dẹp bỏ sự thèm khát ở các duc” là như thế.

Jatukannī: Đức Thế Tôn xưng hô với vi Bà-la-môn ấy bằng họ.

Đức Thế Tôn: Là từ xưng hô với sự tôn kính… (nt)..・ sự quy định do việc chứng ngộ, tức là “dức Thế ^on.,^

“Bức Thể Tôn nói: Này Jatukannf, là như thế.

Đe nhìn thấy sự xuất ly là an toàn.

Sự xuất ly: Sau khi nhìn xem, sau khi cân nhắc, sau khi xác định, sau khi minh định, sau khi làm rõ rệt để nhìn thấy sự thực hành đúng đắn, sự thực hành phù hợp, sự thực hành không trái ngược, sự thực hành đưa đến lợi ích, SỊT thực hành đúng pháp và thuận pháp, việc làm đầy đủ các giới, việc phòng vệ các giác quan, việc biết chừng mực về vật thực, sự luyện tập về tỉnh thức, niệm và sự nhận biết rõ, bốn sự thiết lập niệm, bốn chánh cần, bốn nền tảng của thần thông, năm quyền, năm lực, bảy yếu tố đưa đến giác ngộ, đạo lộ Thánh thiện tám chi phần, Niết-bàn và đường lối thực hành đưa đến Niết-bàn là an toàn, là nơi nương tựa. là nơi tru ẩn, là nơi nương nhờ. là nơi không sợ hãi, là bất hoại, là bất tử, là niết bàn.

“Để nhìn thấy sự xuất ly là an toàn” là như thế.

Dầu đã được nắm bắt hay đã được vứt bỏ.

Đã được năm bát: Đã được năm lây, đã được bám víu, đã được châp chặt, đã được bám chặt, đã được hướng đên do tác động của tham ái, do tác động của tà kiến.

Hay đã được vứt bỏ: Nên được quăng bỏ, nên được buông ra, nên được dứt bỏ, nên được xua đi, nên được làm cham dứt, nên được làm cho không còn hiện hữu.

“Dầu đã được nắm bắt hay đã được vứt bỏ95 là như thế.

Sự vướng bận chớ có hỉện diện đối với ngươi: Luyến ái là vướng bận, sân hận là vướng bận, si mê là vướng bận, ngã mạn là vướng bận, tà kiến là vướng bận, ô nhiễm là vướng bận, uế hạnh là vướng bận. Sự vướng bận này chớ có hiện diện, chớ có ton tại đoi với ngươi, ngươi hãy dứt bỏ, hãy xua đi, hãy làm cham dứt, hãy làm cho không còn hiện hữu.

“Sự vướng bận chớ có hiện diện đối với nguôi” là như thế.

Vì the, đức The Ton đã noi răng:

[Đức Thế Tôn nói: “Này Jatukannī]

Ngươi hãy dẹp bỏ sự thèm khát ở các dục

Đe nhìn thay sự xuất ly là an toàn.

Dâu đã được năm bát hay đã được vứt bỏ,

Sự vướng bận chớ có hiện diện đôi với ngươi.”

11.4.

Điều nào trước đây (quá khứ), ngươi hãy làm khô héo điều ấy.

Chớ có điều vướng bận sanh khởi đen ngươi sau này (vi lai).

Nêu ngươi không nắm lấy [điều gì] ở khoảng giữa (hiện tại),

Ngươi sẽ song, được yên tịnh.

Điều nào trước đây (quá khứ), ngươi hãy làm khô héo điều ấy: Những ô nhiễm nào sanh lên liên quan đến các pháp tạo tác thuộc quá khứ, ngươi hãy làm khô cạn, hãy làm khô héo, hãy làm khô ráo, hãy làm khô queo, hãy làm không còn mầm giống, hãy dứt bỏ, hãy xua đi, hãy làm chấm dứt, hãy làm cho không còn hiện hữu các ô nhiễm ấy. “Biều nào trước đây (quá khứ), ngươi hãy làm khô héo điều ấy” là như vậy. Hoặc là, các pháp tạo tác là các nghiệp thuộc quá khứ chưa chín muồi hoặc đã trổ quả, ngươi hãy làm khô cạn, hãy làm khô héo, hãy làm khô ráo, hãy làm khô queo, hãy làm không còn mầm giống, hãy dứt bỏ? hãy xua di, hãy làm chấm dứt, hãy làm cho không còn hiện hữu các pháp tạo tác là các nghiệp ấy.

“Biều nào trước đây (quá khứ), ngươi hãy làm khô héo điều ấy” còn là như vậy.

Chớ có điều vướng bận sanh khởi đến ngươi sau này (vi lai): Sau này nói đến thời vị lai. Những điều [vướng bận] nào sanh lên liên quan đến các pháp tạo tác thuộc vi lai: Luyến ái là vướng bận, sân hận là vướng bận, si mê là vướng bận, ngã mạn là vướng bận, tà kiến là vướng bận, ô nhiễm là vướng bận, uế hạnh là vướng bận, mong rằng những điều vướng bận này chớ sanh khởi cho ngươi; ngươi chớ tạo ra, chớ làm cho sanh ra, chớ làm cho sanh khởi, chớ làm cho hạ sanh, chớ làm cho phát sanh, ngươi hãy dứt bỏ, hãy xua đi, hãy làm chấm dứt, hãy làm cho không còn hiện hữu những điều vướng bận này.

uChớ có điều vướng bận sanh khởi đến ngươi sau này (vj lai)” là như thế.

Nếu ngươi không nắm lấy [điều gì] ờ khoảng giữa (hiện tại): Khoảng giữa nói đến các sắc, thọ, tưởng, hành, thức thuộc hiện tại. Ngươi sẽ không chấp nhận, sẽ không nắm lấy, sẽ không bám víu, sẽ không vui mừng, sẽ không thích thú, sẽ không bám chặt các pháp tạo tác thuộc hiện tại do tác động của tham ái, do tác động của tà kiến. Ngươi sẽ dứt bỏ, sẽ xua di, sẽ làm chấm dứt, sẽ làm cho không còn hiện hữu sự thích thú, sự tán thưởng, sự bám chặt, sự nắm lấy, sự bám víu, sự chấp chặt.

“Nếu ngươi sẽ không nắm lấy [điều gì] ở khoảng giữa (hiện tại)” là như thế.

Ngươi sẽ sống, được yên tịnh: Do trạng thái đã được an tinhj do trạng thái đã được yên lặng, do trạng thái đã được yên tịnh đối với luyến ái, do trạng thái đã được an tinh, do trạng thái đã được yên lặng, do trạng thái đã được yên tịnh, do trạng thái đã được vắng lặng, do trạng thái đã được thiêu hủy, do trạng thái đã được tịch diệt, do trạng thái đã được tách lìa, do trạng thái đã được tịch tịnh đối với sân hận,… (nt)..・ đối với tất cả các pháp tạo tác bất thiện, được an tịnh, được yên tịnh, được vắng lặng, được tịch diệt, được tịch tinh, ngươi sẽ sống, sẽ tru ngụ, sẽ sinh hoạt, sẽ vận hành, sẽ bảo hộ? sẽ hộ trì, sẽ bảo dưỡng.

“Ngươi sẽ sống, được yên tịnh” là như thế.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Biều nào trước đây (quá khứ), ngươi hãy làm khô hẻo điều ấy.

Chớ có điều vướng bận sanh khởi đen ngươi sau này (vỉ lai),

Nêu ngươi không nẳm lấy [điều gì] ở khoảng giữa (hiện tại),

Ngươi sẽ song, được yên tinh.”

11.5.

Này Bà-la-môn, đôi với vi đã xa lìa sự thèm khát

ở danh và sắc về mọi phương diện,

Đoi với vị này các lậu hoặc không hiện hữu,

Bởi vì chủng, con người rơi vào sự cai quản của tử than.

Này Bà-la-môn, đối vói vi đã xa lìa sự thèm khát ờ danh và sắc về mọi phương diện.

về mọi phương diện: Là tất cả theo tổng thể, tất cả trong mọi trường hợp, một cách trọn vẹn, không còn dư sót, từ “sobbaso” này là lối nói của sự bao gồm.

Danh: Bốn nhóm không có sắc.2

Sắc: Là bốn yếu tố chính [đất, nước, lửa, gió] và sắc liên quan đến bốn yếu tố chính.

Sự thèm khát: Nói đến tham ái, tức là sự luyến ái, luyến ái mãnh liệt?… (nt)… tham đắm, tham, cội nguồn của bất thiện.

Này Bà-ỉa-môn, đối với vi đã xa lìa sự thèm khát ờ danh và sắc về mọi phương diện: Đối với vị đã xa lìa sự thèm khát, đã tách lìa sự thèm khát, đã từ bỏ sự thèm khát, đã tẩy trừ sự thèm khát, đã giải thoát sự thèm khát, đã dứt bỏ sự thèm khát, đã buông bỏ sự thèm khát, đã xa lìa sự luyến ái, đã tách lìa sự luyến ái, đã từ bỏ sự luyến ái, đã tẩy trừ sự luyến ái, đã giải thoát sự luyến ái, đã dứt bỏ sự luyến ái9 đã buông bỏ sự luyến ái ở danh và sắc về mọi phương diện.

“Này Bà-la-môn, đối với vị đã xa lìa sự thèm khát ở danh và sắc về mọi phương diên” là như thế.

Đối với vi này các lậu hoặc không hiện hữu.

Các lậu hoặc: Có bốn lậu hoặc: Dục lậu, hữu lậu, kiến lậu, vô minh lậu.

Đối với vi này: Đối với vị A-la-hán có lậu hoặc đã được cạn kiệt.

Không hiện hữu: Đôi với vị ây, các lậu hoặc này là không c6, không hiện hữu, không tìm thấy, không tồn tại, đã được dứt bỏ, đã được trừ tuyệt, đã được vắng lặng, đã được tịch tịnh, không thể sanh khởi nữa, đã được thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ.

“Đối với vị này các lậu hoặc không hiện hữu” là như thế.

Bởi vì chúng, con người rơi vào sự cai quản của tử thần: Bởi vì các lậu hoặc nào, con người đi vào sự cai quản của tử thân, hoặc đi vào sự cai quản của sự chết, hoặc đi vào sự cai quản của phe nhóm thuộc Ma vương; đối với vi ấy, các lậu hoặc ấy là không có? không hiện hữu, không tìm thấy, không tồn tại, đã được dứt bỏ9 đã được trừ tuyệt, đã được vắng lặng, đã được tịch tịnh, không thể sanh khởi nữa, đã được thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ.

“B&i vì chúng, con người rơi vào sự cai quản của tử thần” là như thế.

Vì thê, đức Thê Ton đã noi răng:

“Này Bà-la-môn, đổi với vi đã xa lìa sự thèm khát

ơ danh và sắc ve mọi phương diện,

Đoi với vi này các lậu hoặc không hiện hữu,

Bởi vì chúng, con người rơi vào sự cai quản của tử thân.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn,… (nt)..・ “Bạch Ngài, đức Thế Tôn là bậc Đạo sư của con, con là người đệ tử.,,

“Diễn giải kỉnh Jatukannī” được hoàn tất.

(Phần ghi chép dưới đây là Tập Kinh được sưu tầm từ www.theravada.vn)

11. JATUKAṆṆĪSUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH JATUKAṆṆĪ

(XII) Câu hỏi của thanh niên Jatukanni:

Sutvānahaṃ vīra akāmakāmiṃ (iccāyasmā jatukaṇṇī) oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ, santipadaṃ brūhi sahājanetta yathātacchaṃ bhagavā brūhi metaṃ.

(Tôn giả Jatukaṇṇī nói rằng:) “Thưa bậc anh hùng, sau khi con nghe về vị không có ham muốn các dục, con đã đi đến để hỏi vị đã vượt qua dòng lũ, không có ham muốn. Thưa bậc có nhãn quan (trí Toàn Giác) đã được đồng sanh, xin ngài hãy nói về vị thế an tịnh. Thưa đức Thế Tôn, xin ngài hãy nói cho con về điều này đúng theo sự thật.

Jatukanni:

1096. Ja-tu-kan-ni nói:

Ðược nghe bậc anh hùng,

Không tham đắm dục vọng,

Nên con đã đến đây,

Ðể hỏi bậc vô dục,

Ðã thoát khỏi bộc lưu,

Bậc sanh với con mắt,

Hãy nói đường an tịnh,

Thế Tôn hãy như thật,

Nói cho con được biết.

(Kinh Tập, chương V)

Sutvānahaṃ vīra akāmakāmin ti – Sutvā ti sutvā suṇitvā uggahetvā upadhāretvā upalakkhayitvā itipi so bhagavā arahaṃ –pe– buddho bhagavā ’ti – sutvānahaṃ. Vīrā ti vīro bhagavā, viriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, sūroti vīro, vikkanto abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsoti vīro.

1. “Virato idha sabbapāpakehi nirayadukkhamaticca viriyavā so, so viriyavā padhānavā vīro tādī pavuccate tathattā ”ti – sutvānahaṃ vīra.

Akāmakāmin ti – Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. –pe–. Ime vuccanti vatthukāmā. –pe– Ime vuccanti kilesakāmā. Buddhassa bhagavato vatthukāmā pariññātā kilesakāmā pahīnā, vatthukāmānaṃ pariññātattā kilesakāmānaṃ pahīnattā bhagavā na kāme kāmeti, na kāme pattheti, na kāme piheti, na kāme abhijappati. Ye kāme kāmenti, kāme patthenti, kāme pihenti, kāme abhijappanti, te kāmakāmino rāgarāgino saññāsaññino. Bhagavā na kāme kāmeti, na kāme pattheti, na kāme piheti, na kāme abhijappati, tasmā buddho akāmo nikkāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatī ’ti – sutvānahaṃ vīra akāmakāmiṃ.

Iccāyasmā jatukaṇṇī ti – Iccā ti padasandhi –pe– padānupubbatāpetaṃ ‘iccā ’ti. Āyasmā ti piyavacanaṃ –pe– sappatissādhivacanametaṃ ‘āyasmā ’ti. Jatukaṇṇī ti tassa brāhmaṇassa gottaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro ’ti – iccāyasmā jatukaṇṇī.

Oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgaman ti – Oghātigan ti oghātigaṃ oghaṃ atikkantaṃ samatikkantaṃ vītivattan ’ti – oghātigaṃ.

Puṭṭhun ti puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ.

Akāmamāgamanti akāmaṃ puṭṭhuṃ nikkāmaṃ cattakāmaṃ vantakāmaṃ muttakāmaṃ pahīnakāmaṃ paṭinissaṭṭhakāmaṃ vītarāgaṃ vigatarāgaṃ cattarāgaṃ vantarāgaṃ muttarāgaṃ pahīnarāgaṃ paṭinissaṭṭharāgaṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā tayā saddhiṃ samāgatamhā ’ti – oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ.

Santipadaṃ brūhi sahājanettā ti – Santī ti ekena ākārena santipi santipadampi tameva amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Santametaṃ padaṃ, paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānan ”ti. Athāparenākārena ye dhammā santādhigamāya santiphusanāya santisacchikiriyāya saṃvattanti, seyyathīdaṃ: cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañcabalāni, sattabojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, ime vuccanti santipadā. Santipadaṃ tāṇapadaṃ lenapadaṃ saraṇapadaṃ abhayapadaṃ accutapadaṃ amatapadaṃ nibbānapadaṃ brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi.

Sahājanettā ti nettaṃ vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Buddhassa bhagavato nettaṃ ca jinabhāvo ca bodhiyā mūle apubbaṃ acarimaṃ ekasmiṃ khaṇe uppanno, tasmā buddho sahājanetto ’ti – santipadaṃ brūhi sahājanetta.

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến: “Vị thế này là an tịnh, vị thế này là hảo hạng, tức là sự yên lặng của tất cả các pháp tạo tác, sự buông bỏ tất cả các mầm tái sanh, sự diệt trừ tham ái, sự lìa khỏi luyến ái, sự diệt tận, Niết Bàn.”

Yathātacchaṃ bhagavā brūhi metan ti yathātacchaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ –pe– nirodho nibbānaṃ.

Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti. Brūhi metan ti brūhi ācikkhāhi –pe– pakāsehī ’ti – yathātacchaṃ bhagavā brūhi metaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo: “Sutvānahaṃ vīra akāmakāmiṃ (iccāyasmā jatukaṇṇī) oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ, santipadaṃ brūhi sahājanetta yathātacchaṃ bhagavā brūhi metan ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

Bhagavā hi kāme abhibhuyya irīyati ādiccova paṭhaviṃ tejī tejasā, parittapaññassa me bhūripañña, ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahānaṃ.

Bởi vì sau khi đã chế ngự các dục, đức Thế Tôn hành xử (các oai nghi) ví như thái dương có sức nóng (chế ngự) trái đất bằng sức nóng. Thưa bậc có tuệ bao la, đối với con là người có tuệ nhỏ nhoi, xin ngài hãy chỉ bảo về Giáo Pháp để con có thể nhận thức sự lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi đây.”

1097. Chinh phục dục vọng xong,

Thế Tôn sống ở đời,

Như mặt trời chiếu sáng,

Cõi đất với hào quang,

Bậc trí tuệ rộng lớn,

Hãy nói pháp cho con,

Kẻ trí tuệ bé nhỏ,

Do rõ biết pháp này,

Ở đây, con đoạn được,

Kể cả sanh và già.

(Kinh Tập, chương V)

Bhagavā hi kāme abhibhuyya irīyatī ti – Bhagavā ti gāravādhivacanaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti. Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca –pe– Ime vuccanti vatthukāmā. –pe– Ime vuccanti kilesakāmā. Bhagavā vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – bhagavā hi kāme abhibhuyya irīyati.

Ādiccova paṭhaviṃ tejī tejasā ti ādicco vuccati suriyo, paṭhavī vuccati jagati, yathā suriyo tejī tejena samannāgato paṭhaviṃ abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā santāpayitvā sabbaṃ ākāsagataṃ tamagataṃ abhivihacca andhakāraṃ vidhametvā ālokaṃ dassayitvā ākāse antalikkhe gaganapathe vegena gacchati, evameva bhagavā ñāṇatejī ñāṇatejena samannāgato sabbaṃ abhisaṃkhārasamudayaṃ –pe– kilesatamaṃ avijjandhakāraṃ vidhamitvā ñāṇālokaṃ dassetvā vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – ādiccova paṭhaviṃ tejī tejasā.

Parittapaññassa me bhūripaññā ti ahamasmi parittapañño omakapañño lāmakapañño chattakapañño, tvampi mahāpañño puthupañño hāsupañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño. Bhūri vuccati paṭhavī, bhagavā tāya paṭhaviyā samāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato ’ti – parittapaññassa me bhūripaññā.

Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññan ti – Dhamman ti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ cattāro satipaṭṭhāne –pe– nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti.

Yamahaṃ vijaññan ti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ passeyyaṃ sacchikareyyan ’ti – ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.

Jātijarāya idha vippahānan ti – idheva jātijarāya maraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭipassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti – jātijarāya idha vippahānaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo: “Bhagavā hi kāme abhibhuyya irīyati ādiccova paṭhaviṃ tejī tejasā parittapaññassa me bhūripañña ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahānan ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

Kāmesu vinaya gedhaṃ (jatukaṇṇīti bhagavā) nekkhammaṃ daṭṭhu khemato, uggahitaṃ nirattaṃ vā

mā te vijjittha kiñcanaṃ.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Jatukaṇṇī,) ngươi hãy dẹp bỏ sự thèm khát ở các dục để nhìn thấy sự xuất ly là an toàn. Dầu đã được nắm bắt hay đã được vứt bỏ, sự vướng bận chớ có hiện diện đối với ngươi.

Thế Tôn:

1098. Thế Tôn nói như sau:

Hỡi Ja-tu-kan-ni!

Hãy nhiếp phục lòng tham,

Ðối với các dục vọng;

Hãy nhìn hạnh xuất ly,

Ðưa đến sự an ổn;

Chớ chấp chờ, từ bỏ,

Sự vật gì ở đời.

(Kinh Tập, chương V)

Kāmesu vinaya gedhan ti – Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. –pe– Ime vuccanti vatthukāmā. –pe– Ime vuccanti kilesakāmā. Gedho vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.

Kāmesu vinaya gedhan ti kāmesu gedhaṃ vinaya paṭivinaya pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehī ’ti – kāmesu vinaya gedhaṃ. Jatukaṇṇī ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ gottena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – jatukaṇṇīti bhagavā.

Nekkhammaṃ daṭṭhu khemato ti – Nekkhamman ti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañcabalāni sattabojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ khemato tāṇato lenato saraṇato abhayato accutato amatato nibbānato daṭṭhuṃ passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – nekkhammaṃ daṭṭhu khemato.

Uggahitaṃ nirattaṃ vā ti – Uggahitan ti taṇhāvasena diṭṭhivasena gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ. Nirattaṃ vā ti nirassitabbaṃ muñcitabbaṃ pajahitabbaṃ vinodetabbaṃ byantīkātabbaṃ anabhāvaṃ gametabban ’ti – uggahitaṃ nirattaṃ vā.

Mā te vijjittha kiñcanan ti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ. Idaṃ kiñcanaṃ tuyhaṃ mā vijjittha, mā saṃvijjittha, pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehī ’ti – mā te vijjittha kiñcanaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Kāmesu vinaya gedhaṃ (jatukaṇṇīti bhagavā) nekkhammaṃ daṭṭhu khemato, ugahitaṃ nirattaṃ vā

mā te vijjittha kiñcanan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Yaṃ pubbe taṃ visosehi pacchā te māhu kiñcanaṃ majjhe ce no gahessasi upasanto carissasi.

Điều (ô nhiễm) nào trước đây (quá khứ), ngươi hãy làm khô héo điều ấy. Chớ có bất cứ điều (ô nhiễm) gì sanh khởi đến ngươi sau này (vị lai). Nếu ngươi sẽ không nắm lấy (điều gì) ở khoảng giữa (hiện tại), ngươi sẽ sống, được an tịnh.

1099. Những gì có trước Ông,

Hãy làm nó khô cạn,

Ðừng có sự vật gì,

Ở phía đàng sau Ông,

Ở giữa, Ông không chấp,

Ông sẽ sống an tịnh.

(Kinh Tập, chương V)

Yaṃ pubbe taṃ visosehī ti atīte saṅkhāre ārabbha ye kilesā uppajjeyyuṃ, te kilese sosehi visosehi sukkhāpehi visukkhāpehi abījaṃ karohi pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehī ’ti – evampi ‘yaṃ pubbe taṃ visosehi.’ Athavā ye atītā kammābhisaṅkharā avipakkavipākā te kammābhisaṅkhāre sosehi visosehi sukkhāpehi visukkhāpehi abījaṃ karohi pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehī ’ti – evampi ‘yaṃ pubbe taṃ visosehi.’

Pacchā te māhu kiñcanan ti pacchā vuccati anāgataṃ, anāgate saṅkhāre ārabbha yāni uppajjeyyuṃ rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ imāni kiñcanāni tuyhaṃ mā ahu mākāsi mā janesi mā saṃjanesi mā nibbattesi mābhinibbattesi pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehī ’ti – pacchā te māhu kiñcanaṃ.

Majjhe ce no gahessasī ti majjhe vuccati paccuppannaṃ rūpaṃ vedanā saññā saṃkhārā viññāṇaṃ, paccuppanne saṅkhāre taṇhāvasena diṭṭhivasena na gahessasi na gaṇhissasi, na parāmasissasi, na nandissasi, nābhinandissasi, na ajjhosissasi, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahissasi vinodessasi byantīkarissasi anabhāvaṃ gamessasī ’ti – majjheva ce no gahessasi.

Upasanto carissatī ti rāgassa santattā samitattā upasamitattā, dosassa –pe– sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā upasamitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭippassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddho carissasi viharissasi irīyissasi vattissasi pālessasi yapessasi yāpessasī ’ti – upasanto carissasi.

Tenāha bhagavā: “Yaṃ pubbe taṃ visosehi pacchā te māhu kiñcanaṃ, majjhe ce no gahessasi upasanto carissasī ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇa, āsavāssa na vijjanti yehi maccuvasaṃ vaje.

Này Bà-la-môn, đối với vị đã xa lìa sự thèm khát ở danh và sắc về mọi phương diện, đối với vị này các lậu hoặc không hiện hữu, bởi vì chúng, con người rơi vào sự thống trị của Tử thần.”

1100. Hỡi này Bà-la-môn!

Ðối với danh và sắc,

Hoàn toàn không tham đắm,

Không có các lậu hoặc,

Chính do lậu hoặc này,

Bị thần chết chi phối.(Kinh Tập, chương V)

Sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇā ti – Sabbaso ti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ ‘sabbaso ’ti. Nāman ti cattāro arūpino khandhā. Rūpan ti cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Gedho vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho kusalamūlaṃ. Sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇā ti sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa vigatagedhassa cattagedhassa vantagedhassa muttagedhassa pahīnagedhassa paṭinissaṭṭhagedhassa vītarāgassa vigatarāgassa cattarāgassa vantarāgassa muttarāgassa pahīnarāgassa paṭinissaṭṭharāgassā ’ti – sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇa.

Āsavāssa na vijjantī ti – Āsavā ti cattāro āsavā: kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo. Assā ti arahato khīṇāsavassa. Na vijjantī ti ime āsavā tassa natthi, na santi, na saṃvijjanti, nūpalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā ’ti – āsavāssa na vijjanti.

Yehi maccuvasaṃ vaje ti yehi āsavehi maccuno vā vasaṃ gaccheyya, maraṇassa vā vasaṃ gaccheyya, mārapakkhassa vā vasaṃ gaccheyya, te āsavā tassa natthi, na santi, na saṃvijjanti, nūpalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā ’ti – yehi maccuvasaṃ vaje.

Tenāha bhagavā:

“Sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇa, āsavāssa na vijjanti yehi maccuvasaṃ vaje ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Này Bà-la-môn, đối với vị đã xa lìa sự thèm khát ở danh và sắc về mọi phương diện, đối với vị này các lậu hoặc không hiện hữu, bởi vì chúng, con người rơi vào sự thống trị của Tử thần.”

Sahagāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvako hamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Jatukaṇṇīsuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Jatukaṇṇī được hoàn tất.

12. DIỄN GIÃI KINH BHADRẢVUDHA (BHADRĀVUDHASUTTANIDDESO)

12.1. [Tôn giả Bhadrâvudha nói răng:] “Con khân câu bậc Khôn Ngoan, bậc Từ Bỏ Chỗ Trủ Ngụf bậc cắt Đứt Tham Ải, bậc Không Còn Dục Vọng, bậc Từ Bỏ Niềm Vui, bậc Đã Vượt Qua Dòng Lũ, bậc Đã Được Giải Thoát, bậc Từ Bỏ Sự Sắp Đặt [do tham ái và tà kiến]. Sau khi lang nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra đi.”

Bậc Từ Bỏ Chỗ Trú Ngụ, bậc cắt Đứt Tham Ái, bậc Không Còn Dục Vọng.

Bậc Từ Bỏ Chỗ Trú Ngụ: Mong muốn nào, luyến ái nào, niềm vui nào, tham ái nào, các sự vướng bận và chấp thủ nào là sự quyết định, sự chấp chặt và sự tiềm ẩn của tâm ở sắc giói, đối với đức Phật Thế Tôn, các việc ấy đã được dứt bỏ? có rê đã được cát lia, như cây thót nót đã bị cụt ngọn, đã bị làm cho không còn hiện hữu, không còn các điều kiện sanh khởi trong tương lai; vì thế, đức Phật được gọi là ubậc từ bỏ chỗ trú ngụ.” Mong muốn nào, luyến ái nào, niềm vui nào, tham ái nào, các sự vướng bận và chấp thủ nào là sự quyết đinh, sự chấp chặt, và sự tiềm ẩn của tâm ở thọ giới,… ở tưởng giới,… ở hành giới,… ở thức giới, đối với đức Phật Thế Tôn, các việc ấy đã được dứt bỏ9 có rễ đã được cắt lìa, như cây thốt nốt đã bị cụt ngọn, đã bi làm cho không còn hiện hữu, không còn các điều kiện sanh khỏd trong tương lai; vì thế, đức Phật được gọi là “bậc Từ Bỏ Chỗ Tru Ngụ.”

Bậc Cắt Đứt Tham Ái.

Tham ái: Tham ái cảnh sắc,… (nt)..・ tham ái cảnh pháp. Đối với đức Phật Thế Tôn, tham ái ấy đã được cắt đứt, đã được cắt lìa, đã được trừ tuyệt, đã được vắng lặng, đã được tịch tịnh, không thể sanh khởi nữa, đã được thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ; vì thế, dức Phật là “bậc cắt Đứt Tham Ái/5

Bậc Không Còn Dục Vọng: Dục vọng nói đến tham ái, tức la sự luyến ái, luyến ái mãnh liệt,..・(nt)..・ tham đắm, tham, cội nguồn của bất thiện. Đối với đức Phật Thế Tôn, dục vọng tham ái ấy đã được dứt bỏ, có rễ đã được cắt lìa, như cây thốt nốt đã bị cụt ngọn, đã bi làm cho không còn hiện hữu, không còn các điều kiện sanh khởi trong tương lai; vì thế, đức Phật là bậc không còn dục vọng. Do trạng thái đã được dứt bỏ đối với dục vọng mà trở thành không còn dục vọng, đức Thế Tôn không xao động vì lợi lộc, không xao động vì không lợi lộc, không xao động vì danh vọng, không xao động vì không danh vọng, không xao động vì lời khen, không xao động vì lời chê, không xao động vì hạnh phúc, không xao động vì khổ dàu, không dao động, không run rẩy, không chấn động, không rung động; vì thế, đưc Phật là “bậc IGiông Con Dục Vọng.”

“Bậc Từ Bỏ Chỗ Trú Ngụ, bậc cắt Đứt Tham Ái, bậc Không Còn Dục Vqng” là như thế.

Tôn giả Bhadrâvudha nói rằng.

Rằng: [Từ “iccíỉ” này] là sự nối liền các câu văn,… (nt)…

Tôn giả: [Từ “āyasmā” này] là lời nói yêu mến,…(nt)..・

Bhadrâvudha: Là tên của vị Bà-la-môn ây,… (nt)… từ kêu gọi.

“Tôn giả Bhadrâvudha nói rằng” là như thế.

Bậc Từ Bỏ Niềm Vui, bậc Đã Vượt Qua Dòng Lũ, bác Đã Được Giải Thoát: Niềm vui nói đến tham ái, tức là sự luyến ái, luyến ái mãnh liệt,… (nt)… tham đắm, tham, cội nguồn của bất thiện. Đối với đức Phật Thế Tôn, niêm vui ây, tham ái ây đã được dứt bỏ, có rê đã được cát lia, như cây thót nót đã bi cụt ngọn, đã bị làm cho không còn hiện hữu, khônệ còn các điều kiện sanh khởi trong tương lai; vì thế, đức Phật là “bậc Từ Bỏ Niêm Vui.”

Bậc Đã Vượt Qua Dòng Lũ: Đức Thế Tôn đã vượt qua dòng lũ [ngũ] dục, đã vượt qua dòng lũ của hữu, đã vượt qua dòng lũ tà kiến, đã vượt qua dòng lũ vô minh, đã vượt qua mọi nẻo đường luân hồi, đã vượt lên, đã vượt ra khỏi, đã vượt quá, đã vượt qua hẳn, đã vượt qua khỏi. Ngài đã trải qua cuộc sống [của bậc Thánh], đã hoàn tất việc thực hành,… (nt)… Việc sanh tử luân hồi, việc sanh ra lần nữa không có đối với vị ấy.” Bậc Từ Bỏ Niềm Vui, bậc Đã Vượt Qua Dòng Lũ” là như thế.

Bậc Đã Được Giải Thoát: Đối với đức Thế Tôn, tâm được thoát khỏi, được giải thoát, khéo được giải thoát khỏi sự luyến ái, tâm được thoát khỏi, được giải thoát, khéo được giải thoát khỏi sự sân hận,… (nt)… khỏi sự si mê,… (nt)..・ khỏi tất cả các pháp tạo tác bất thiện.

“Bậc Từ Bỏ Niềm Vui, bậc Đã Vượt Qua Dòng Lũ, bậc Đã Được Giải Thoát” là như thế.

Con khẩn cầu bậc Khôn Ngoan, bậc Từ Bỏ Sự sắp Đặt

Sự sắp đặt: Có hai sự sắp đặt: Sự sắp đặt do tham ái và sự sắp đặt do tà kiến. … (nt)..・ điều này là sự sắp đặt do tham ái. … (nt)… điều này là sự sắp đặt do tà kiến. Đối với đức Phật Thế Tôn, sự sắp đặt do tham ái đã được dứt bỏ, sự sắp đặt do tà kiến đã được buông bỏ. Do trạng thái đã được dứt bỏ đối với sự sắp đặt do tham ái, do trạng thái đã được buông bỏ đối với sự sắp đặt do tà kiến, vì thế, đức Phật là ubậc Từ Bỏ Sự sắp Đặt.,,

Con khan câu: Con yêu câu, con khân câu, con thỉnh câu, con ưng thuận, con ước nguyện, con mong cầu, con khấn nguyện, con nguyện cầu.

Bậc Khôn Ngoan: Khôn ngoan nói đến tuệ. Tuệ là sự nhận biết,… (nt)… sự không si mê5 sự chọn lựa pháp, chánh kiến. Đức Thế Tôn đã tiến đến, đã tiến gần, đã tiến vào, đã tiến sát, đã đạt đến, đã đầy đủ, đã thành tựu sự khôn ngoan, tuệ này; vì thế, dức Phật là “bậc Khôn Ngoài”

“Con khẩn cầu bậc Khôn Ngoan, bậc Từ Bỏ Sự sắp Dāf là như thế.

Sau khi lắng nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra đi.

Bậc Long Tương: Bậc Long Tượng là [nói đến] đức Thế Tôn. uVị không làm điều tội lỗi,5 là bậc Long Tượng, uvị không đi dếp” là bậc Long Tượng, không trở về” là bậc Long Tượng,… (nt)..・”dức Thế Tôn không trở là bậc Long Tượng nghĩa là như vậy.

Sau khỉ lắng nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra đi: Sau khi lắng nghe, sau khi nghe được, sau khi tiếp thu, sau khi tiếp nhận, sau khi nhận đinh lời nói, lời phát biểu, lời chỉ bảo, lời khuyên bảo của Ngài, họ sẽ ra đi, họ sẽ xuất hành, họ sẽ khởi hành, họ sẽ đi theo các hướng khác nhau.

“Sau khi lắng nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra di” là như thế.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

[Tôn giả Bhadrãvudha nói răng:] “Con khân câu bậc Khôn Ngoan, bậc Từ Bỏ Chỗ Trủ Ngụ, bậc cắt Đứt Tham Ải, bậc Không Còn Dục Vọng, bậc Từ Bỏ Niềm Vui, bậc Đã Vượt Qua Dòng Lũ, bậc Đã Được Giải Thoát, bậc Từ Bỏ Sự sắp Đặt [do tham ái và tà ki2n]. Sau khi lang nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra

Ỉ2.2. Trong khi mong mỏi lời nói của Ngài, thưa bậc Anh Hùng,

Vô số người từ các xứ sở đã tụ hội lại,

Xin Ngài hãy giảng rô tường tận cho họf

Bởi vì pháp này đã được Ngài biết đủng theo bản the.

Vô số người từ các xứ sở đã tụ hội lại.

Vô số người: Các Sát-đế-lỵ5 các Bà-la-môn, các thương buôn, các nô lệ, các người tại gia, các vị xuất gia, chư thiên và loài người.

Từ các xứ sở đã tụ hội lại: Từ xứ Añga, từ xứ Magadha, từ xứ Kaliñga, từ xứ Kāsi, từ xứ Kosala, từ xứ Vajjī, từ xứ Malla, từ xứ Cetiya, từ xứ Vamsa, từ xứ Kuru, từ xứ Pañcāla, từ xứ Maccha, từ xứ Sūrasena, từ xứ Assaka, từ xứ Avanti, từ xứ Yona và từ xứ Kamboja.

Đã tụ hội lại: Đã tụ hội lại, đã tụ họp lại, đã tập trung lại, đã tập hợp lại.

“V6 số người từ các xứ sở đã tụ hội lai,9 là như thế.

Trong khi mong mỏi IM nói của Ngài, thưa bậc Anh Hùng.

Bậc Anh Hùng: Bậc Anh Hùng là [nói đến] đức Thế Tôn; ấy có sự tinh tấn^, là bậc Anh Hùng, có năng lực” là bậc Anh Hùng, có tiềm nāng,9 là bậc Anh Hùng, có khả năng,5 là bậc Anh Hùng,… (nt)… có sự rởn lông đã được xa lia” là bậc Anh Hùng.

“Vi đã lánh xa tất cả các việc ác xấu ở đời này,

Vị có tinh tân ây đã vượt qua sự khô đau ở địa ngục,

Vị ấy, có sự tinh tấn, có sự nỗ lực

Là bậc Anh Hùng, có bản thể như thế, được gọi là ‘bậc Tự Tại’.”

Trong khi mong mỏi lời nói của Ngài, thưa bậc Anh Hùng: Lời nói, lời phát biểu, lời chỉ bảo, lời khuyên bảo của Ngài.

Trong khi mong mỏi: Trong khi mong mỏi là trong khi ước muốn, trong khi ưng thuận, trong khi ước nguyện, trong khi mong cầu, trong khi nguyện cầu.

“Trong khi mong mỏi lời nói của Ngài, thưa bậc Anh Hùng,9 là như thế.

Xin Ngài hãy giảng rõ tường tận cho họ.

Cho họ: Cho các Sát-đế-lỵ, cho các Bà-la-môn, cho các thương buôn, cho các nô lệ, cho các người tại gia, cho các vị xuất gia, cho chư thiên và cho loài người ấy.

Ngài: Nói đến đức Thế Tôn.

Xin Ngài hãy giảng rõ tường tận: Xin Ngài hãy chỉ dạy, hãy chỉ bảo, hãy thông báo, hãy ấn đinh, hãy khai mở, hãy chia sẻ, hãy làm rõ, hãy bày tỏ một cách tường tận.

“Xin Ngài hãy giảng rõ tường tận cho hẹ)” là như thế.

Bởi vì pháp này đã đươc Ngài biết đúng theo bản thể: Bởi vì pháp này đã được biêt, đã được cân nhắc, đã được xác định, đã được rõ rệt, đã được minh định bởi Ngai đúng theo bản thể.

“Bởi vì pháp này đã được Ngài biết đúng theo bản thể” là như thế.

Vì thế, vi Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Trong khỉ mong mỏi lời nói của Ngài, thưa bậc Anh Hùng,

Vô số người từ các xứ sở đã tụ hội lại.

Xin Ngài hãy giảng rõ tường tận cho họ,

Bởi vì pháp này đã được Ngài biết đủng theo bản the.fĩ

12.3. [Đức Thế Tôn nói: ：Này Bhađrãvudha]

Nên dẹp bỏ mọi sự nắm giữ và tham ải

ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa.

Bởi vì, moi môt điều gì họ chấp thủ ở the gian,

Do chỉnh điều ấy Ma vương theo đuổi loài người,

Nên dẹp bỏ mọi sự nắm giữ và tham ái: Sự nắm giữ và tham ái nói đến tham ái ở sác… (lít)…

Sự năm giữ và tham ái: Vì lý do gì mà được gọi là sự năm giữ và tham ái? Do tham ái ấy, họ nắm giữ, họ chấp thủ, họ nắm lấy, họ bám víu, họ chấp chặt vê sác; họ năm giữ, họ chấp thủ, họ nắm lấy, họ bám víu, họ chấp chặt vê thọ,..・ tưởng,… các hành,… thức,..・ cảnh giới tái sanh, …sự tái sanh, …sự nối liền tái sanh,..・ sự hiện hữu,… sự luân hồi,..・ sự luân chuyển; vì lý do ấy, được gọi là sự nắm giữ và tham ái.

Nên dẹp bỏ mọi sự: Nên dẹp bỏ, nên dẹp han, nên dứt bỏ, nên xua di, nên làm chấm dứt, nên làm cho không còn hiện hữu mọi sự nắm giữ và tham ái.

“Nên dẹp bỏ mọi sự nắm giữ và tham ái” là như thế.

Đức Thế Tôn nói: Này Bhadrâvudha… (nt)…

Bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa.

Bên trên là nói đến thời tương lai, bên dưới là nói đến thời quá khứ, luôn cả bề ngang và khoảng giữa là thời hiện tại.

Bên trên là thế giới chư thiên, bên dưới là thế giới địa ngục, luôn cả bề ngang và khoảng giữa là thế giới loài người.

Bên trên là các pháp thiện, bên dưới là các pháp bất thiện, luôn cả bề ngang và khoảng giữa là các pháp vô ký.

Bên trên là cảm thọ lạc, bên dưới là cảm thọ khổ, luôn cả bề ngang và khoảng giữa là cảm thọ không khổ không lạc.

Bên trên là vô sắc giới, bên dưới là dục giới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa là sắc giới.

Bên trên là từ lòng bàn chân trở lên, bên dưới là từ đỉnh ngọn tóc trở xuống, luôn cả bề ngang và khoảng giữa là ở chính giữa.

66Bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa” là như thế.

Bỏi vì, mỗi một điều gì họ chấp thủ ờ thế gian: Họ nắm giữ, họ chấp thủ, họ nắm lấy, họ bám víu, họ chấp chặt mỗi một điều gì liên quan đến sắc, liên quan đến thọ, liên quan đến tưởng, liên quan đến hành, liên quan đến thức.

ở thế gian: ở thế gian của khổ cảnh… (nt)… ở thế gian của các xứ.

“Bởi vì, mỗi một điều gì họ chấp thủ ở thế gian” là như thế.

Do chính điều ấy Ma vương theo đuổi loài người: Do chính tác động của pháp tạo tác là nghiệp ấy có liên quan đến việc nối liền tái sanh, uẩn Ma vương, giới Ma vương, xứ Ma vương, cảnh giới Ma vương, tái sanh Ma vương, tái tục Ma vương, hữu Ma vương, luân hồi Ma vương, luân chuyển Ma vương theo đuôi [loài người], đi theo, là kẻ theo đuôi.

Loài người: Là chúng sanh, đàn ông, thanh niên, người nam, cá nhân, mạng sống, người còn sanh tử, loài người, người đi theo nghiệp, [sinh vật] nhân loại.

“Do chính điều ấy Ma vương theo đuổi loài người,9 là như thế.

Vì the, đức The Ton đã noi răng:

[Đức Thế Tôn nói: “Này Bhadrāvudha]

Nên dẹp bỏ mọi sự năm giữ và tham ái

ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa.

Bởi vì, moi một điều gì họ chấp thủ ở the gian,

Do chỉnh điêu ây Ma vương theo đuôi loài người.”

12.4. Bởi vậy, trong khi nhận biết [điều này], vi Tỳ-khưu có niệm, không nên chấp thủ bất cứ điều gì ở tất cả thế gian. Trong khỉ xem xét những người bị dính mắc ở sự nam giữ như vậy, [vi ấy biết] nhân loại này bỉ vướng mắc ở lãnh địa của than chết.

Bỏi vậy, trong khi nhận biết [điều này],… không nên chấp thủ:

Bỏi vậy: Bởi vậy là bởi lý do ấy, bởi nhân ấy, bởi duyên ấy, bởi căn nguyên ấy, trong khi nhìn thấy rõ điều bất lợi ấy ở sự nắm giữ và tham ái. uBởi vay” là như thế.

Trong khi nhận biết: Trong khi biết, trong khi nhận biết, trong khi hiểu biết, trong khi nhận thức, trong khi thừa nhận, trong khi thấu triệt; trong khi biết, trong khi nhận biết, trong khi hiểu biết, trong khi nhận thức, trong khi thừa nhận, trong khi thấu triệt rằng: ‘Tất cả các hành là vô thuơng”; trong khi biết, trong khi nhận biết, trong khi hiểu biết, trong khi nhận thức, trong khi thừa nhận, trong khi thấu triệt rằng: uTất cả các hành là kh6″…(nt)..• “Biều gì có bản tánh được sanh lên, toàn bộ điều ấy đều có bản tánh hoại diet.”

Không nên chấp thủ: Không nên nắm giữ, không nên chấp thủ, không nên năm lây, kh6ng nên bám víu, không nên châp chặt vào sác; không nên năm giữ, không nên châp thủ, không nên nắm lấy, không nên bám víu, không nên chấp chặt vào thọ;… vào tưởng;… vào các hành;… vào thức;… vào cảnh giới tái sanh;… vào sự tái sanh;… vào sự nối liền tái sanh;… vào sự hiện hữu;… vào sự luân hồi;… vào sự luân chuyển.

“Bởi vậy, trong khi nhận biết [điều này],… không nên chấp thủ” là như thế.

Vi Tỳ-khưu có niệm, [không nên chấp thủ] bất cứ điều gì ờ tất cả thế gian.

Vi Tỳ-khưu: Là vị Tỳ-khmi phàm nhân tốt lành hoặc vị Tỳ-khưu là bậc Hữu học.

Có nỉệm: Có niệm bởi bốn lý do: Có niệm trong khi tu tập sự thiết lập niệm ở việc quan sát thân trên thân,..・(nt)… vị ấy được gọi là có niệm, Tỳ-khiru có niệm,, là như thế.

Bất cứ điều gì: Bất cứ điều gì liên quan đến sắc, liên quan đến thọ, liên quan đến tưởng, liên quan đến hành, liên quan đến thức.

ở tất cả thế gian: ở tất cả thế gian của khổ cảnh, ở tất cả thế gian của loài người, ở tất cả thế gian của chư thiên, ở tất cả thế gian của các uẩn, ở tất cả thế gian của các giói, ở tát cả thê gian của các xứ.

Tỵ-khưu, có niệm, [không nên chấp thủ] bất cứ điều gì ở tất cả thế gian” là như the.

Trong khi xem xét những người bi dính mắc ờ sự nắm giữ như vậy: Những người bị dính mắc ở sự nắm giữ nói đến những người nào nắm giữ, chấp thủ, năm lây, bám víu, châp chặt vào sác; năm giữ, châp thủ, năm lây, bám víu, chấp chặt vào thọ;… vào tưởng;..・ vào các hành;… vào thức;・..vào cảnh giới tái sanh;… vào sự tái sanh;… vào sự nối liền tái sanh;… vào sự hiện hữu;… vào sự luân hồi;..・ vào sự luân chuyển.

Iti: Từ “iti” này là sự nối liền các câu văn,… (nt)..・ tính chất tuần tự của các câu văn.

Trong khi xem xét: Trong khi nhìn xem, trong khi nhận thấy, trong khi nhìn thấy, trong khi quan sát, trong khi suy xét, trong khi quán xét, trong khi khảo sát.

“Trong khi xem xét những người bị dính mác ở sự năm giữ như v时 là như thế.

Nhân loại này bi vướng măc ờ lãnh đỉa của than chét.

Nhân loại: Là từ nói đến chúng sanh.

Các lãnh địa của thần chết: Nói đến các ô nhiễm, các uẩn và các pháp tạo tác. Nhân loại bị dính mắc, bị vướng mắc, bi dính vào, bi máng vào, bi vướng vào, bị giữ lại ở lãnh địa của thần chét, ở lãnh địa của Ma vương, ở lãnh địa của sự chết. Giống như gói đồ bị dính mắc, bị vướng mắc, bi dính vào, bi máng vào, bi vướng vào, bi giữ lại ở cái chốt gắn ở tường, hoặc ở cái móc bằng ngà voi, tương tự như vậy, nhân loại bị dính mắc, bị vướnẹ mắc, bị dính vào, bi máng vào, bị vướng vào, bị giữ lại ở lãnh địa của thân chét, ở lãnh địa của Ma vương, ở lãnh địa của sự chết.

“Nhân loại này bị vướng mắc ở lãnh địa của thần chết” là như thế.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Bởi vậy, trong khi nhận biết [điều này], vỉ Tỳ-khưu có niệm, không nên châp thủ bát cứ điêu gì ở tát cả thê gian. Trong khi xem xét những người bi dính mắc ở sự nắm giữ như vậy, [vi ấy biết] nhân loại này bi vướng mắc ở lãnh đỉa của than chết.”

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn,… (nt)…“Bạch Ngài, đức Thế Tôn là bậc Đạo sư của con, con là người đệ tử.”

“Diễn giải kỉnh Bhadrãvudha” được hoàn tất.

(Phần ghi chép dưới đây là Tập Kinh được sưu tầm từ www.theravada.vn)

12. BHADRĀVUDHASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH BHADRĀVUDHA

(XIII) Câu hỏi của thanh niên Bhadràvudha:

Okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ (iccāyasmā bhadrāvudho) nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhaṃ sutvāna nāgassa apanamissanti ito.

(Tôn giả Bhadrāvudha nói rằng:) “Con khẩn cầu bậc khôn ngoan, bậc từ bỏ chỗ trú ngụ, bậc cắt đứt tham ái, bậc không còn dục vọng, bậc từ bỏ niềm vui, bậc đã vượt qua dòng lũ, bậc đã được giải thoát, bậc từ bỏ sự sắp đặt (do tham ái và tà kiến). Sau khi lắng nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra đi.

Bhadràvudha:

1101. Bha-đra-vu-đa nói:

Con có lời yêu cầu,

Bậc Thiện Tuệ nói lên,

Bậc bỏ nhà, đoạn ái,

Bất động, bỏ hỷ ái,

Giải thoát, vượt bộc lưu,

Thời gian, không chi phối,

Nghe xong, bậc Long tượng,

Từ đây, họ ra đi.(Kinh Tập, chương V)

Okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejan ti – Okaṃ jahan ti rūpadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho okañjaho. Vedanādhātuyā – saññādhātuyā – saṅkhāradhātuyā – viññāṇadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho okañjaho.

Taṇhacchidan ti – Taṇhā ti rūpataṇhā, –pe– dhammataṇhā. Sā taṇhā buddhassa bhagavato chinnā ucchinnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, tasmā buddho taṇhacchido.

Anejo ti ejā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo bhagavā lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati, na calati, na vedhati, na pavedhati, na sampavedhati, tasmā buddho anejo ’ti – okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ.

Iccāyasmā bhadrāvudho ti –pe–

Nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttan ti nandi vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā nandi sā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho nandiṃ jaho. Oghatiṇṇan ti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo, uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti – nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṇ. Vimuttan ti bhagavato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ – mohā cittaṃ –pe– sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttan ’ti – nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ.

Kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhan ti – Kappā ti dve kappā: taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca –pe– ayaṃ taṇhākappo –pe– ayaṃ diṭṭhikappo. Buddhassa bhagavato taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā, tasmā buddho kappaṃ jaho.

Abhiyāce ti yācāmi abhiyācāmi ajjhesāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi jappāmi abhijappāmi.

Sumedhan ti medhā vuccati paññā, yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato, tasmā buddho sumedho ’ti – kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhaṃ.

Sutvāna nāgassa apanamissanti ito ti – Nāgassā ti nāgo bhagavā, āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo –pe– evaṃ bhagavā nāgacchatīti nāgo. Sutvāna nāgassa apanamissanti ito ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvā ito apanamissanti vajissanti pakkamissanti disāvidisaṃ gamissantī ’ti – sutvāna nāgassa apanamissanti ito.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ (iccāyasmā bhadrāvudho) nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ,

kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhaṃ sutvāna nāgassa apanamissanti ito ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

Nānā janā janapadehi saṅgatā tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi tathā hi te vidito esa dhammo.

Trong khi mong mỏi lời nói của Ngài, thưa bậc anh hùng, vô số người từ các xứ sở đã tụ hội lại. Xin Ngài hãy khéo léo giải thích cho họ, bởi vì pháp này đã được Ngài biết đúng theo bản thể.”

1102. Quần chúng sai biệt ấy,

Từ quốc độ tụ họp,

Họ ao ước khát vọng,

Ðược nghe lời của Ngài,

Ôi anh hùng chiến thắng,

Ngài hãy khéo trả lời,

Pháp Ngài dạy thế này,

Như vậy họ hiểu biết.

(Kinh Tập, chương V)

Nānā janā janapadehi saṅgatā ti – Nānā janā ti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Janapadehi saṅgatā ti aṅgā ca magadhā ca kaliṅgā ca kāsiyā ca kosalā ca vajjiyā ca mallā ca cetiyamhā ca vaṃsā ca kurumhā ca pañcālā ca macchā ca sūrasenā ca assakā ca avantiyā ca yonā ca kambojā ca. Saṅgatā ti saṅgatā samāgatā samohitā sannipatitā ’ti – nānā janā janapadehi saṅgatā.

Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā ti – Vīrā ti vīro bhagavā, viriyavā soti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro –nt– vigatalomahaṃso ‘ti – vīro.

1. “Virato idha sabbapāpakehi nirayadukkhamaticca viriyavā so, so viriyavā padhānavā vīro tādī pavuccate tathattā ”ti.

1. Vị đã lánh xa tất cả các việc ác xấu ở đời này, đã vượt qua sự khổ đau ở địa ngục, có tinh tấn là nơi cư ngụ, vị ấy có sự nỗ lực, anh hùng, tự tại, có bản thể như thế, được gọi là ‘bậc có sự tinh tấn.’

Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ. Abhikaṅkhamānā ti abhikaṅkhamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānā ’ti – tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā.

Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohī ti – Tesan ti tesaṃ khattiyānaṃ brāhmaṇānaṃ vessānaṃ suddānaṃ gahaṭṭhānaṃ pabbajitānaṃ devānaṃ manussānaṃ.

Tuvan ti bhagavantaṃ bhaṇati. Sādhu viyākarohī ti sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti – tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi.

Tathā hi te vidito esa dhammo ti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammo ’ti – tathā hi te vidito esa dhammo.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Nānā janā janapadehi saṅgatā tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā, tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi tathā hi te vidito esa dhammo ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ (bhadrāvudhāti bhagavā) uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe, yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyanti teneva māro anveti jantuṃ.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Bhadrāvudha,) nên dẹp bỏ mọi sự nắm giữ và tham ái ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa. Bởi vì, mỗi một điều gì họ chấp thủ ở thế gian, do chính điều ấy Ma Vương theo đuổi loài người.

Thế Tôn:

1103. Thế Tôn nói như sau:

Này Bha-đra-vu-đa!

Hãy nhiếp phục tất cả,

Mọi tham ái chấp thủ,

Trên, dưới cả bề ngang,

Và kể luôn chặng giữa,

Những ai có chấp thủ,

Sự gì ở trong đời,

Chính do sự việc ấy,

Ác ma theo người ấy.(Kinh Tập, chương V)

Ādānataṇhaṃ vinayetha sabban ti ādānataṇhā vuccati rūpataṇhā –pe– ādānataṇhāti kiṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā? Tāya taṇhāya rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti, vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ – gatiṃ – upapattiṃ – paṭisandhiṃ – bhavaṃ – saṃsāraṃ – vaṭṭaṃ – ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti taṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā. Vinayetha sabban ti sabbaṃ ādānataṇhaṃ vinayeyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyā ’ti – ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ. Bhadrāvudhāti bhagavā –pe–.

Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe ti: Uddhaṃ vuccati anāgataṃ, adho vuccati atītaṃ, tiriyaṃ cāpi majjhe ti paccuppannaṃ. Uddhan ti devaloko, adho ti nirayaloko, tiriyañcāpi majjhe ti manussaloko. Uddhan ti kusalā dhammā, adho ti akusalā dhammā, tiriyañcāpi majjhe ti avyākatā dhammā. Uddhan ti sukhā vedanā, adho ti dukkhā vedanā tiriyañcāpi majjhe ti adukkhamasukhā vedanā. Uddhan ti arūpadhātu, adho ti kāmadhātu, tiriyañcāpi majjhe ti rūpadhātu. Uddhan ti uddhaṃ pādatalā, adho ti adho kesamatthakā, tiriyañcāpi majjhe ti vemajjhe ’ti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.

Yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyantī ti yaṃ yaṃ rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Lokasmin ti apāyaloke –pe– āyatanaloke ’ti – yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyanti.

Teneva māro anveti jantun ti teneva kammābhisaṅkhāravasena paṭisandhiko khandhamāro dhātumāro āyatanamāro gatimāro upapattimāro paṭisandhimāro bhavamāro saṃsāramāro vaṭṭamāro anveti anugacchati anvāyiko hoti. Jantun ti sattaṃ naraṃ māṇavaṃ posaṃ puggalaṃ jīvaṃ jāguṃ jantuṃ indaguṃ (hindaguṃ) manujan ’ti – teneva māro anveti jantuṃ.

Tenāha bhagavā: “Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ (bhadrāvudhāti bhagavā) uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe, yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyanti teneva māro anveti jantun ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng: (Đức Thế Tôn nói: “Này Bhadrāvudha,) nên dẹp bỏ mọi sự nắm giữ và tham ái ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa. Bởi vì, mỗi một điều gì họ chấp thủ ở thế gian, do chính điều ấy Ma Vương theo đuổi loài người.

Tasmā pajānaṃ na upādiyetha bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke, ādānasatte iti pekkhamāno pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ.

Bởi vậy, trong khi nhận biết, vị tỳ khưu, có niệm, không nên chấp thủ bất cứ điều gì ở khắp thế gian, trong khi xem xét chúng sanh bị dính mắc ở sự nắm giữ, nhân loại này bị vướng mắc ở lãnh địa của Thần Chết.’

1104. Do vậy, bậc hiểu biết,

Không có chấp thủ gì,

Tỷ-kheo giữ chánh niệm,

Trong tất cả thế giới,

Phàm có sở hữu gì,

Vị ấy không mong ước,

Nhìn xem quần chúng này,

Là chúng sanh chấp thủ,

Trong lãnh vực của Ma,

Bị tham dính chấp trước.

(Kinh Tập, chương V)

Tasmā pajānaṃ na upādiyethā ti – Tasmā ti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu taṃpaccayā tannidānā, etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno ādānataṇhāyā ’ti – tasmā. Pajānan ti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto, sabbe saṅkhārā aniccā ’ti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Na upādiyethā ti rūpaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ – gatiṃ – upapattiṃ – paṭisandhiṃ – bhavaṃ – saṃsāraṃ – vaṭṭaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyyā ’ti – tasmā pajānaṃ na upādiyetha.

Bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke ti – Bhikkhū ti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu sekho vā bhikkhu. Sato ti catūhi kāraṇehi sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato –pe– so vuccati sato ’ti – bhikkhu sato. Kiñcanan ti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Sabbaloke ti sabba-apāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabba-āyatanaloke ’ti – bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke.

Ādānasatte iti pekkhamāno ti ādānasattā vuccanti ye rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti, vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ – gatiṃ – upapattiṃ – paṭisandhiṃ – bhavaṃ – saṃsāraṃ – vaṭṭaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Itī ti padasandhi –pe– padānupubbatāmetaṃ ‘itī ’ti. Pekkhamāno ti dakkhamāno dissamāno passamāno olokiyamāno nijjhāyamāno upanijjhāyamāno upaparikkhamāno ’ti – ādānasatte iti pekkhamāno.

Pajaṃ imaṃ maccudheyye visattan ti – Pajā ti sattādhivacanaṃ maccudheyyā vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā paḷibuddhā. Yathā bhittikhile vā nāgadante vā bhaṇḍaṃ sattaṃ visattaṃ āsattaṃ laggaṃ laggitaṃ paḷibuddhaṃ, evamevaṃ pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā paḷibuddhā ’ti – pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Tasmā pajānaṃ na upādiyetha bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke, ādānasatte iti pekkhamāno pajaṃ imaṃ maccudheyye visattan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Bởi vậy, trong khi nhận biết, vị tỳ khưu, có niệm, không nên chấp thủ bất cứ điều gì ở khắp thế gian, trong khi xem xét chúng sanh bị dính mắc ở sự nắm giữ, nhân loại này bị vướng mắc ở lãnh địa của Thần Chết.’”

Saha gāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Bhadrāvudhasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Bhadrāvudha được hoàn tất.

13. UDAYASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH UDAYA

(XIV) Câu hỏi của thanh niên Udaya:

Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ (iccāyasmā udayo) katakiccaṃ anāsavaṃ, pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ aññāvimokkhaṃ pabrūhi avijjāya pabhedanaṃ.

(Tôn giả Udaya nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến bậc có thiền chứng, không còn bụi bặm, đang ngồi, bậc đã làm xong phận sự, không còn lậu hoặc, đã đi đến bờ kia của tất cả các pháp, xin ngài hãy nói về sự giải thoát do trí giác ngộ, về sự phá vỡ vô minh.

Udaya:

1105. Tôn giả U-da-ya:

Con đến với câu hỏi,

Về tất cả mọi pháp,

Ðể hỏi bậc tu thiền,

Bậc an tọa không bụi;

Trách nhiệm đã làm xong,

Bậc không có lậu hoặc,

Ðã đạt bờ bên kia,

Hãy nói trí giải thoát

Ðể phá hoại vô minh.

(Kinh Tập, chương V)

Jhāyiṃ virajamāsīnan ti – Jhāyī ti jhāyī bhagavā, paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī. Jhānarato ekattamanuyutto sadatthagaruko ’ti – jhāyī. Virajan ti rāgo rajo, doso rajo, moho rajo, kodho rajo, upanāho rajo, –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā rajā. Te rajā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho arajo virajo nirajo rajāpagato rajavippahīno rajavippamutto sabbarajavītivatto.

1. “Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti, etaṃ rajaṃ vippajahitva cakkhumā tasmā jino vigatarajoti vuccati.

1. Luyến ái là bụi bặm, nhưng không phải nói đến bụi đất, từ ‘bụi bặm’ này là tên gọi của luyến ái. Bậc Hữu Nhãn, sau khi dứt bỏ hẳn bụi bặm này, vì thế, đấng Chiến Thắng được gọi là ‘bậc đã tách lìa bụi bặm.’

2. Doso rajo na ca pana reṇu vuccati dosassetaṃ adhivacanaṃ rajoti, etaṃ rajaṃ vippajahitva cakkhumā

tasmā jino vigatarajoti vuccati.

2. Sân hận là bụi bặm, nhưng không phải nói đến bụi đất, từ ‘bụi bặm’ này là tên gọi của sân hận. Bậc Hữu Nhãn, sau khi dứt bỏ hẳn bụi bặm này, vì thế, đấng Chiến Thắng được gọi là ‘bậc đã tách lìa bụi bặm.’

3. Moho rajo na ca pana reṇu vuccati mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti, etaṃ rajaṃ vippajahitva cakkhumā tasmā jino vigatarajoti vuccatī ”ti.Virajaṃ.

3. Si mê là bụi bặm, nhưng không phải nói đến bụi đất, từ ‘bụi bặm’ này là tên gọi của si mê. Bậc Hữu Nhãn, sau khi dứt bỏ hẳn bụi bặm này, vì thế, đấng Chiến Thắng được gọi là ‘bậc đã tách lìa bụi bặm.’”– ‘không còn bụi bặm’ là như thế.

Āsīnan ti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiye ’ti – āsīno.

4. “Nagassa passe āsīnaṃ muniṃ dukkhassa pāraguṃ, sāvakā payirupāsanti tevijjā maccuhāyino ”ti.

4. “Các vị Thinh Văn, có ba Minh, có sự chiến thắng Thần Chết, hầu cận bậc Hiền Trí, vị đã đi đến bờ kia của khổ đau, đang ngồi ở sườn của ngọn núi.”

Evampi bhagavā āsīno. Athavā bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno, vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo ’ti. Evampi bhagavā āsīno ’ti – jhāyiṃ virajamāsīnaṃ. Iccāyasmā udayo ti –pe–

Katakiccaṃ anāsavan ti buddhassa bhagavato kiccākiccaṃ karaṇīyākaraṇīyaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ, tasmā buddho katakicco.

5. “Yassa ca visatā natthi chinnasotassa bhikkhuno, kiccākiccapahīnassa pariḷāho na vijjatī ”ti.

5. “Đối với vị tỳ khưu nào không có tham ái, có dòng chảy đã được cắt đứt, có phận sự và không phải phận sự đã được dứt bỏ, sự bực bội (của vị ấy) không tìm thấy.”

Katakiccaṃ anāsavan ti – Āsavā ti cattāro āsavā: kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho anāsavo ’ti – katakiccaṃ anāsavaṃ.

Pāraguṃ sabbadhammānan ti bhagavā abhiññāparagū, pariññāpāragū pahānapāragū, bhāvanāpāragū, sacchikiriyāpāragū, samāpattipāragū, abhiññāpāragū, sabbadhammānaṃ, pariññāpāragū sabbadukkhānaṃ, pahānapāragū, sabbakilesānaṃ, bhāvanāpāragū catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpāragū nirodhassa, – samāpattipāragū sabbasamāpattīnaṃ. So vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ, vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā. So pāragato pāramippatto antagato antappatto, koṭigato koṭippatto, pariyantagato pariyantappatto, vosānagato vosānappatto, tāṇagato tāṇappatto, lenagato lenappatto, saraṇagato saraṇappatto, abhayagato abhayappatto, accutagato accutappatto, amatagato amatappatto, nibbānagato nibbānappatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo ’ti – pāraguṃ sabbadhammānaṃ.

Atthi pañhena āgaman ti pañhena atthikāmha āgatā, pañhaṃ pucchitukāmamha āgatā, paññaṃ sotukāmā āgatamhā ’ti – ‘evampi atthi pañhena āgamaṃ.’ Athavā pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthi, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Athavā pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahū, tvamasi alamatto mayā pucchitaṃ kathetuṃ vissajjetuṃ, vahassetaṃ bhāran ’ti – evampi ‘atthi pañhena āgamaṃ.’

Aññāvimokkhaṃ pabrūhī ti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho, arahattavimokkhaṃ pabrūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti – aññāvimokkhaṃ pabrūhi.

Avijjāya pabhedanan ti avijjāya bhedanaṃ pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhaṃ amataṃ nibbānan ’ti – avijjāya pabhedanaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo: “Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ (iccāyasmā udayo) katakiccaṃ anāsavaṃ, pāraguṃ sabbadhammānaṃ atthi pañhena āgamaṃ aññāvimokkhaṃ pabrūhi avijjāya pabhedanan ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

(Tôn giả Udaya nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến bậc có thiền chứng, không còn bụi bặm, đang ngồi, bậc đã làm xong phận sự, không còn lậu hoặc, đã đi đến bờ kia của tất cả các pháp, xin Ngài hãy nói về sự giải thoát do trí giác ngộ, về sự phá vỡ vô minh.”

Pahānaṃ kāmacchandānaṃ (udayāti bhagavā) domanassāna cūbhayaṃ, thīnassa ca panūdanaṃ kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Udaya,) sự dứt bỏ đối với những mong muốn về dục và những nỗi ưu phiền, cả hai loại, việc xua đi sự dã dượi, và việc che lấp các trạng thái hối hận. Thế Tôn:

1106. Ðây lời Thế Tôn nói:

Hỡi này U-đa-ya,

Ðoạn ước muốn, dục vọng,

Và cả hai loại ưu,

Và trừ bỏ hôn trầm,

Ngăn chận mọi hối hận.(Kinh Tập, chương V)

Pahānaṃ kāmacchandānan ti – Chando ti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandi kāmataṇhā kāmasineho kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmūpādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Pahānaṃ kāmacchandānan ti kāmacchandānaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti – pahānaṃ kāmacchandānaṃ. Udayāti bhagavā ti –pe–.

Domanassāna cūbhayan ti – Domanassan ti yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ, cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā. Domanassāna cūbhayan ti kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti – domanassāna cūbhayaṃ.

Thīnassa ca panūdanan ti – Thīnan ti yā cittassa akallatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnā līyanā līyitattaṃ thīnaṃ thīyanā thīyitattaṃ cittassa. Thīnassa ca panūdanan ti thīnassa ca panūdanaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi6 amataṃ nibbānan ’ti – thīnassa ca panūdanaṃ.

Kukkuccānaṃ nivāraṇan ti – Kukkuccan ti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ. Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Idaṃ vuccati kukkuccaṃ.

Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho: katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ akataṃ me kāyasucaritan ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ akataṃ me vacīsucaritan ’ti –pe– ‘kataṃ me manoduccaritaṃ akataṃ me manosucaritan ’ti –pe– ‘kato me pāṇātipāto akatā me pāṇātipātā veramaṇī ’ti –pe– ‘kataṃ me adinnādānaṃ akataṃ me adinnādānā veramaṇī ’ti –pe– ‘kato me kāmesu micchācāro akatā me kāmesu micchācārā veramaṇī ’ti –pe– ‘kato me musāvādo akatā me musāvādā veramaṇī ’ti –pe– ‘katā me pisunā vācā akatā me pisunāya vācāya veramaṇī ’ti –pe– ‘katā me pharusāvācā akatā me pharusāya vācāya veramaṇī ’ti –pe– ‘kato me samphappalāpo akatā me samphappalāpo veramaṇī ’ti –pe– ‘katā me abhijjhā akatā me anabhijjhā ’ti –pe– ‘kato me vyāpādo akatā me abyāpādo ’ti –pe– ‘katā me micchādiṭṭhi akatā me sammādiṭṭhī ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

Athavā ‘sīlesumhi na paripūrakārī ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘Indriyesumhi aguttadvāro ’ti – Bhojane amattaññumhī ’ti – Jāgariyaṃ ananuyuttomhī ’ti – Na satisampajaññena samannāgatomhī ’ti – Abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā ’ti – Abhāvitā me cattāro sammappadhānā ’ti – Abhāvitā me cattāro iddhipādā ’ti – Abhāvitāni me pañcindriyānī ’ti – Abhāvitāni me pañcabalānī ’ti – Abhāvitā me satta bojjhaṅgā ’ti – Abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo ’ti – Dukkhaṃ me apariññātan ’ti – Samudayo me appahīno ’ti – Maggo me abhāvito ’ti – Nirodho me asacchikato ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Kukkuccānaṃ nivāraṇan ti kukkuccānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti – kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Pahānaṃ kāmacchandānaṃ (udayāti bhagavā) domanassāna cūbhayaṃ, thīnassa ca panūdanaṃ kukkuccānaṃ nivāraṇan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Udaya,) sự dứt bỏ đối với những mong muốn về dục và những nỗi ưu phiền, cả hai loại, việc xua đi sự dã dượi, và việc che lấp các trạng thái hối hận.

Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ dhammatakkapurejavaṃ, aññāvimokkhaṃ pabrūmi avijjāya pabhedanaṃ.

Ta nói về sự giải thoát do trí giác ngộ, về sự phá vỡ vô minh có xả và niệm hoàn toàn trong sạch, có sự suy tầm đúng pháp đi trước.”

1107. Ta nói trí giải thoát,

Ðể phá hoại vô minh,

Thanh tịnh nhờ xả niệm,

Suy tư pháp đi trước.(Kinh Tập, chương V)

Upekkhāsatisaṃsuddhan ti – Upekkhā ti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatho cittapassaddhatā majjhattatā cittassa. Satī ti yā catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha sati anussati –pe– sammāsati. Upekkhāsatisaṃsuddhan ti catutthe jhāne upekkhā ca sati ca suddhā honti visuddhā saṃsuddhā parisuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattā ’ti – upekkhāsatisaṃsuddhaṃ.

Dhammatakkapurejavan ti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo, so ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti, aññāvimokkhassā ’ti – evampi ‘dhammatakkapurejavaṃ.’ Athavā dhammatakko vuccati sammādiṭṭhi, sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamā hoti, aññāvimokkhassā ’ti – evampi ‘dhammatakkapurejavaṃ.’ Athavā dhammatakko vuccati catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāgavipassanā, sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamā hoti aññāvimokkhassā ’ti – evampi ‘dhammatakkapurejavaṃ.’

Aññāvimokkhaṃ pabrūmī ti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemī ’ti – aññāvimokkhaṃ pabrūmi.

Avijjāya pabhedanan ti – Avijjā ti dukkhe aññāṇaṃ –pe– avijjā moho akusalamūlaṃ. Avijjāya pabhedanan ti avijjāya pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti – avijjāya pabhedanaṃ.

Tenāha bhagavā: “Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ dhammatakkapurejavaṃ, aññāvimokkhaṃ pabrūmi avijjāya pabhedanan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Ta nói về sự giải thoát do trí giác ngộ, về sự phá vỡ vô minh có xả và niệm hoàn toàn trong sạch, có sự suy tầm đúng pháp đi trước.”

Kiṃ su saṃyojano loko kiṃ su tassa vicāraṇaṃ, kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.

“Thế gian có cái gì là sự ràng buộc? Cái gì, đối với nó, là phương tiện xem xét? Do lìa bỏ cái gì được gọi là ‘Niết Bàn’?”

Udaya:

1108. Ðời cái gì trói buộc,

Cái gì, đời vận hành?

Do đoạn được cái gì,

Ðược gọi là Niết-bàn?

(Kinh Tập, chương V)

Kiṃ su saṃyojano loko ti kiṃ lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, kena loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito paḷibuddho ’ti – kiṃ su saṃyojano loko.

Kiṃ su tassa vicāraṇan ti kiṃ tassa cāraṇaṃ vicāraṇaṃ paṭivicāraṇaṃ. Kena loko carati vicarati paṭivicaratī ’ti – kiṃ su tassa vicāraṇaṃ.

Kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ti kissassa vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā, nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatī ’ti – kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.

Tenāha so brāhmaṇo: “Kiṃ su saṃyojano loko kiṃ su tassa vicāraṇaṃ, kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Thế gian có cái gì là sự ràng buộc?

Cái gì, đối với nó, là phương tiện xem xét?

Do lìa bỏ cái gì

được gọi là ‘Niết Bàn’?”

Nandisaṃyojano loko vitakkassa vicāraṇaṃ taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.

“Thế gian có vui thích là sự ràng buộc. Suy tầm, đối với nó, là phương tiện xem xét. Do lìa bỏ tham ái được gọi là ‘Niết Bàn.’”

Thế Tôn:

1109. Ðời bị hỷ trói buộc,

Suy tầm là sở hành,

Do đoạn được khát ái,

Ðược gọi là Niết-bàn.(Kinh Tập, chương V)

Nandisaṃyojano loko ti nandi vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ; ayaṃ vuccati nandi. Yā nandi lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, imāya nandiyā loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito paḷibuddho ’ti – nandisaṃyojano loko.

Vitakkassa vicāraṇan ti – Vitakko ti nava vitakkā: kāmavitakko vyāpādavitakko vihiṃsāvitakko ñātivitakko janapadavitakko amaravitakko parānuddayatāpaṭisaṃyutto vitakko lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko, ime vuccanti nava vitakkā. Ime nava vitakkā lokassa cāraṇā vicāraṇā paṭivicāraṇā. Imehi navahi vitakkehi loko carati vicarati paṭivicaratī ’ti – vitakkassa vicāraṇaṃ.

Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ti – Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ti taṇhāya vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatī ’ti – taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.

Tenāha bhagavā:

“Nandisaṃyojano loko vitakkassa vicāraṇaṃ, taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Thế gian có vui thích là sự ràng buộc. Suy tầm, đối với nó, là phương tiện xem xét. Do lìa bỏ tham ái được gọi là ‘Niết Bàn.’”

Kathaṃ satassa carato viññāṇaṃ uparujjhati, bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā taṃ suṇoma vaco tava.

“Như thế nào đối với vị có niệm, trong lúc thực hành, thức (của vị ấy) được đình chỉ? Chúng con đã đi đến để hỏi đức Thế Tôn, hãy cho chúng con nghe lời nói của Ngài.”

Udaya:

1110. Người sở hành chánh niệm,

Thức được diệt thế nào?

Con đến hỏi Thế Tôn,

Nghe lời Thế Tôn nói.(Kinh Tập, chương V)

Kathaṃ satassa carato ti kathaṃ satassa sampajānassa carato vicarato irīyato vattayato pālayato yapayato yāpayato ’ti – kathaṃ satassa carato.

Viññāṇaṃ uparujjhatī ti viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippasambhatī ’ti – viññāṇaṃ uparujjhati.

Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā ti buddhaṃ bhagavantaṃ puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā tayā saddhiṃ samāgatamhā ’ti – bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā.

Taṃ suṇoma vaco tavā ti – Tan ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ suṇoma uggaṇhāma dhārema upadhārema upalakkhemā ’ti – taṃ suṇoma vaco tava.

Tenāha so brāhmaṇo: “Kathaṃ satassa carato viññāṇaṃ uparujjhati, bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā taṃ suṇoma vaco tavā ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Như thế nào đối với vị có niệm, trong lúc thực hành, thức (của vị ấy) được đình chỉ? Chúng con đã đi đến để hỏi đức Thế Tôn, hãy cho chúng con nghe lời nói ấy của Ngài.”

Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato evaṃ satassa carato viññāṇaṃ uparujjhati.

“Đối với vị không thích t hú cảm thọ

ở nội phần và ngoại phần,

đối với vị có niệm như vậy, trong lúc thực hành,

thức (của vị ấy) được đình chỉ.”

Thế Tôn:

1111. Ai không có hoan hỷ,

Với nội và ngoại thọ,

Sở hành chánh niệm vậy,

Thức đạt được hoại diệt.(Kinh Tập, chương V)

Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato ti ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.

Ajjhattaṃ samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti, ajjhattaṃ vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattaṃ samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe–. Bahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati – na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Bahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– bahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattabahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattabahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattabahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi dvādasahi ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– anabhāvaṃ gameti.

Athavā vedanaṃ aniccato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Vedanaṃ dukkhato – rogato – gaṇḍato – sallato – aghato – ābādhato –pe– nissaraṇato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi catucattālīsāya ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametī ’ti – ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato.

Evaṃ satassa carato ti evaṃ satassa sampajānassa carato vicarato irīyato vattayato pālayato yapayato yāpayato ’ti – evaṃ satassa carato.

Viññāṇaṃ uparujjhatī ti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatī ’ti – viññāṇaṃ uparujjhati.

Tenāha bhagavā:

“Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato, evaṃ satassa carato viññāṇaṃ uparujjhatī ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng: “Đối với vị không thích thú cảm thọ ở nội phần và ngoại phần, đối với vị có niệm như vậy, trong lúc thực hành, thức (của vị ấy) được đình chỉ.”

Saha gāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvako hamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Udayasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Udaya được hoàn tất.

14. DIỄN GIẢI KINH POSÃLA (POSĀLASUTTANIDDESO)

14.1.

[Tôn giả Posãla nói rằng:] ‘Với ý định [hỏi] câu hỏi, con đã đi đến

Gặp bậc đã ngự đên bờ kia của tát cả các pháp,

Vi chỉ ra thời quả khứf

Không còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ,”

Vi chỉ ra thời quá khứ.

Vị: Vị ấy là đức Thế Ton, đấng Tự Chủ, vị không có thầy, đã tự mình giác ngộ hoàn toàn các sự thật về các pháp chưa từng được nghe trước đây. Ngài đã đạt được trạng thái toàn tri về các pháp ấy và đã đạt được bản thể năng lực về các lực.

Chỉ ra thời quá khứ: Đức Thế Tôn chỉ ra thời quá khứ, chỉ ra thời vị lai, và chỉ ra thời hiện tại của bản thân và của những người khác.

Đức Thế Tôn chỉ ra thời quá khứ của bản thân thế nào? Đức Thế Tôn chỉ ra một lân sanh, chỉ ra hai lân sanh, chỉ ra ba lân sanh, chỉ ra bôn lân sanh, chỉ ra năm làn sanh, chỉ ra mười làn sanh, chỉ ra hai mươi lần sanh, chỉ ra ba mươi lần sanh, chỉ ra bốn mươi lần sanh, chỉ ra năm mươi làn sanh,… một trăm lần sanh,… một ngàn lần sanh,… nhiều thành kiếp,… nhiều hoại kiếp,… nhiều thành và hoại kiếp trong thời quá khứ của bản thân rằng: “d nơi ấy, Ta đã có tên như vầy, dòng họ như vầy, giai cấp như vầy, thức ăn như vầy, có sự nhận biết lạc và khổ như vầy, có giới hạn tuổi thọ như vầy. Từ chỗ ấy, Ta đây đã chết đi rồi đã sanh lên tại chỗ kia. ở nơi kia, Ta đã có tên như vầy, dòng họ như vầy, giai cấp như vầy, thức ăn như vầy, có sự nhận biết lạc và khổ như vầy, có giới hạn tuổi thọ như vày. Từ nơi kia, Ta đây đã chết đi rồi đã sanh lên tại nơi này.” Như thế, Ngài chỉ ra nhiều kiếp sống trước với nét đại cương và cá biệt. Đức Thế Tôn chỉ ra thời quá khứ của bản thân như vậy.

Đức Thế Tôn chỉ ra thời quá khư của những người khác thế nào? Đức Thế Tôn chỉ ra một lần sanh, chỉ ra hai lần sanh,… chỉ ra nhiều thành và hoại kiếp trong thời quá khứ của những người khác rằng: “d nơi ấy, vị ấy đã có tên như vầy, dòng họ như vầy, giai cấp như vầy, thức ăn như vầy, có sự nhận biết lạc và khổ như vầy, có giới hạn tuổi thọ như vầy. Từ chỗ ấy, vi ấy đã chết đi rồi đã sanh lên tại chỗ kia. ở nơi kia, vị ấy đã có tên như vầy, dòng họ như vầy, giai cấp như vầy, thức ăn như vầy, có sự nhận biết lạc và khổ như vầy, có giới hạn tuổi thọ như vầy. Từ nơi kia, vị ấy đã chết đi rồi đã sanh lên tại nơi nay.^ Như thế, Ngài chỉ ra nhiều kiếp sống trước với nét đại cương và cá biệt. Đức Thế Tôn chỉ ra thời quá khứ của những người khác như vậy.

Đức Thế Tôn chỉ ra thời quá khứ của bản thân và của những người khác trong khi nói về năm trăm Bổn sanh, chỉ ra thời quá khứ của bản thân và của những người khác trong khi thuyết Kinh Mahãpadãnỉya. chỉ ra thời quá khứ của bản thân và của những người khác trong khi thuyêt Kỉnh Mahãsudassaniya, chỉ ra thời quá khứ của bản thân và của những người khác trong khi thuyết Kỉnh Mahãgovỉndiya. chỉ ra thời quá khứ của bản thân và của những người khác trong khi thuyết Kinh Mãghadeviya)

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

“Này Cunda, liên quan đến thời kỳ quá khứ, đức Như Lai có trí nhớ lại các đời sống trước. Ta đây muốn [nhớ lại] chừng nào thì nhớ lại chừng ấy. Và này Cunda, liên quan đến thời kỳ vi lai… (nt)… Và này Cunda, liên quan đến thời kỵ hiện tại, trí do giác ngộ sanh của đức Như Lai khởi lên rằng: ‘Đây là kiếp sông cuối cùng, giờ đây không còn tái sanh níía.”‘2

Trí biết được khả năng của người khác về các quyền là Như Lai lực của đức Như Lai, trí về thiên kiến và xu hướng ngủ ngầm của chúng sanh là Như Lai lực của đức Như Lai, trí về song thông là Như Lai lực của đức Như Lai, trí về sự thể nhập đại bi là Như Lai lực của đức Như Lai, trí toàn giác là Như Lai lực của đức Như Lai, trí không bị ngăn trở là Như Lai lực của đức Như Lai, trí không quyến luyến, không bi trở ngại, không bị ngăn trở trong mọi trường hợp là Như Lai lực của đức Như Lai. Đức Thế Tôn chỉ ra thời quá khứ, chỉ ra thời vi lai, chỉ ra thời hiện tại của bản thân và của những người khác như vậy, Ngài chỉ dạy, chỉ bảo, thông báo, ấn định, khai mở, chia sẻ, làm rõ, bày tỏ.

uVị chỉ ra thời quá khứ” là như thế.

Tôn giả Posâỉa nói rằng: … (nt)…

Không còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ: Dục vọng nói đến tham ái, tức là sự luyến ái, luyên ái mãnh liệt,…(nt)… tham đăm, tham, cội nguồn của bất thiện. Đối với đức Phật Thế Tôn, dục vọng tham ái ấy đã được dứt b6, có rễ đã được cắt lìa, như cây thốt nốt đã bị cụt ngọn, đã bị làm cho không còn hiện hữu, không còn các điều kiện sanh khởi trong tương lai; vì the, đức Phật là bậc không còn dục vọng. Do trang thái đã được dứt bỏ đối với dục vọng mà trở thành không dục vọng, đức Thế Tôn không xao động vì lợi lộc,… (nt)… không xao động vì khổ đau, không dao động, không run rẩy, không chấn động, không rung động. “Không dục vọng là như thế.

Đã cắt đứt sự nghỉ ngờ: Nghi ngờ nói đến hoài nghi, sự nghi ng& về khổ,… (nt)… trạng thái sửng sốt, sự bối rối của tâm. Đối với đức Phật The Tôn, nghi ngờ ấy đã được dứt bỏ, có rễ đã được cắt lìa, như cây thốt nốt đã bi cụt ngọn, đã bi làm cho không còn hiện hữu, không còn các điều kiện sanh khởi trong tương lai; vì thế, đức Phật là bậc đã cắt đứt sự nghi ngờ.

uKhông còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ” là như thế.

Bậc đã ngự đến bờ kia của tất cả các pháp: Đức Thế Tôn là pāragū (người đi đến bờ kia) do việc biết rõ, pāragū do việc biết toàn diện, pāragū do việc dứt bỏ, pāragū do việc tu tập, pāragū do việc chứng ngộ, pāragū do việc chứng đạt [các thiền]; là pāragū do việc biết rõ tất cả các pháp,… (nt)… việc sanh tử luân hồi, việc sanh ra lân nữa không có đôi với vị ấy.”

uBậc đã ngự đến bờ kia của tất cả các pháp” là như thế.

Với ý định [hỏi] câu hỏi, con đã đi đến: Là những người có nhu cầu với câu hỏi, chúng con đã đi đến;..・(nt)… Ngài hãy di dời gánh năng này.

“Vói ý định [hỏi] câu hỏi, con đã đi đến” còn là như vậy.

Vì thế, vi Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

[Tôn giả Posâla nói rằng:] ‘”Với ỷ định [hỏi] câu hỏi, con đã đi đến

Gặp bậc đã ngự đen bờ kia của tất cả các pháp,

Vi chỉ ra thời quả khứ,

Không còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ.

14.2.

Đối với vi có sắc tưởng đã không còn,

Có sự dứt bỏ toàn bộ ve thân,

Đang nhìn íhấỵ ”không có gì”

Thuộc nọi phan va ngoại phan,

Thưa Vỉ dòng Sakya, con hỏi thêm về trí [của vi ấy];

Vị thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào?

Đối vói vi có sắc tưởng đã không còn: Thế nào là sắc tưởng? Là sự nhận biết, sự tự nhận biết, trạng thái tự nhận biết của vị đã đạt đến sự chứng đạt về sắc giới, hoặc đối với vị đã sanh lên [sắc giới], hoặc đối với vị có sự trú lạc ở ngay chính bản thân này; điều này là sắc tưởng.

Đối với vi có sắc tưởng đã không còn: Đối với vi đã đạt được bốn sự chứng đạt vô sắc, sắc tưởng là không còn, đã được lìa khỏi, đã được vượt quá, đã được vượt qua hẳn, đã được vượt qua khỏi.

uĐối với vị có sắc tưởng đã không cbn” là như thế.

Có sự dứt bỏ toàn bộ về thân: Tất cả sắc thân liên quan đến tái sanh của vi ây đã được dứt bỏ do việc vượt qua khỏi có tính chất tạm thời, sắc thân của vị ấy được dứt bỏ bằng sự dứt bỏ với việc đè nén [do việc chứng đắc thiền vô sắc].

“C6 sự dứt bỏ toàn bộ về thân” là như thế.

Đang nhìn thấy 6íkhông có gìw thuộc nội phần và ngoại phần.

Không có gì: Là sự chứng đạt Vô sở hữu xứ. Vì lý do gì mà “không có gi” là sự chứng đạt vê Vô sở hữu xứ? Là vì, vị có niệm, sau khi thê nhập sự chứng đạt về Thức vô biên xứ, sau khi xuất ra từ nơi ấy, rồi làm cho không hiện hữu, làm cho hoàn toàn không còn hiện hữu, làm cho biến mất chính cái thức ấy, và nhìn thấy “không có gi.” Vì lý do ấy mà “không có gi” là sự chứng đạt ve Vô sở hữu xứ.

“Dang nhìn thấy ‘không có gi’ thuộc nội phần và ngoại phần^, là như thế.

Thưa vi dòng Sakya, con hỏi thêm về trí [của vi ấy].

Vi dòng Sakya: Đức Thế Tôn là vị dòng Sakya, “người đã xuất gia từ gia tộc Sakya” là vi dòng Sakya. … (nt)..・”c6 sự sợ hãi và khiếp đảm đã được dứt bỏ, có sự rởn lông đã được xa lia” là vị dòng Sakya.

Con hỏi thêm về trí [của vi ấy]: Con hỏi trí của vị ấy là như thế nào, được tồn tại thế nào, có kiểu cách gì, có biểu hiện gì, có nên được ước muốn?

“Thua vi dòng Sakya, con hỏi thêm về trí [của vị ấy]” là như thế.

Vi thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào? Vi ấy nên được hướng dẫn, nên được huấn luyện, nên được dẫn dắt, nên được truyền dạt, nên được truyền thụ, nên được khơi mở, nên được tạo niềm tin thế nào? Vị ấy nên được làm cho sanh khởi thượng trí the nào?

Vi thuộc hạng như thế ấy: Vị thuộc hạng như thế ấy là vi giống như thế ấy, được tồn tại thế ấy, có kiểu cách ấy, có biểu hiện ấy, là vị có được sự chứng đạt về Vô sở hữu xứ.

“Vi thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào?” là như thế.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

^Đối với vi có sắc tưởng đã không còn,

Có sự dứt bỏ toàn bộ ve thân,

Đang nhìn thây ‘không có gì’

Thuộc nội phần và ngoại phần,

Thưa vị dòng Sakya, con hỏi thêm về trí [của vi ấy];

Vi thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào?”

14.3.

[Đức Thế Tôn nói: {iNay Posāla,] trong khi biết rõ tất cả các chỗ tru của thức, đức Như Lai biết vỉ ấy đang trú [ở đâu], đã thiên về [điều nào], có điều ấy là đích đến. °

Tất cả các chỗ trú của thức: Đức Thế Tôn biết bốn chỗ trú của thức căn cứ vào pháp tạo tác, biêt bảy chô trú của thức căn cứ vào sự tái sanh.

Đức Thế Ton biết bốn chỗ trú của thức căn cứ vào pháp tạo tác nghĩa là thế nào? Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến: uNày các Tỳ-khưu, có sự vướng bận với sắc, thì thức, trong khi tồn tại, [sẽ] tồn tại có đối tượng là sắc, có chỗ nâng đỡ là sắc, có sự rải rắc niềm vui, và [sẽ] đạt đến sự phát triển, sự tăng trưởng, sự lớn mạnh. Này các Tỳ-khưu, hoặc là có sự vướng bận với thọ9… (nt)… Này các Tỳ-khưu, hoặc là có sự vướng bận với tưởng,…(nt)… Này các Tỳ-khưu, hoặc là có sự vướng bận với các hành, thì thức, trong khi tồn tại, [sẽ] tồn tại có đối tượng là các hành, có chỗ nâng đỡ là các hành, có sự rải rắc niềm vui, và [sẽ] đạt đến sự phát triển, sự tăng trưởng, sự lớn mạnh^,; đức Thế Tôn biết bốn chỗ trú của thức căn cứ vào pháp tạo tác nghĩa là như vậy.

Đức Thế Ton biết bảy chỗ trú của thức căn cứ vào sự tái sanh nghĩa là thế nào? Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến: “Này các Tỳ-khưu, có những chúng sanh có thân khác biệt, có tưởng khác biệt, như là loài người, một số thiên nhân và một số hạng ở chốn bị trừng phạt; đây là chỗ trú của thức loại thứ nhất. Này các Tỳ-khmi, có những chúng sanh có thân khác biệt, có tưởng tương d8ng, như là chư thiên thuộc Phạm Chúng thiên đã được sanh lên nhờ vào Sơ thiền; đây là chỗ trú của thức loại thứ nhì. Này các Tỳ-khưu, có những chúng sanh có thân tương đồng, có tưởng khác biệt, như là chư thiên cõi Quang Ầm thiên; đây là chỗ trú của thức loại thứ ba. Này các Tỳ-khưu5 có những chúng sanh có thân tương đồng, có tưởng tương đồng, như là chư thiên cõi Biến Tịnh thiên; đây là chỗ tru của thức loại thứ tư. Này các Tỳ-khưu, có những chúng sanh, do sự vượt qua hẳn toàn bộ các sắc tưởng, do sự biến mất của các tưởng bất bình, do việc không chú ý đến các tưởng khác biệt [nhận thức rằng]: ‘Hu không là vô biên’ rồi tiến vào Không Vô Biên Xứ; đây là chỗ trú của thức loại thứ năm. Này các Tỳ-khưu, có những chúng sanh sau khi vượt qua han toàn bộ Không Vô Biên Xứ [nhận thức rằng]: ‘Thức là vô biên’ rồi tiến vào Thức Vô Biên Xứ; đây là chỗ trú của thức loại thứ sáu. Này các Tỳ-khiru, có những chúng sanh sau khi vượt qua hẳn toàn bộ Thức Vô Biên Xứ [nhận thức rằng]: ‘Không có gi’ rồi tiến vào Vô Sở Hữu Xứ; đây là chỗ trú của thức loại thứ bảy. Đức Thế Tôn biết bảy chỗ trú của thức căn cứ vào sự tái sanh nghĩa là như vậy?5

“Tất cả các chỗ trú của thức” là như thế.

Đức Thế Tôn nói: Này Posãla.

Posâia: Đức Thế Tôn xưng hô với vị Bà-la-môn ấy bằng tên.

Đức Thế Tôn: Là từ ximg hô với sự tôn kính… (nt)… sự quy định do việc chứng ngộ, tức là “dức Thế Tôn.”

“Dức Thế Tôn nói: Này Posâla,9 là như thế.

Trong khi biết rõ…, đức Như Lai.

Trong khi biết rõ: Trong khi biết rõ là trong khi hiểu, trong khi nhận thức, trong khi thừa nhận, trong khi thau triệt.

Đức Nhu* Lai: Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến: “Này Cunda, nếu việc quá khứ là không thực, không đúng, không có lợi ích, đức Như Lai không giải đáp điều ấy. Này Cunda, nếu việc quá khứ là thực, là đúng, không có lợi ích, đức Như Lai cũng không giải đáp điêu ây. Này Cunda, nếu việc quá khứ là thực, là đúng, có lợi ích, trong trường hợp ấy, đức Như Lai là người biết thời điểm để giải đáp cho chính câu hỏi ấy. Này Cunda, nếu việc vị lai… (nt)..・ Này Cunda, nếu việc hiện tại là không thực, không đúng, không có lợi ích, đức Như Lai không giải đáp điều ấy. Này Cunda, nếu việc hiện tại là thực, là đúng, không có lợi ích, đức Như Lai cũng không giải đáp điều ấy. Này Cunda, nếu việc hiện tại là thực, là dúng, có lợi ích, trong trường hợp ấy, đức Như Lai là người biết thời điểm để giải đáp cho câu hỏi ấy. Như thế, này Cunda, về các pháp quá khứ, vị lai, và hiện tại, đức Như Lai là vị nói đúng thời, vị nói về sự thật, vi nói về mục dích, vị nói về Pháp, vi nói về Luật; vì thế, được gọi là ‘đức Như Lai’.

Này Cunda, điều gì thuộc về thế gian tính luôn cõi chư thiên, cõi Ma vương, cõi Phạm thiên, cho đến dòng dõi Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người, đã được thấy, đã được nghe, đã được cảm giác, đã được nhận thức, đã được đạt đến, đã được tìm kiếm, đã được cân nhắc bởi ý, mọi điều ấy đều đã được biết rõ toàn diện bởi đức Như Lai; vì thế, được gọi là ‘đức Như Lai\ Này Cunda, vào đêm đức Như Lai giác ngộ quả vi Chánh đẳnẹ giác vô thượng, và vào đêm [đức Như Lai] viên tịch Niêt-bàn ở cảnh giới Niêt-bàn không còn dư sót, điều nào đức Như Lai thuyết giảng, nói ra, chỉ dạy trong khoảng thời gian này, mọi điều ấy đều là y như thế, không sai khác; vì thế, được gọi là ‘đức Như Lai\ Này Cunda, đức Như Lai nói như thế nào làm như thế ấy, làm như thế nào nói như thế ấy. Như vậy, nói như thế nào làm như thế ấy5 làm như thế nào nói như thế ấy; vì thế, được gọi là ‘dức Như Lai\ Này Cunda, ở thế gian tính luôn cõi chư thiên, cõi Ma vương, cõi Phạm thiên, cho đến dòng dõi Sa- môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người, đức Như Lai là đấng Chiến Thắng, bậc Không Bi Thống Tri, bậc Nhìn Thấy Tất Cả? bậc Vận HànhQuyền Lực; vì thế, được gọi là ‘đức Như Lai

“Trong khi biết rõ…, đức Như Lai” là như thế.

Biết vị ấy đang trú [ờ đâu]: Đức Thế Ton biết về người hiện đang ở thế gian này căn cứ vào pháp tạo tác là nghiệp rằng: “Người này, khi tan rã thân xác và chết đi, sẽ sanh vào đọa xứ cõi khổ, nơi trừng phạt, địa ngục.55 Đức Thế Tôn biết về người hiện đang ở thế gian này căn cứ vào pháp tạo tác là nghiệp rằng: ‘”Người này, khi tan rã thân xác và chết đi, sẽ sanh vào loài thii.” Đức Thế Tôn biết về người hiện đang ở thế gian này căn cứ vào pháp tạo tác là nghiệp rằng: “Người này, khi tan rã thân xác và chết di, sẽ sanh vào thân phận nga quy.” Đức Thể Tôn biết về người hiện đang ở thế gian này căn cứ vào pháp tạo tác là nghiệp rang: “Nguôi này, khi tan rã thân xác và chết đi, sẽ sanh vào ở loài người.^, Đức Thế Tôn biết về người hiện đang ở thế gian này căn cứ vào pháp tạo tác là nghiệp rằng: “Người này đã thực hành tốt đẹp, khi tan rã thân xác và chết di, sẽ sanh vào chốn an vui, cõi trời, thế gian [này].,,

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

“d đây, này Sāriputta, sau khi biết được tâm bằng tâm, Ta nhận biết về một người nào đó rằng: ‘Người này thực hành the này, cư xử the này, và đi vào đạo lộ ấy, như thế thì khi tan rã thân xác và chết đi, sẽ sanh vào đọa xứ, cõi khổ, nơi trừng phạt, địa ngục/ ở đây, này Sāriputta, sau khi biết được tâm bằng tâm, Ta nhận biết về một người nào đó rằng: ‘Người này thực hành thế này, cư xử thế này, và đi vào đạo lộ ấy, như thế thì khi tan rã thân xác và chết di, sẽ sanh vào loài thú/ ở dây, này Sāriputta, sau khi biết được tâm bằng tâm, Ta nhận biết về một người nào đó rằng: ‘Người này thực hành thế này, cư xử thế này, và đi vào đạo lộ ấy, như thế thì khi tan rã thân xác và chết di, sẽ sanh vào thân phận nga quỷ/ ở đây, này Sāriputta, sau khi biết được tâm bằng tâm, Ta nhận biêt về một người nào đó răng: ‘Người này thực hành thê này, cư xử thê này, và đi vào đạo lộ ấy, như thế thì khi tan rã thân xác và chết di, sẽ sanh vào giữa loài người/ ở dây, này Sāriputta, sau khi biết được tâm bằng tâm, Ta nhận biết về một người nào đó rằng: ‘Người này thực hành thế này, cư xử thế này, và đi vào đạo lộ ấy, như thế thì khi tan rã thân xác và chết di, sẽ sanh vào chôn an vui, cõi trời, thế gian [này].5 ở dây, này Sāriputta, sau khi biết được tâm bằng tâm, Ta nhận biết về một người nào đó rằng: ‘Người này thực hành thế này, cư xử thế này, và đi vào đạo lộ ấy, như thế thì do sự cạn kiệt của các lậu hoặc, nhờ vào thắng trí của mình sẽ chứng ngộ, sẽ đạt đến, và an trú vào sự không còn lậu hoặc, sự giải thoát của tâm, sự giải thoát của tuệ ngay ở đời hiện tại.”‘

“Biết vị ấy đang trú [ở dâu]” là như thế.

Đã thiên về [điều nào], có điều ấy là đích đến.

Đã thiên về [điều nào]: Là đã thiên về khuynh hướng giải thoát ở Vô sở hữu xứ, đã thiên về nơi ấy, đã thiên về nó, đã xem nó là chủ đạo. Hoặc là, đức Thế Tôn biết rằng: “Người này thiên về sắc, thiên về thinh, thiên về hương, thiên về vị, thiên về xúc, thiên về gia tộc, thiên về đồ chúng, thiên về chỗ ngụ, thiên về lợi lộc, thiên về danh vọng, thiên về lời khen, thiên về hạnh phúc, thiên về ỵ phục, thiên về đồ ăn khất thực, thiên về chỗ nằm ngồi, thiên về vật dụng là thuốc men chữa bệnh, là vị thiên về Kinh, thiên về Luật, thiên về Thắng pháp, thiên về pháp của vị ngụ ở rừng, thiên về pháp của vi chuyên đi khất thực, thiên về pháp của vi chỉ mặc y may bằng vải bị quăng bỏ, thiên về pháp của vị chỉ sử dụng ba y, thiên về pháp của vị đi khất thực tuần tự theo từng nhà, thiên về pháp của vị không ăn vật thực dâng sau, thiên về pháp của vị chuyên về oai nghi ngồi (không nằm), thiên về pháp của vị ngụ ở chỗ đã được chỉ định, thiên về Sơ thiền, thiên về Nhi thiền, thiên về Tam thiền, thiên về Tứ thiền, thiên về sự chứng đạt Không vô biên xứ, thiên về sự chứng đạt Thức vô biên xứ, thiên về sự chứng đạt Vô sở hữu xứ, thiên về sự chứng đạt Phi tưởng phi phi tưởng xứ.” aíĐã thiên về [điều nào]^, là như thế.

Có điều ấy là đích đến: Yếu tố Vô sở hữu xứ có điều ấy là đích đến, có nghiệp là đích đên, có ạuả thành tựu là đích đên, có sự chú trpng vê nghiệp, có sự chú trọng về việc nối liền tái sanh. Hoặc là, đức Thế Tôn biêt rằng: “Người này có sắc là đích dến,…(nt)…có sự chứng đạt Phi tưởng phi phi tưởng xứ là đích đến.”

uĐã thiên về [điều nào], có điều ấy là đích đến” là như thế.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

[Đức Thế Tôn nói: “Này Posāla] trong khi biết rõ tất cả các chỗ trú của thức, đức Như Lai biết vị ấy đang trú [ở đâu], đã thiên ve [điều nào], có điều ấy là đích đến.”

14.4.

Sau khi biêt được nguôn xuât phát của Vô sở hữu, [biêt được] răng: “Vui thích là sự ràng buộc “, sau khi biêt rõ điêu áy như vây, từ đó nhìn thây rõ nơi ấy; đây là trí như thật của vỉ ấy, của vỉ Bà-la-môn đã song hoàn hảo. Sau khi biết được nguồn xuất phát của Vô sở hữu: Nguồn xuất phát của Vô sở hữu xứ nói đến pháp tạo tác là nghiệp đưa đến Vô sở hữu xứ. Sau khi biết được “pháp tạo tác là nghiệp đưa đên Vô sở hữu xứ là nguôn xuât phát của Vô SỞ hữu”, sau khi biêt được “sự dính māc9\ sau khi biêt được í4sự cột tr6i”，sau khi biết được “SỊT vướng ban”, sau khi biết, sau khi cân nhắc, sau khi xác đinh, sau khi minh định, sau khi làm rõ rệt.

“Sau khi biết được nguồn xuất phát của Vô sở hữu” là như thế.

[Biết được] rằng: 6iVui thích là sự ràng buộc95: Sự ràng buộc bởi vui thích nói đên sự luyên ái ở vô sác. Do sự luyên ái ở vô s負c, nghiệp ây bị máng vào, bị vướng vào, bị giữ lại. Sau khi biêt được “su luyên ái ở vô sác là sự ràng buộc bởi vui thích”, sau khi biết được “SỊT dính m咨c”, sau khi biết được “sự cột tróf\ sau khi biết được “SỊT vướng ban”, sau khi biết, sau khi cân nhắc, sau khi xác định, sau khi minh đinh, sau khi làm rõ rệt.

Rằng: Từ “” này là sự nối liền các câu văn, sự kết hợp các câu văn, sự làm đầy đủ các câu văn, sự gặp gỡ của các âm, trạng thái trau chuốt từ ngữ, tính chất tuần tự của các câu văn.

“[Biết được] rằng: Vui thích là sự ràng buOc” là như thế.

Sau khi biết rõ điều ấy như vậy: Sau khi biết rõ, sau khi biết được, sau khi cân nhắc, sau khi xác định, sau khi minh định, sau khi làm rõ rệt điều ấy như vậy.

“Sau khi biết rõ điều ấy như vāy” là như thế.

Từ đó nhìn thấy rõ noi ấy.

N(ri ây: Sau khi chứng đạt Vô sở hữu xứ, sau khi xuât ra từ nơi ây, tại chô đó nhìn thấy rõ các pháp về tâm và sở hữu tâm được sanh lên là vô thường, nhìn thấy rõ là khổ, nhìn thấy rõ là cơn bệnh… (nt)… là sự thoát ra, nhận thấy, quan sát, suy xét, khảo sát.

“Từ đó nhìn thấy rõ nơi ấy“ là như thế.

Đây là trí như thật của vị ấy: Trí này là đúng đắn, thực thể, chính xác, không bị sai lệch, thuộc về Vị ấy.

“Đây là trí như thật của vị ấy,9 là như thế.

Của vi Bà-la-môn đã sống hoàn hảo.

Vi Bà-la-môn: Bà-la-môn do trạng thái đã loại trừ bảy pháp:… Không

nương nhờ, tự tại, vị ấy được gọi là Bà-la-môn.

Của vị Bà-la-môn đã sống hoàn hảo: Bảy hạng Thánh Hữu học, tính luôn

phàm nhân tốt lành, sống, cộng trú, cư trú, lưu trú nhằm đạt đến pháp chưa đạt

đến, nhằm chứng đắc pháp chưa chứng đắc, nhằm chứng ngộ pháp chưa chứng

ngộ; còn bậc A-la-hán, đã được hoàn mãn, có việc cần làm đã làm, có gánh

nặng đã được đặt xuống, có mục đích của mình đã được đạt đến, có sự trói buộc

ở hữu đã được đoạn tận, đã hiểu biết đúng đắn, đã được giải thoát. Vi ấy đã trải

qua cuộc sống [của bậc Thánh], đã hoàn tất việc thực hành,… (nt)..・ việc sanh

tử luân hồi, việc sanh ra lần nữa không có đối với vị ấy.”

“Cha vi Bà-la-môn đã sống hoàn h2o” là như thế.

Vì thê, đức The Ton đã noi răng:

“Sau khi biêt được nguồn xuâtphát của Vô sở hữu, [biêt được] răng: ‘Vui

thích là sự ràng buộcsau khỉ biết rõ điều ấy như vậy, từ đó nhìn thấy rõ nơi

ấy; đây là trí như thật của vi ấy, của vị Bà-ỉa-môn đã song hoàn hảo, 0

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn,… (nt)… “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc

Đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Diễn giải kinh Posâlaw được hoàn tất.

(Phần ghi chép dưới đây là Tập Kinh được sưu tầm từ www.theravada.vn)

14. POSĀLASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH POSĀLA

(XV) Câu hỏi của thanh niên Posàla:

“Yo atītaṃ ādisati (iccāyasmā posālo) anejo chinnasaṃsayo, pāraguṃ sabbadhammānaṃ atthi pañhena āgamaṃ

(Tôn giả Posāla nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến gặp bậc đã ngự đến bờ kia của tất cả các pháp, vị chỉ ra thời quá khứ, không còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ.

Posàla:

1112. Tôn giả Po-sa-la:

Vị nói về quá khứ,

Bất động nghi hoặc đoạn,

Ðã đến bờ bên kia,

Con đến với câu hỏi

Hỏi về hết thảy pháp.(Kinh Tập, chương V)

Yo atītaṃ ādisatī ti – Yo ti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Atītaṃ ādisatī ti bhagavā attano ca paresaṃ ca atītampi ādisati, anāgatampi ādisati, paccuppannampi ādisati.

Kathaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati? Bhagavā attano atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati, tissopi jātiyo ādisati, catassopi jātiyo ādisati, pañcapi jātiyo ādisati, dasapi jātiyo ādisati, vīsampi jātiyo ādisati, tiṃsampi jātiyo ādisati, cattālīsampi jātiyo ādisati, paññāsampi jātiyo ādisati, jātisatampi – jātisahassampi – jātisatasahassampi – anekepi saṃvaṭṭakappe – anekepi vivaṭṭakappe – anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati: “Amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhupapanno ”ti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati.

Kathaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati? Bhagavā paresaṃ atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati –pe– anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati: “Amutrāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādi; tatrāpāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhupapanno ”ti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati.

Bhagavā pañca jātakasatāni bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisati, mahāpadāniyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādiyati, mahāsudassaniyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisanti, mahāgovindiyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisati, māghadeviyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisati.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Atītaṃ kho cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa satānusārī ñāṇaṃ hoti, so yāvatakaṃ ākaṅkhati tāvatakaṃ anussarati. Anāgataṃ ca kho cunda, –pe– Paccuppannañca kho cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa bodhijaṃ ñāṇaṃ uppajjati: ‘Ayamantimā jāti natthidāni punabbhavo ”’ti.

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

“Này Cunda, liên quan đến thời kỳ quá khứ, đức Như Lai có trí nhớ lại các kiếp sống trước. Vị ấy muốn (nhớ lại) chừng nào thì nhớ lại chừng ấy. Và này Cunda, liên quan đến thời kỳ vị lai –nt–. Và này Cunda, liên quan đến thời kỳ hiện tại, trí do giác ngộ sanh của đức Như Lai khởi lên rằng: ‘Đây là kiếp sống cuối cùng, giờ đây không còn tái sanh nữa.’”

Indriyaparopariyattañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sattānaṃ āsayānusayañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, mahākaruṇāsamāpattiñāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbaññutañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbattha asaṅgamappaṭihatamanāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ. Evaṃ bhagavā attano ca paresaṃ ca atītampi ādisati, anāgatampi ādisati, paccuppannampi ādisati, ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti pakāsetī ’ti – yo atītaṃ ādisati. Iccāyasmā posālo ti –pe–.

Anejo chinnasaṃsayo ti ejā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo, bhagavā lābhepi na iñjati –pe– dukkhepi na iñjati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatī ’ti – anejo. Chinnasaṃsayo ti saṃsayo vuccati vicikicchā, dukkhe kaṅkhā –pe– thambhitattaṃ cittassa manovilekho. So saṃsayo buddhassa bhagavato pahīno chinno ucchinno samucchinno vūpasanto paṭinissaggo paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho. Tasmā buddho chinnasaṃsayo ’ti – anejo chinnasaṃsayo.

Pāraguṃ sabbadhammānan ti bhagavā abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū, samāpattipāragū, abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ, –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti – pāraguṃ sabbadhammānaṃ.

Atthi pañhena āgaman ti pañhena atthikāmhā āgatā –pe– vahassetaṃ bhāran ’ti – evampi ‘atthi pañhena āgamaṃ.’

Tenāha so brāhmaṇo: “Yo atītaṃ ādisati (iccāyasmā posālo) anejo chinnasaṃsayo, pāraguṃ sabbadhammānaṃ

atthi pañhena āgaman ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

(Tôn giả Posāla nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến gặp bậc đã ngự đến bờ kia của tất cả các pháp, vị chỉ ra thời quá khứ, không còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ.

Vibhūtarūpasaññissa sabbakāyappahāyino, ajjhattaṃ ca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato, ñāṇaṃ sakkānupucchāmi kathaṃ neyyo tathāvidho.

Đối với vị có sắc tưởng đã không còn, có sự dứt bỏ toàn bộ về thân, đang nhìn thấy nội phần và ngoại phần là ‘không có gì,’ thưa vị dòng Sakya, con hỏi thêm về trí (của vị ấy); vị thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào?”

1113. Với ai, sắc tưởng diệt,

Ðoạn tận hết thảy thân,

Nhìn thấy nội và ngoại,

Thật sự không có gì,

Con hỏi bậc Thích-ca,

Thế nào người như vậy,

Có thể bị dắt dẫn?

(Kinh Tập, chương V)

Vibhūtarūpasaññissā ti katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ; ayaṃ rūpasaññā. Vibhūtarūpasaññissā ti catasso arūpasamāpattiyo paṭiladdhassa rūpasaññā vibhūtā honti vigatā atikkantā samatikkantā vītivattā ’ti – vibhūtarūpasaññissa.

Sabbakāyappahāyino ti sabbo tassa paṭisandhiko rūpakāyo pahīno tadaṅgasamatikkamā vikkhambhanappahānena pahīno tassa rūpakāyo ’ti – sabbakāyappahāyino.

Ajjhattañca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato ti – Natthi kiñcī ti ākiñcaññāyatanasamāpatti, kiṃkāraṇā? ‘Natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanasamāpatti, yaṃ viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāveti vibhāveti antaradhāpeti natthi kiñcī’ti passati. Taṃkāraṇā natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanasamāpattī ’ti – ajjhattañca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato.

Ñāṇaṃ sakkānupucchāmī ti – Sakkā ti sakko bhagavā, sakyakulā pabbajitotipi sakko –pe–pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko. Ñāṇaṃ sakkānupucchāmī ti tassa ñāṇaṃ pucchāmi kīdisaṃ kiṃsaṇṭhitaṃ kiṃpakāraṃ kiṃpaṭibhāgaṃ icchitabban ’ti – ñāṇaṃ sakkānupucchāmi.

Kathaṃ neyyo tathāvidho ti kathaṃ so netabbo vinetabbo anunetabbo paññāpetabbo nijjhāpetabbo pekkhetabbo pasādetabbo? Kathaṃ tena uttariṃ ñāṇaṃ uppādetabbaṃ? Tathāvidho ti tathāvidho tādiso tassaṇṭhito tappakāro tappaṭibhāgo, yo so ākiñcaññāyatanasamāpattilābhī ’ti – kathaṃ neyyo tathāvidho.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Vibhūtarūpasaññissa sabbakāyappahāyino, ajjhattañca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato, ñāṇaṃ akkānupucchāmi kathaṃ neyyo tathāvidho ”ti

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Đối với vị có sắc tưởng đã không còn, có sự dứt bỏ toàn bộ về thân, đang nhìn thấy nội phần và ngoại phần là ‘không có gì,’ thưa vị dòng Sakya, con hỏi thêm về trí (của vị ấy); vị thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào?”

Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā (posālāti bhagavā) abhijānaṃ tathāgato tiṭṭhantamenaṃ jānāti adhimuttaṃ tapparāyanaṃ.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Posāla,) trong khi biết rõ tất cả các chỗ trú của thức, đức Như Lai biết vị ấy đang trú (ở đâu), bị thiên về (điều gì), có điều ấy là mục tiêu.

Thế Tôn:

1114. Thế Tôn bèn đáp rằng:

Hỡi này Pô-sa-la,

Như Lai được thắng trí,

Tất cả nhờ thức trú,

Rõ biết vị an trú,

Giải thoát, đạt cứu cánh.

(Kinh Tập, chương V)

Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā ti bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti, paṭisandhivasena sattaviññāṇaṭṭhitiyo jānāti.

Kathaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Rūpūpayaṃ vā bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati rūpārammaṇaṃ rūpapatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati, vedanūpayaṃ vā bhikkhave –pe– saññūpayaṃ vā bhikkhave –pe– saṅkhārūpayaṃ vā bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārapatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjatī ”ti. Evaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti.

Kathaṃ bhagavā paṭisandhivasena sattaviññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā, ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā, ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā, ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhakā, ayaṃ catutthī, viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṃgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso ’ti ākāsānañcāyatanūpagā, ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇan’ti viññāṇañcāyatanūpagā, ayaṃ chaṭṭhā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanūpagā, ayaṃ sattamā viññāṇaṭṭhiti. Evaṃ bhagavā paṭisandhivasena sattaviññāṇaṭṭhitiyo jānātī ’ti – viññāṇaṭṭhitiyo sabbā.

Posālāti bhagavā ti – Posālā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – posālāti bhagavā.

Abhijānaṃ tathāgato ti – Abhijānan ti abhijānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Tathāgato ti – Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Atītaṃ cepi cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, netaṃ tathāgato byākaroti. Atītaṃ cepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Atītaṃ cepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tasseva pañhassa vyākaraṇāya. Anāgataṃ cepi cunda, hoti –pe– Paccuppannañcepi cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, na taṃ tathāgato byākaroti. Paccuppannañcepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Paccuppannañcepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tassa pañhassa vyākaraṇāya. Iti kho cunda, atītānāgatapaccuppannesu dhammesu tathāgato kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī. Tasmā tathāgatoti vuccati.

Yaṃ kho cunda, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrahmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ, anuvicaritaṃ manasā, sabbaṃ taṃ tathāgatena abhisambuddhaṃ, tasmā tathāgatoti vuccati. Yañca kho cunda, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, yaṃ etasmiṃ antare bhāsati lapati niddisati, sabbaṃ taṃ tatheva hoti, no aññathā, tasmā tathāgatoti vuccati. Yathāvādī cunda, tathāgato tathākārī, yathākārī tathāvādī, iti yathāvādī tathākārī yathākārī tathāvādī, tasmā tathāgatoti vuccati. Sadevake cunda, loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthu daso vasavatti. Tasmā tathāgatoti vuccatī ’ti – abhijānaṃ tathāgato.

Tiṭṭhantamenaṃ jānātī ti bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā parammaraṇā, apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo bhedā parammaraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā parammaraṇā manussesu upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo supaṭipanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī” ti.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

“Idānāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyatī tañca maggaṃ samāruḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā manussesu upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ”ti – tiṭṭhantamenaṃ jānāti.

Adhimuttaṃ tapparāyaṇan ti – Adhimuttan ti ākiñcaññāyatane adhimuttivimokkhena adhimuttaṃ, tatrādhimuttaṃ tadadhimuttaṃ tadadhipateyyaṃ. Athavā bhagavā jānāti: ‘Ayaṃ puggalo rūpādhimutto saddādhimutto gandhādhimutto rasādhimutto phoṭṭhabbādhimutto kulādhimutto gaṇādhimutto āvāsādhimutto lābhādhimutto yasādhimutto pasaṃsādhimutto sukhādhimutto cīvarādhimutto piṇḍapātādhimutto senāsanādhimutto gilānapaccayabhesajjaparikkhārādhimutto suttantādhimutto vinayādhimutto abhidhammādhimutto āraññakaṅgādhimutto piṇḍapātikaṅgādhimutto paṃsukūlikaṅgādhimutto tecīvarikaṅgādhimutto sapadānacārikaṅgādhimutto khalupacchābhattikaṅgādhimutto nesajjikaṅgādhimutto yathāsanthatikaṅgādhimutto paṭhamajjhānādhimutto dutiyajjhānādhimutto –– tatiyajjhānādhimutto catutthajjhānādhimutto ākāsānañcāyatanasamāpattādhimutto viññāṇañcāyatanasamāpattādhimutto ākiñcaññāyatanasamāpattādhimutto nevasaññānāsaññāyatanasamāpattādhimutto ’ti – adhimuttaṃ.

Tapparāyaṇan ti ākiñcaññāyatanamayaṃ tapparāyaṇaṃ kammaparāyaṇaṃ vipākaparāyaṇaṃ kammagarukaṃ paṭisandhigarukaṃ. Athavā bhagavā jānāti: ‘Ayaṃ puggalo rūpaparāyaṇo –pe– nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiparāyaṇo ’ti – adhimuttaṃ tapparāyaṇaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā (posāloti bhagavā) abhijānaṃ tathāgato, tiṭṭhantamenaṃ jānāti adhimuttaṃ tapparāyaṇan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Posāla,) trong khi biết rõ tất cả các chỗ trú của thức, đức Như Lai biết vị ấy đang trú (ở đâu), bị thiên về (điều gì), có điều ấy là mục tiêu.”

Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā nandisaṃyojanaṃ iti, evametaṃ abhiññāya tato tattha vipassati, etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa brāhmaṇassa vusīmato.

Sau khi biết được nguồn sanh khởi của Vô Sở Hữu, (biết được) rằng: ‘sự ràng buộc bởi vui thích,’ sau khi biết rõ điều ấy như vậy, từ đó nhìn thấy rõ nơi ấy; đây là trí như thật của vị ấy, của vị Bà-la-môn đã sống hoàn hảo.”

1115. Biết được sự tác thành,

Thuộc về vô sở hữu,

Biết hỷ là kiết sử,

Do thắng tri như vậy,

Tại đấy, thấy như vậy,

Ðây là trí như thật,

Của vị Bà-la-môn,

Ðã thành tựu Phạm hạnh.

(Kinh Tập, chương V)

Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā ti ākiñcaññāsaṃbhavo vuccati ākiñcaññāyatanasaṃvattaniko kammābhisaṅkhāro, ākiñcaññāyatanasaṃvattanikaṃ kammābhisaṅkhāraṃ ākiñcaññāsaṃbhavoti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā paḷibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā.

Nandisaṃyojanaṃ itī ti nandisaṃyojanaṃ vuccati arūparāgo, arūparāgena taṃ kammaṃ laggaṃ laggitaṃ paḷibuddhaṃ, arūparāgaṃ nandisaṃyojananti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā paḷibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Itī ti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itī ’ti – nandisaṃyojanaṃ iti.

Evametaṃ abhiññāyā ti evaṃ etaṃ abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – evametaṃ abhiññāya.

Tato tattha vipassatī ti – Tatthā ti ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā tattha jāte cittacetasike dhamme aniccato vipassati, dukkhato vipassati, rogato –pe–nissaraṇato vipassati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatī ’ti – tato tattha vipassati.

Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassā ti etaṃ ñāṇaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītaṃ tassā ’ti – etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa.

Brāhmaṇassa vusīmato ti – Brāhmaṇo ti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo –pe– asito tādī pavuccate sa brahmāti.

Brāhmaṇassa vusīmato ti puthujjanakalyāṇaṃ upādāya sattasekhā appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya, asacchikatassa sacchikiriyāya vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti, arahā vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto; so vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti – brāhmaṇassa vusīmato.

Tenāha bhagavā: “Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā nandisaṃyojanaṃ iti, evametaṃ abhiññāya tato tattha vipassati etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa brāhmaṇassa vusīmato ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Saha gāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Posālasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Posāla được hoàn tất.

15. MOGHARĀJASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH MOGHARĀJA

(XVI) Câu hỏi của thanh niên Mogharàja:

Dvāhaṃ sakkaṃ apucchissaṃ (iccāyasmā mogharājā) na me byākāsi cakkhumā, yāva tatiyañca devīsi byākarotīti me sutaṃ.

(Tôn giả Mogharāja nói rằng:) “Con đã hỏi vị dòng Sakya hai lần. Bậc Hữu Nhãn đã không giải đáp cho con. Và con đã được nghe rằng: ‘(Được hỏi) đến lần thứ ba, bậc Thiên Nhân Ẩn Sĩ (sẽ) giải đáp.’”

Mogharàja:

1116. Mo-gha-rà-ja nói:

Ðã hai lần con hỏi,

Bậc có mắt, họ Thích,

Ngài chưa trả lời con,

Nhưng con được nghe rằng,

Cho đến lần thứ ba,

Vị Thiên nhân ẩn sĩ,

Sẽ trả lời cho con.

(Kinh Tập, chương V)

Dvāhaṃ sakkaṃ apucchissan ti so brāhmaṇo dvikkhattuṃ buddhaṃ bhagavantaṃ pañhaṃ apucchi. Tassa bhagavā pañhaṃ puṭṭho na byākāsi ‘tadantarā imassa brāhmaṇassa indriyaparipāko bhavissatī ’ti.

Sakkan ti sakko bhagavā sakyakulā pabbajito tipi sakko. Athavā aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Tassimāni dhanāni, seyyathīdaṃ: saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhanaṃ, imehi anekavidhehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Athavā pahū visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīru acchamhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso tipi sakko.

Dvāhaṃ sakkaṃ apucchissan ti dvāhaṃ sakkaṃ apucchissaṃ ayācissaṃ ajjhesissaṃ pasādayissan ’ti – dvāhaṃ sakkaṃ apucchissaṃ.

Iccāyasmā mogharājā ti – Iccā ti padasandhi –pe– Āyasmā ti piyavacanaṃ –pe– Mogharājā ti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ –pe– abhilāpo ’ti – iccāyasmā mogharājā.

Na me byākāsi cakkhumā ti – Na me byākāsī ti na me byākāsi, na ācikkhi, na desesi, na paññapesi, na paṭṭhapesi, na vivari, na vibhaji, na uttānīakāsi, na pakāsesi. Cakkhumā ti bhagavā pañcahi cakkhūhi cakkhumā, maṃsacakkhunāpi cakkhumā, dibbacakkhunāpi cakkhumā, paññācakkhunāpi cakkhumā, buddhacakkhunāpi cakkhumā, samantacakkhunāpi cakkhumā.

Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā? Maṃsacakkhumhi bhagavato pañca vaṇṇā saṃvijjanti nīlo ca vaṇṇo pītako ca vaṇṇo lohitako ca vaṇṇo kaṇho ca vaṇṇo odāto ca vaṇṇo. Akkhilomāni ca bhagavato yattha ca akkhilomāni patiṭṭhitāni taṃ nīlaṃ hoti sunīlaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ ummāpupphasamānaṃ. Tassa parato pītakaṃ hoti supītakaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ kaṇikārapupphasamānaṃ. –– Ubhato ca akkhikūṭāni bhagavato lohitakāni honti sulohitakāni pāsādikāni dassaneyyāni indagopakasamānāni. Majjhe kaṇhaṃ hoti sukaṇhaṃ alūkhaṃ siniddhaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ addāriṭṭhakasamānaṃ. Tassa parato odātaṃ hoti suodātaṃ setaṃ paṇḍaraṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ osadhītārakasamānaṃ. Tena bhagavā pakatikena maṃsacakkhunā attabhāvapariyāpannena purimasucaritakammābhinibbattena samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca. Yadāhi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti, suriyo ca atthaṃ gato hoti kāḷapakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaṇḍo hoti, mahā ca kāḷamegho abbhuṭṭhito hoti, evarūpe caturaṅgasamannāgate andhakāre samantā yojanaṃ passati. Natthi so kuṭṭo vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gaccho vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya. Ekaṃ ce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya, taṃyeva tilaphalaṃ uddhareyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato pākatikaṃ maṃsacakkhu. Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā.

Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāti: ‘Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā mano duccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā ’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāti. Ākaṅkhamāno ca bhagavā ekampi lokadhātuṃ passeyya, dvepi lokadhātuyo passeyya, tissopi lokadhātuyo passeyya, catassopi lokadhātuyo passeyya, pañcapi lokadhātuyo passeyya, dasapi lokadhātuyo passeyya, vīsampi lokadhātuyo passeyya, tiṃsampi lokadhātuyo passeyya, cattālīsampi lokadhātuyo passeyya, paññāsampi lokadhātuyo passeyya, satampi lokadhātuyo passeyya, sahassimpi culanikaṃ lokadhātuṃ passeyya, dvisahassimpi majjhimikaṃ lokadhātuṃ passeyya, tisahassampi mahāsahassiṃ lokadhātuṃ passeyya, yāvatā pana ākaṅkheyya tāvatakaṃ passeyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato dibbacakkhu. Evaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi cakkhumā.

Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññāppabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho anantañāṇo anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā paññāpetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa, maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā.

So hi bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā, amatassa dātā dhammassāmi tathāgato, natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya, atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti. Yaṃ kiñci neyyaṃ nāma atthi dhammaṃ jānitabbaṃ attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho samparāyiko vā attho, uttāno vā attho, gambhīro vā attho, gūḷho vā attho, paṭicchanno vā attho, neyyo vā attho, nīto vā attho, anavajjo vā attho, nikkileso vā attho, vodāno vā attho, paramattho vā attho, sabbaṃ taṃ antobuddhañāṇe parivattati. Sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti, sabbaṃ vacīkammaṃ ñāṇānuparivatti, sabbaṃ manokammaṃ ñāṇānuparivatti. –– Atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ, anāgate appaṭihataṃ ñāṇaṃ, paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ, neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ, neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā, yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammā phassitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati, aññamaññapariyantaṭṭhāyino te; evameva buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ, neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ, neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi, aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā.

Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati, sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhāpaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati, sabbesaṃ ca sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte jānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya anto mahāsamudde parivattanti. Evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā anto buddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti. Evameva yepi te sāriputtasamā paññāya samannāgatā, tepi buddhañāṇassa padese parivattanti. Buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ paññaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhati. Yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhīrūpā vobhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te pañhe abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Kathitā vissajjitāva te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā. Upakkhittakā ca te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavāva tattha atirocati yadidaṃ paññāyāti. Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi cakkhumā.

Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ olokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaddhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaddhāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarikāni vā udake jātāni udake saṃvaddhāni udakā accugamma tiṭṭhanti anupalittāni udakena. Evameva bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ olokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante.

Jānāti bhagavā ‘ayaṃ puggalo rāgacarito ayaṃ dosacarito ayaṃ mohacarito, ayaṃ vitakkacarito ayaṃ saddhācarito ayaṃ ñāṇacarito ’ti. Rāgacaritassa bhagavā puggalassa asubhakathaṃ katheti, dosacaritassa bhagavā puggalassa mettābhāvanaṃ ācikkhati, mohacaritaṃ bhagavā puggalaṃ uddese paripucchāya kālena dhammasavane kālena dhammasākacchāya garusaṃvāse niveseti, vitakkacaritassa bhagavā puggalassa ānāpānasatiṃ ācikkhati, saddhācaritassa bhagavā puggalassa pasādanīyaṃ nimittaṃ ācikkhati buddhasubodhiṃ dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiṃ sīlāni ca attano. Ñāṇacaritassa bhagavā puggalassa vipassanānimittaṃ ācikkhati aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ.

1. “Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito yathāpi passe janataṃ samantato, tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko avekkhassu jātijarābhibhūtan ”ti. Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā.

1. “Giống như người đứng ở đỉnh đầu của ngọn núi đá, cũng giống như người có thể nhìn thấy dân chúng ở xung quanh, tương tự như thế ấy, bạch đấng Khôn Ngoan, bạch đấng Toàn Nhãn, sau khi bước lên tòa lâu đài làm bằng Giáo Pháp, xin bậc đã xa lìa sầu muộn hãy quan sát chúng sanh bị rơi vào sầu muộn, bị ngự trị bởi sanh và già.”

Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumā? Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ, bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato.

2. “Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci atho aviññātamajānitabbaṃ sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ tathāgato tena samantacakkhū ”ti. Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumā ’ti – na me byākāsi cakkhumā.’

2. “Đối với Ngài, không có bất cứ điều gì ở nơi đây là không được nhìn thấy, không được nhận thức, hoặc không thể biết được. Điều nào có thể biết được, Ngài đã biết rõ tất cả, vì thế đức Như Lai là bậc Toàn Nhãn.”

Yāvatatiyañca devīsi byākarotīti me sutan ti yāva tatiyaṃ buddho sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho byākaroti no saṃsāretīti evaṃ mayā uggahītaṃ, evaṃ mayā upadhāritaṃ, evaṃ mayā upalakkhitaṃ.

Devīsīti bhagavā devo ceva isi cāti devīsi. Yathā rājapabbajitā vuccanti rājisayo, brāhmaṇapabbajitā vuccanti brāhmaṇisayo, evameva bhagavā devo ceva isi cāti devīsi. Athavā bhagavā pabbajitotipi isi, mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesītipi isi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ –pe– mahantaṃ paññākkhandhaṃ –pe– mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ –pe– mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esi gavesi pariyesī tipi isi, mahato tamokāyassa padāḷanaṃ esi gavesi pariyesī tipi isi, mahato vipallāsassa pabhedanaṃ esi gavesi pariyesī tipi isi, mahato taṇhāsallassa abbahanaṃ –pe– mahato diṭṭhisaṅghāṭassa viniveṭhanaṃ – mahato mānaddhajassa papātanaṃ – mahato abhisaṅkhārassa vūpasamaṃ – mahato oghassa nittharaṇaṃ – mahato bhārassa nikkhepanaṃ – mahato saṃsāravaṭṭassa upacchedaṃ – mahato santāpassa nibbāpanaṃ – mahato pariḷāhassa paṭippassaddhiṃ – mahato dhammadhajassa ussāpanaṃ esi gavesi pariyesītipi isi. Mahante satipaṭṭhāne – mahante sammappadhāne – mahante iddhipāde – mahantāni indriyāni – mahantāni balāni – mahante bojjhaṅge – mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ – mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esi gavesi pariyesītipi isi. Mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito kahaṃ buddho kahaṃ bhagavā kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabhotipi isī ’ti – yāva tatiyañca devīsi byākarotīti me sutaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo: “Dvāhaṃ sakkaṃ apucchissaṃ (iccāyasmā mogharājā) na me byākāsi cakkhumā, yāva tatiyañca devīsi byākarotīti me sutan ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng: (Tôn giả Mogharāja nói rằng:) “Con đã hỏi vị dòng Sakya hai lần. Bậc Hữu Nhãn đã không giải đáp cho con. Và con đã được nghe rằng: ‘(Được hỏi) đến lần thứ ba, bậc Thiên Nhân Ẩn Sĩ (sẽ) giải đáp.’”

Ayaṃ loko paro loko brahmaloko sadevako, diṭṭhiṃ te nābhijānāti gotamassa yasassino.

Thế giới này, thế giới khác, thế giới Phạm Thiên luôn cả chư Thiên không (thể) biết rõ quan điểm của Ngài, của vị Gotama có danh tiếng.

1117. Ðời này và đời sau,

Phạm thiên giới, thiên giới,

Con không rõ quan điểm,

Gotama lừng danh.

(Kinh Tập, chương V)

Ayaṃ loko paro loko ti – Ayaṃ loko ti manussaloko. Paro loko ti manussalokaṃ ṭhapetvā sabbo paro loko ’ti – ayaṃ loko paro loko.

Brahmaloko sadevako ti sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā ’ti – brahmaloko sadevako.

Diṭṭhiṃ te nābhijānātī ti tuyhaṃ diṭṭhiṃ khantiṃ ruciṃ laddhiṃ ajjhāsayaṃ adhippāyaṃ loko na jānāti ‘ayaṃ evaṃdiṭṭhiko evaṃkhantiko evaṃruciko evaṃladdhiko evaṃajjhāsayo evaṃadhippāyo ’ti na jānāti na passati na dakkhati nādhigacchati na vindati na paṭilabhatī ’ti – diṭṭhiṃ te nābhijānāti.

Gotamassa yasassino ti bhagavā yasappattoti yasassī. Athavā bhagavā sakkato garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhārānantipi yasassī ’ti – gotamassa yasassino.

Tenāha so brāhmaṇo: “Ayaṃ loko paro loko brahmaloko sadevako, diṭṭhiṃ te nābhijānāti, gotamassa yasassino ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng: “Thế giới này, thế giới khác, thế giới Phạm Thiên luôn cả chư Thiên không (thể) biết rõ quan điểm của Ngài, của vị Gotama có danh tiếng.”

Evaṃ abhikkantadassāviṃ atthi pañhena āgamaṃ, kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ maccurājā na passati.

Con đã đi đến bậc có nhãn quan vượt trội như vậy với ý định (hỏi) câu hỏi: Người đang xem xét thế giới như thế nào thì Tử Thần không nhìn thấy (người ấy)?

1118. Vị thầy được thù diệu,

Con đến với câu hỏi,

Cần nhìn đời thế nào,

Ðể thần chết không thấy.

(Kinh Tập, chương V)

Evaṃ abhikkantadassāvin ti evaṃ abhikkantadassāviṃ aggadassāviṃ seṭṭhadassāviṃ viseṭṭhadassāviṃ pāmokkhadassāviṃ uttamadassāviṃ paramadassāvin ’ti – evaṃ abhikkantadassāviṃ.

Atthi pañhena āgaman ti pañhatthikamhā āgatā –pe– vahassetaṃ bhāran ’ti – evampi ‘atthi pañhena āgamaṃ.’

Kathaṃ lokaṃ avekkhantan ti kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ paccavekkhantaṃ tulayantaṃ tīrayantaṃ vibhāvayantaṃ vibhūtaṃ karontan ’ti – kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ.

Maccurājā na passatī ti maccurājā na passati na dakkhati nādhigacchati na vindati na paṭilabhatī ’ti – maccurājā na passati.

Tenāha so brāhmaṇo: “Evaṃ abhikkantadassāviṃ atthi pañhena āgamaṃ, kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ maccurājā na passatī ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng: “Con đã đi đến bậc có nhãn quan vượt trội như vậy với ý định (hỏi) câu hỏi: Người đang xem xét thế giới như thế nào thì Tử Thần không nhìn thấy (người ấy)?”

Suññato lokaṃ avekkhassu mogharāja sadā sato, attānudiṭṭhiṃ ūhacca evaṃ maccutaro siyā evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ maccurājā na passati.

Ngươi hãy xem xét thế giới là trống không,

này Mogharāja, hãy luôn luôn có niệm.

Sau khi nhổ lên tà kiến về bản ngã,

như vậy có thể vượt qua Tử Thần.

Người đang xem xét thế giới như vậy,

Thần Chết không nhìn thấy (người ấy). Thế Tôn:1119. Này Mô-gha-ra-ja,Hãy nhìn đời trống không,Luôn luôn giữ chánh niệm,Nhô lên ngã tùy kiến,Như vậy vượt tử vong,Hãy nhìn đời như vậy,Thần chết không thấy được.

(Kinh Tập, chương V)

Suññato lokaṃ avekkhassū ti – Loko ti nirayaloko tiracchānaloko pettivisayaloko manussaloko devaloko khandhaloko dhātuloko āyatanaloko ayaṃ loko paro loko brahmaloko sadevako. Aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: “Loko lokoti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante lokoti vuccatī ”ti? “Lujjatīti kho bhikkhu tasmā lokoti vuccati. Kiñca lujjati? Cakkhuṃ kho bhikkhu lujjati, rūpā lujjanti, cakkhuviññāṇaṃ lujjati, cakkhusamphasso lujjati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi lujjati; sotaṃ lujjati, saddā lujjanti – ghānaṃ lujjati, gandhā lujjanti – jivhā lujjati, rasā lujjanti – kāyo lujjati, phoṭṭhabbā lujjanti – mano lujjati, dhammā lujjanti, manoviññāṇaṃ lujjati, manosamphasso lujjati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati, vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjati, lujjatīti kho bhikkhu tasmā lokoti vuccatī ”ti.

Suññato lokaṃ avekkhassū ti dvīhi kāraṇehi suññato lokaṃ avekkhati: avasiyapavatta sallakkhaṇavasena vā, tucchasaṅkhāra samanupassanāvasena vā. Kathaṃ avasiyapavattasallakkhaṇavasena suññato lokaṃ avekkhati? Rūpe vaso na labbhati, vedanāya vaso na labbhati, saññāya vaso na labbhati, saṅkhāresu vaso na labbhati, viññāṇe vaso na labbhati. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Rūpaṃ bhikkhave anattā. Rūpaṃ ca hidaṃ bhikkhave attā abhavissa, nayidaṃ rūpaṃ ābādhāya saṃvatteyya, labbhetha ca rūpe ‘evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī ’ti. Yasmā ca kho bhikkhave rūpaṃ anattā, tasmā rūpaṃ ābādhāya saṃvattati na ca labbhati rūpe ‘evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī ’ti.

Vedanā anattā, vedanā ca hidaṃ bhikkhave attā abhavissa, nayidaṃ vedanā ābādhāya saṃvatteyya, labbhetha ca vedanāya ‘evaṃ me vedanā hotu, evaṃ me vedanā mā ahosī ’ti. Yasmā ca kho bhikkhave vedanā anattā, tasmā vedanā ābādhāya saṃvattati, na ca labbhati vedanāya ‘evaṃ me vedanā hotu, evaṃ me vedanā mā ahosī ’ti.

Saññā anattā, saññā ca hidaṃ, bhikkhave attā abhavissa, nayidaṃ saññā ābādhā saṃvatteyya, labbhetha ca saññāya ‘evaṃ me saññā hotu, evaṃ me saññā mā ahosī ’ti. Yasmā ca kho bhikkhave saññā anattā, tasmā saññā ābādhāya saṃvattati, na ca labbhati saññāya ‘evaṃ me saññā hotu, evaṃ me saññā mā ahosī ’ti.

Saṅkhārā anattā, saṅkhārā ca hidaṃ bhikkhave attā abhavissaṃsu nayidaṃ saṅkhārā ābādhāya saṃvatteyyuṃ, labbhetha ca saṅkhāresu ‘evaṃ me saṅkhārā hontu, evaṃ me saṅkhārā mā ahesun ’ti. Yasmā ca kho bhikkhave saṅkhārā anattā, tasmā saṅkhārā ābādhāya saṃvattanti, na ca labbhati saṅkhāresu ‘evaṃ me saṅkhārā hontu, evaṃ me saṅkhārā ahesun ’ti.

Viññāṇaṃ anattā, viññāṇaṃ ca hidaṃ bhikkhave attā abhavissa, nayidaṃ viññāṇaṃ ābādhāya saṃvatteyya, labbhetha ca viññāṇe ‘evaṃ me viññāṇaṃ hotu, evaṃ me viññāṇaṃ mā ahosī ’ti. Yasmā ca kho bhikkhave viññāṇaṃ anattā, tasmā viññāṇaṃ ābādhāya saṃvattati, na ca labbhati viññāṇe ‘evaṃ me viññāṇaṃ hotu, evaṃ me viññāṇaṃ mā ahosī ’”ti; – evaṃ avasiyapavattasallakkhaṇavasena suññato lokaṃ avekkhati.

Kathaṃ tucchasaṅkhārasamanupassanāvasena suññato lokaṃ avekkhati? Rūpe sāro na labbhati, vedanāya sāro na labbhati, saññāya sāro na labbhati, saṅkhāresu sāro na labbhati, viññāṇe sāro na labbhati. Rūpaṃ asāraṃ nissāraṃ sārāpagataṃ niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā, niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Vedanā asārā nissārā sārāpagatā – saññā asārā nissārā sārāpagatā – saṅkhārā asārā nissārā sārāpagatā – viññāṇaṃ asāraṃ nissāraṃ sārāpagataṃ niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vā.

Yathā pana naḷo asāro nissāro sārāpagato, yathā eraṇḍo asāro nissāro sārāpagato, yathā udumbaro asāro nissāro sārāpagato, yathā setavaccho asāro nissāro sārāpagato, yathā pāribhaddako asāro nissāro sārāpagato, yathā pheṇapiṇḍo asāro nissāro sārāpagato, yathā udakabubbuḷakaṃ asāraṃ nissāraṃ sārāpagataṃ, yathā marīci asārā nissārā sārāpagatā, yathā kadalikkhandho asāro nissāro sārāpagato, yathā māyā asārā nissārā sārāpagatā. Evameva rūpaṃ asāraṃ nissāraṃ sārāpagataṃ, niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā, niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vā. Vedanā asārā nissārā sārāpagatā – Saññā asārā nissārā sārāpagatā – Saṅkhārā asārā nissārā sārāpagatā – Viññāṇaṃ asāraṃ nissāraṃ sārāpagataṃ niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā, niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vā. Evaṃ tucchasaṅkhārasamanupassanāvasena suññato lokaṃ avekkhati. Imehi dvīhi kāraṇehi suññato lokaṃ avekkhati.

Api ca chahākārehi suññato lokaṃ avekkhati: cakkhuṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vā, sotaṃ suññaṃ – ghānaṃ suññaṃ – jivhā suññā – kāyo suñño – mano suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vā. Rūpā suññā – saddā suññā – gandhā suññā – rasā suññā – phoṭṭhabbā suññā – dhammā suññā attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vā. Cakkhuviññāṇaṃ suññaṃ –pe– mano viññāṇaṃ suññaṃ – cakkhusamphasso suñño –pe– manosamphasso suñño – cakkhusamphassajā vedanā suññā –pe– manosamphassajā vedanā suññā – rūpasaññā suññā –pe– dhammasaññā suññā – rūpasañcetanā suññā –pe– dhammasañcetanā suññā – rūpataṇhā suññā – rūpavitakko suñño – rūpavicāro suñño –pe– dhammavicāro suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vā. Evaṃ chahākārehi suññato lokaṃ avekkhati.

Api ca dasahākārehi suññato lokaṃ avekkhati: rūpaṃ rittato tucchato suññato anattato asārakato vadhakato vibhavato aghamūlato sāsavato saṅkhatato. Vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ – cutiṃ – upapattiṃ – paṭisandhiṃ – bhavaṃ – saṃsāravaṭṭaṃ rittato tucchato suññato anattato asārakato vadhakato vibhavato aghamūlato sāsavato saṅkhatato.1 Evaṃ dasahākārehi suññato lokaṃ avekkhati.

Api ca dvādasahākārehi suññato lokaṃ avekkhati: rūpaṃ na satto na jīvo na naro na mānavo na itthi na puriso na attā na attaniyaṃ, nāhaṃ na mama na koci na kassaci. Vedanā – saññā – saṅkhārā – viññāṇaṃ na satto na jīvo na naro na mānavo na itthi na puriso na attā na attaniyaṃ, nāhaṃ na mama na koci na kassaci. Evaṃ dvādasahākārehi suññato lokaṃ avekkhati.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Nāyaṃ bhikkhave, kāyo tumhākaṃ, napi aññesaṃ, purāṇamidaṃ bhikkhave, kammaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ daṭṭhabbaṃ. Tatra bhikkhave sutavā ariyasāvako paṭiccasamuppādaṃ yeva sādhukaṃ yoniso manasikaroti: ‘iti imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ –pe– evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho –pe– Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī ”ti. Evampi suññato lokaṃ avekkhati.

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến: “Này các tỳ khưu, thân này không phải của các ngươi, cũng không phải của những người khác. Này các tỳ khưu, thân này nên được xem là nghiệp cũ đã được tạo tác, đã được cố ý, (và) được cảm thọ. Này các tỳ khưu, về điều ấy, vị đệ tử của các bậc Thánh, có sự nghe nhiều, khéo léo tác ý đúng đường lối về pháp tùy thuận duyên khởi như vầy: ‘Khi cái này có mặt, cái kia có mặt; do sự sanh khởi của cái này, cái kia sanh khởi. Khi cái này không có mặt, cái kia không có mặt; d0 sự diệt tận của cái này, cái kia diệt tận. Tức là, do duyên vô minh, các hành (sanh khởi); do duyên các hành, thức (sanh khởi); –nt– Như thế là sự sanh lên của toàn bộ khổ uẩn này. Nhưng chính do sự diệt tận hoàn toàn không còn luyến ái đối với vô minh, có sự diệt tận của các hành –nt– Như thế là sự diệt tận của toàn bộ khổ uẩn này;” – xem xét thế giới là trống không còn là như vậy.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Yaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha, taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Kiñca bhikkhave na tumhākaṃ? Rūpaṃ bhikkhave na tumhākaṃ, taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Vedanā bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha; –

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến: “Này các tỳ khưu, cái gì không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi. Và này các tỳ khưu, cái gì không phải là của các ngươi? Này các tỳ khưu, sắc không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi. Này các tỳ khưu, thọ không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi.

– sā vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Saññā bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha; sā vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Saṅkhārā bhikkhave na tumhākaṃ te pajahatha; te vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissanti. Viññāṇaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ taṃ jano hareyya vā daheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya. Api nu tumhākaṃ evamassa, amhe jano harati vā dahati vā yathāpaccayaṃ vā karotīti? No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu? Na hi no etaṃ bhante, attā vā attaniyaṃ vā ’ti. Evameva kho bhikkhave yaṃ na tumhākaṃ taṃ pajahatha, taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Kiñca bhikkhave na tumhākaṃ? Rūpaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Vedanā – Saññā – Saṅkhārā – Viññāṇaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissatī ”ti. Evampi suññato lokaṃ avekkhati.

– Tưởng không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi. Các hành không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ chúng. Những cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi. Thức không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi. Này các tỳ khưu, các ngươi nghĩ gì về điều ấy, là việc người ta có thể mang đi cỏ, củi, cành, lá ở khu rừng Jeta này, hoặc có thể đốt cháy chúng, hoặc có thể hành xử chúng tùy theo nhu cầu? Thậm chí ý nghĩ như vầy có thể khởi lên ở các ngươi rằng: ‘Có phải người ta mang chúng ta đi, hoặc đốt cháy chúng ta, hoặc hành xử chúng ta tùy theo nhu cầu không’?” “Bạch ngài, điều này không đúng.” “Điều ấy có nguyên nhân là gì?” “Bạch Ngài, bởi vì cái ấy (cỏ, củi, cành, lá) không phải là tự ngã của chúng con hoặc thuộc về tự ngã của chúng con.” “Này các tỳ khưu, tương tự y như thế, cái gì không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi. Và này các tỳ khưu, cái gì không phải là của các ngươi? Này các tỳ khưu, sắc không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi. Thọ – Tưởng – Các hành – Thức không phải là của các ngươi, các ngươi hãy dứt bỏ nó. Cái ấy, khi được các ngươi dứt bỏ, sẽ đưa đến sự lợi ích, sự hạnh phúc lâu dài cho các ngươi;” – xem xét thế giới là trống không còn là như vậy.

Āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: “Suñño loko suñño lokoti bhante vuccati. Kittāvatā nu kho bhante suñño lokoti vuccatīti? Yasmā ca kho ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā suñño lokoti vuccati. Kiñcānanda suññaṃ attena vā attaniyena vā? Cakkhuṃ kho ānanda suññaṃ attena vā attaniyena vā. Rūpā suññā – cakkhuviññāṇaṃ suññaṃ – cakkhusamphasso suñño – yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi suññaṃ attena vā attaniyena vā. Sotaṃ suññaṃ – saddā suññā – ghānaṃ suññaṃ – gandhā suññā – jivhā suññā – rasā suññā – kāyo suñño – phoṭṭhabbā suññā –

Đại đức Ānanda đã nói với đức Thế Tôn điều này: “Bạch Ngài, ‘thế giới là trống không, thế giới là trống không’ là điều được nói đến. Bạch Ngài, về phương diện nào thì được gọi là: ‘Thế giới là trống không’?” “Này Ānanda, bởi vì quả thật là trống không với tự ngã hoặc với cái thuộc về tự ngã; vì thế, được gọi là: ‘Thế giới là trống không.’ Và này Ānanda, cái gì là trống không với tự ngã hoặc với cái thuộc về tự ngã? Này Ānanda, Mắt là trống không với tự ngã hoặc với cái thuộc về tự ngã. Các sắc là trống không – Nhãn thức là trống không – Nhãn xúc là trống không – Cảm thọ nào sanh lên do duyên nhãn xúc, dầu là lạc, hay là khổ, hay là không khổ không lạc; cảm thọ ấy cũng là trống không. Tai là trống không – Các thinh là trống không – Mũi là trống không – Các hương là trống không – Lưỡi là trống không – Các vị là trống không – Thân là trống không – Các xúc là trống không –

– mano suñño – dhammā suññā – manoviññāṇaṃ suññaṃ – manosamphasso suñño – yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ attena vā attaniyena vā. Yasmā ca kho ānanda suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā suñño lokoti vuccatī” ti.

Evampi suññato lokaṃ avekkhati.

– Ý là trống không – Các pháp là trống không – Ý thức là trống không – Ý xúc là trống không – Cảm thọ nào sanh lên do duyên ý xúc, dầu là lạc, hay là khổ, hay là không khổ không lạc, cảm thọ ấy cũng là trống không với tự ngã hoặc với cái thuộc về tự ngã. Này Ānanda, bởi vì quả thật là trống không với tự ngã hoặc với cái thuộc về tự ngã; vì thế, được gọi là: ‘Thế giới là trống không.’”

Xem xét thế giới là trống không còn là như vậy

Bhāsitampi hetaṃ: “Suddhaṃ dhammasamuppādaṃ suddhaṃ saṅkhārasantatiṃ, passantassa yathābhūtaṃ na bhayaṃ hoti gāmaṇi. tiṇakaṭṭhasamaṃ lokaṃ yadā paññāya passati, nāññaṃ patthayate kiṃci aññatra appaṭisandhiyā ”ti.

Evampi suññato lokaṃ avekkhati.

Bởi vì điều này cũng đã được nói ra:

“Này trưởng làng, đối với người đang nhìn thấy đúng theo bản thể sự sanh lên của các pháp một cách rõ rệt, sự liên tục của các hành một cách rõ rệt thì không có sự sợ hãi.

Khi nào bằng trí tuệ nhìn thấy thế gian giống như cỏ và củi, thì không ước nguyện bất cứ điều gì khác, ngoại trừ sự không còn nối liền tái sanh.”

Xem xét thế giới là trống không còn là như vậy.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Evameva kho bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ samannesati yāvatā rūpassa gati. Vedanaṃ samannesati yāvatā vedanāya gati. Saññaṃ samannesati yāvatā saññāya gati. Saṅkhāre samannesati yāvatā saṅkhārānaṃ gati. Viññāṇaṃ samannesati yāvatā viññāṇassa gati. [Tassa rūpaṃ samannesato yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samannesato yāvatā vedanāya gati, saññaṃ samannesato yāvatā saññāya gati, saṅkhāre samannesato yāvatā saṅkhārānaṁ gati, viññāṇaṃ samannesato yāvatā viññāṇassa gati,] yampissa hoti ahanti vā mamanti vā asmīti vā, tampi tassa na hotī ”ti. Evampi suññato lokaṃ avekkhati.

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến: “Này các tỳ khưu, tương tự y như thế, vị tỳ khưu quán sát sắc đến luôn cả tiến trình của sắc, quán sát thọ đến luôn cả tiến trình của thọ, quán sát tưởng đến luôn cả tiến trình của tưởng, quán sát các hành đến luôn cả tiến trình của các hành, quán sát thức đến luôn cả tiến trình của thức. Trong khi vị ấy đang quán sát sắc đến luôn cả tiến trình của sắc, trong khi đang quán sát thọ đến luôn cả tiến trình của thọ, trong khi đang quán sát tưởng đến luôn cả tiến trình của tưởng, trong khi đang quán sát các hành đến luôn cả tiến trình của các hành, trong khi đang quán sát thức đến luôn cả tiến trình của thức, ý niệm về ‘tôi’ hay ‘của tôi’ hay ‘tôi là’ đều không khởi lên ở vị ấy.” Xem xét thế giới là trống không còn là như vậy.

Suññato lokaṃ avekkhassū ti suññato lokaṃ avekkhassu paccavekkhassu dakkhassu tulehi tīrehi vibhāvehi vibhūtaṃ karohī ’ti – suññato lokaṃ avekkhassu.

Mogharāja sadā sato ti – Mogharājā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ ālapati. Sadā ti sabbakālaṃ –pe– pacchime vayo khandhe. Sato ti – catūhi kāraṇehi sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato –pe–. So vuccati sato ’ti – mogharāja sadā sato.

Attānudiṭṭhiṃ ūhaccā ti attānudiṭṭhi vuccati vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi. “Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ, vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahaṇaṃ, diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ, gāho patiṭṭhāho , abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesagāho viparītagāho vipallāsagāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.” Ayaṃ attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhiṃ ūhaccā ti attānudiṭṭhiṃ ūhacca samūhacca uddharitvā samuddharitvā uppāṭayitvā samuppāṭayitvā pajahetvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti; – attānudiṭṭhiṃ ūhacca.

Evaṃ maccutaro siyā ti evaṃ maccupi tareyyāsi, jarāpi tareyyāsi, maraṇampi tareyyāsi uttareyyāsi patareyyāsi samatikkameyyāsi vītivatteyyāsī ’ti – evaṃ maccutaro siyā.

Evaṃ lokaṃ avekkhantan ti evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ paccavekkhantaṃ tulayantaṃ tīrayantaṃ vibhāvayantaṃ vibhūtaṃ karontan ’ti – evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ.

Maccurājā na passatī ti maccupi maccurājā māropi maccurājā maraṇampi maccurājā. Na passatī ti maccurājā na passati na dakkhati nādhigacchati na vindati na paṭilabhati. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Seyyathāpi bhikkhave āraññako migo araññe pavane caramāno vissattho gacchati, vissattho tiṭṭhati, vissattho nisīdati, vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato bhikkhave, luddassa. Evameva kho bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ –pe– tatiyaṃ jhānaṃ –pe– catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso ’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇan ’ti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati, sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato. Tiṇṇo loke visattikaṃ so vissattho gacchati, vissattho tiṭṭhati, vissattho nisīdati, vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato bhikkhu pāpimato ”ti – maccurājā na passatī ’ti.

Tenāha bhagavā: “Suññato lokaṃ avekkhassu mogharājā sadā sato, attānudiṭṭhiṃ ūhacca evaṃ maccutaro siyā,

evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passatī ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Ngươi hãy xem xét thế giới là trống không, này Mogharāja, hãy luôn luôn có niệm. Sau khi nhổ lên tà kiến về bản ngã, như vậy có thể vượt qua Tử Thần. Người đang xem xét thế giới như vậy, Thần Chết không nhìn thấy (người ấy).”

Saha gāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch Ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Mogharājasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Mogharāja được hoàn tất.

16. DIỄN GIẢI KINH PEÑGIYA (PIÑGIY4SUTT4NIDDESO)

16.1 [Tôn giả Piñgiya nói rằng:] “Con đã già, yểu sức, không còn vẻ đẹp,

Cặp mắt không còn trong sảng, việc nghe không thoải mái,

Mong rang con chớ mệnh chung trong lúc còn mê muội

Xỉn Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức

Sự lìa bỏ đoi với sanh và già ở nơi đây.”

Con đã già yếu sức, không còn vẻ đẹp.

Con đã già: Đã già, lớn tuổi, trưởng thượng, đã trâi qua cuộc đời, đã đạt đên tuồi thọ, đã được một trăm hai mươi tuôi từ lúc sanh ra.

Yếu sức: Yếu sức là sức lực kém, ít sức lực, ít sức mạnh.

Không còn vẻ đẹp: Có vẻ đẹp đã xa lìa, có vẻ đẹp đã rời khỏi, có vẻ đẹp đã qua rồi, sắc sáng xinh đẹp ở làn da trước đây đã biến mất, sự bất lợi đã xuất hiện.

“Con đã già, yếu sức, không còn vẻ đẹp” là như thế.

Tôn giả Piửgiya nói rằng.

Rằng: [Từ “icccT này] là sự nối liền các câu văn,… (nt)…

Tôn giả: [Từ “āyasmā” này] là lời nói yêu mến,… (nt)..・

Piñgiya: Là tên của vi Bà-la-môn ấy,…(nt)… từ kêu gọi.

“Tôn giả Piñgiya nói lẳng” là như thế.

Mắt không còn trong sáng, việc nghe không thoải mái: “Cặp mắt không còn trong sáng, không còn tinh anh, không còn tinh tường, không còn tinh khiết. ĩ ĩ L

Con không còn thây các hình dáng với mát như th&” “M角t không còn trong sáng” là như the?

Việc nghe không thoải mái: “Hai tai không còn trong sáng, không còn tinh anh, không còn tinh tường, không còn tinh khiết. Con không còn nghe âm thanh với tai như thế.”

uMắt không còn trong sáng, việc nghe không thoải mái,, là như thế.

Mong rằng con chớ mệnh chung trong lúc còn mê muội.

Mong răng con chớ mệnh chung: Mong răng con chớ mệnh chung, mong răng con chớ tiêu hoại, mong rằng con chớ suy sụp.

Mê muội: Mê muội là lầm lạc si mê, không có sự hiểu biết, không đạt đến kiến thức, không có trí, không có sự rành rẽ, có tuệ tồi.

Trong lúc còn: Con có thể qua đời ngay trong khi còn chưa hiểu thông, chưa đạt đến, chưa hiểu biết, chưa tiếp nhận, chưa chạm đến, chưa chứng ngộ giáo pháp, quan điểm, đường lối thực hành, đạo lộ của Ngài.

“Mong rằng con chớ mệnh chung trong lúc còn mê muOi” là như thế.

Xin Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức.

Giáo pháp: Xin Ngài hãy chỉ dạy, hãy chỉ bảo, hãy thông báo, hãy ấn định, hãy khai mở, hãy chia sẻ, hãy làm rõ, hãy bày tỏ toàn hảo ở đoạn dầu, toàn hảo ở đoạn giữa, toàn hảo ở đoạn kết, thành tựu về ý nghĩa, thành tựu về văn tự, về Phạm hạnh thanh tịnh một cách trọn vẹn va đày đủ? [gồm c6] bốn sự thiết lập niệm, bốn chánh cần, bốn nền tảng của thần thông, năm quyên, năm lực, bảy yếu tố đưa đến giác ngộ, đạo lộ Thánh thiện tám chi phần, Niết-bàn, và sự thực hành đưa đến Niết-bàn. “Xin Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp” là như thế.

Đe con có thể nhân thức: Đe con có thể biết, có thể hiểu, có thể nhận thức, có thể thừa nhận, có thể thấu triệt, có thể chứng đắc, có thể chạm đến, có thể chứng ngộ.

“Xin Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức” là như thế.

Sự lìa bỏ đối với sanh và già ờ noi đây: Sự dứt bỏ đối với sanh-già-chết ngay ở nơi đây, sự vắng lặng, sự buông bỏ, sự tịch tịnh, bất tử, Niết-bàn.

“Sự lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi dây” là như thế.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

[Tôn giả Piñgiya nói rằng:] “Con đã già, yếu sức, không còn vẻ đẹp,

Cặp mát không còn trong sáng, việc nghe không thoải mải.

Mong rang con chớ mệnh chung trong lúc còn mê muội.

Xin Ngài hãy chỉ dạy vê giáo pháp đê con có thê nhận thức

Sự lìa bỏ đoi với sanh và già ở nơi đây.”

16.2.

[Đức Thế Tôn nói: “Này Piñgiya

Sau khi nhìn thấy những người bi hãm hại do duyên các sắc,

Những người xao lãng bị khô sở do duyên các sác,

Vì thế, ngươi, này Piñgiya, là người không xao lãng,

Ngươi hãy từ bỏ sắc để không còn sanh ra lần nữa.”

Sau khi nhìn thấy những người bi hãm hại do duyên các sắc.

Sắc: Là bốn yếu tố chính [đất, nước, lửa, gió] và sắc liên quan đến bốn yếu tố chính. Do nhân các sắc, do duyên các sắc, bởi lý do các sắc, các chúng sanh bi hành hạ, bị hãm hại, bị hủy hoại, bị giết hại. Họ cho áp dụng các hình phạt nhiều loại ở sắc đang hiện diện: Họ đánh đập bằng những cây roi, họ đánh đập bằng các dây mây, họ đánh đập bằng các gậy ngắn, họ chặt bàn tay, họ chặt bàn chân, họ chặt bàn tay và bàn chân, họ cắt tai, họ xẻo mũi, họ cắt tai và xẻo mũi, họ [đập vỡ đầu] làm thành như hũ cháo chua, họ lột da dầu, họ đốt lửa ở miệng, họ thiêu sống, họ đốt cháy ở bàn tay, họ lột da thành sợi, họ lột da thành đống đê ở chân, họ kéo căng thân người ở trên dát, họ xiên da thịt băng lưỡi câu, họ khoét thịt thành đong tiền, họ chà xát với chất kiềm, họ quay tròn ở trên thập tự giá, họ đánh cho nhừ tử, họ rưới bằng dâu sôi, họ cho những con chó gặm, họ đặt trên giáo nhọn lúc còn sống, họ chặt đầu bằng gươm. Do nhân các sắc, do duyên các sắc, bởi lý do các sắc, các chúng sanh bi hành hạ, bi hãm hại, bị hủy hoại, bị giết hại như vậy. Sau khi nhìn thấy họ đang bị hành hạ, đang bị hãm hại, đang bị hủy hoại, đang bị giết hại như vậy, sau khi nhìn xem, sau khi cân nhắc, sau khi xác định, sau khi minh định, sau khi làm rõ rệt.

“Sau khi nhìn thấy những người bị hãm hại do duyên các sắc” là như thế.

Đức Thế Tôn nói: Này Piñgiya.

Piñgiya: Đức Thế Tôn xưng hô với vị Bà-la-môn ấy bằng tên.

Đức Thế Tôn: Là từ xưng hô với sự tôn kính… (nt)..・ sự quy định do việc chứng ngộ, tức là “dức Thế Ton.^

“Bức Thế Tôn nói: Này Pihgiya” là như thế.

Những người xao lãng bi khổ sở do duyên các sắc.

Bi khổ sở: Họ bị khổ sở, bi bực bội, bi áp bức, bị đụng chạm; họ bi khiếp sợ, trở nên ưu phiền. Do bệnh ở mắt, họ bị khô sở, bị bực bội, bị áp bức, bi đụng chạm; họ bị khiếp sợ, trở nên ưu phiền. Do bệnh ở tai… (nt)… Do bệnh ở thân… (nt)… Do xúc chạm với ruồi, muỗi, gió, nắng và các loài bò sát, họ bị khổ sở, bị bực bội, bị áp bức, bị đụng chạm; họ bị khiếp sợ? trở nên ưu phiền. ÍCBị khổ sở do duyên các sắc” là như thế. Hoặc là, khi mát bị hư, bị hoại, bi hỏng, bị mất đi, bị lìa khỏi, bị biến mất, họ bị khổ sở… (nt)・・・ trở nên ưu phiền. Khi tai… Khi mũi… Khi lưỡi… Khi thân… IGii sắc… Khi thinh…. Khi hương… Khi vị… Khi xúc… Khi gia tộc… Khi đồ chúng… Khi chỗ ngụ… Khi lợi lộc… Khi danh vọng… Khi lời khen… Khi hạnh phúc… Khi y phục… Khi đồ ăn khất thực… Khi chỗ nằm ngồi… Khi vật dụng là thuốc men chữa bệnh bị hu, bị hoại, bị hỏng, bị mất đi, bi lìa khỏi, bị biến mất, họ bị khổ sở, bị bực bội, bi áp bức, bị đụng chạm; họ bị khiếp sợ, trở nên ưu phiền. khổ sở do duyên các sắc” còn là như vậy.

Những người: Các Sát-đê-lỵ? các Bà-la-môn9 các thương buôn, các nô lệ, các người tại gia, các vị xuất gia, chư thiên và loài người.

Xao lãng: Sự xao lãng cần được nói đến: Sự buông thả, sự buông xuôi trong việc buông thả của tâm do uế hạnh về thân, hoặc do uế hạnh về khẩu, hoặc do uế hạnh về ý ở năm loại dục, hoặc là trạng thái thực hành không nghiêm trang, trạng thái thực hành không liên tục, trạng thái thực hành không kiên định, có thói quen biếng nhác, trạng thái buông bỏ mong muốn, trạng thái buông bỏ bôn phận, sự không tập luyện, sự không tu tập, sự không làm thường xuyên, sự không quyêt tâm, sự không chuyên cân, sự xao lãnệ trong việc tu tập các thiện pháp; sự xao lãng nào với hình thức như vậy là biêu hiện xao lãng, trạng thái bị xao lãng; việc này gọi là sự xao lãng. Có sự xao lãng này, con người trở nên xao lãng.

“Những người xao lãng bị khô sở do duyên các sắc” là như thê.

Vì thế, ngươi, này Piửgiya, là người không xao lãng.

Vì thế: Vì thế là bởi lý do ấy, bởi nhân ấy, bởi duyên ấy, bởi căn nguyên ấy, trong khi nhìn thấy rõ sự bất lợi như vậy ở các sắc. UVÌ thế, ngươi, này Pihgiya” là như thế.

Không xao lãng: Là có sự thực hành nghiêm trang, có sự thực hành liên tục,… (nt)..・ sự không xao lãng trong các thiện pháp.

“Vi thế, ngươi, này Pihgiya, là người không xao lâtag” là như thế.

Ngươi hãy từ bỏ sắc để không còn sanh ra lần nữa.

Sắc: Là bốn yếu tố chính [đất, nước, lửa, gió] và sắc liên quan đến bốn yếu tố chính.

Ngươi hãy từ bỏ sắc: Ngươi hãy từ bỏ sắc, hãy dứt bỏ sắc, hãy xua đi sắc, hãy làm cham dứt sắc, hãy làm cho không còn hiện hữu sắc.

Đe không còn sanh ra lần nữa: Giống như đối với ngươi, sắc có thể được diệt tận ở ngay tại nơi dây, sự hiện hữu liên quan đến việc tái sanh lại nữa không thể hạ sanh ở dục giới, hoặc ở sắc giới, hoặc ở vô sắc giới, hoặc ở cõi dục, hoặc ở cõi sắc, hoặc ở cõi vô sắc, hoặc ở cõi hữu tưởĩig, hoặc ở cõi vô tưởng, hoặc ở cõi phi tưởng phi phi tưởng, hoặc ở cõi một uẩn, hoặc ở cõi bốn uẩn, hoặc ở cõi năm uân, hoặc ơ canh giới tai sanh, hoặc ơ sự tai sanh, hoặc ơ sự tiêp nôi tái sanh, hoặc ở kiêp sông, hoặc ở luân hôi, hoặc ở sự luân chuyên, không thê sanh ra, không thể sanh khởi, không thể hạ sanh, không thể J>hát sanh, có thể được diệt tận ở ngay tại nơi đây, có thê văng lặng, có thể đi đên sự tiêu hoại, có thể tịch tịnh.

“Ngươi hãy từ bỏ sắc để không còn sanh ra lần nữa” là như thế.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

[Đức Thế Tôn nói: “Này Piñgiya]

Sau khỉ nhìn thấy những người bỉ hãm hại do duyên các sắc,

Những người xao lãng bỉ khô sở do duyên các sác,

Vĩ thế, ngươi, này Pỉrigiya, là người không xao lãng,

Ngươi hãy từ bỏ sác đê không còn sanh ra lân nữa.”

16.3.

Bốn hướng chỉnh, bốn hướng phụ, bên trên, bên dưới, đây là mười phương.

Đoi với Ngài, không có bất cứ điều gì ở the gian là không được thấy, không được nghe, không được cảm giác và không được nhận thức [bởi Ngài]. Xỉn Ngài hãy chỉ dạy vê giáo pháp đê con có thê nhận thức sự lìa bỏ đôi với sanh và già ở nơi đây.

Bốn hướng chính, bốn hướng phụ, bên trên, bên dưới, đây là mười phương: Là mười phương hướng.

Đối vói Ngài, không có bất cứ điều gì ờ thế gian là không được thấy. không được nghe, không được cảm giác và không được nhận thức [bỏi Ngài]: Đối với Ngài, bất cứ điều gì không được thấy, không được nghe, không được cảm giác, không được nhận thức [bởi Ngài], “đâu là lợi ích cho bản thân hay lợi ích cho người khác hoặc lợi ích cho cả hai, lợi ích liên quan đời này hay lợi ích liên quan đời sau, lợi ích hời hợt hay lợi ích thâm sâu, lợi ích được giấu kín hay lợi ích được che đậy, lợi ích tiềm tàng hoặc lợi ích hiển hiện, lợi ích có tội lỗi hay lợi ích không ô nhiễm, lợi ích trong trắng hay lợi ích là lợi ích tối thượng,\ là không có, không hiện hữu, không tìm thay, không tồn tại.

“Đối với Ngài, không có bất cứ điều gì ở thế gian là không được thấỵ, không được nghe, không được cảm giác và không được nhận thức” là như thế.

Xin Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức.

Giáo pháp: Xin Ngài hãy chỉ dạy, hãy chỉ bảo, hãy thông báo, hãy ấn định, hãy khai mở? hãy chia sẻ5 hãy làm rõ, hãy bày tỏ toàn hảo ở đoạn đầu,… (nt)..・ Niết-bàn, và sự thực hành đưa đến Niết-bàn.

“Xin Ngài hãy chỉ dạy về giáo pháp để con có thể nhận thức” là như thế.

Sự lìa bỏ đối vói sanh và già ờ nơi đây: Sự dứt bỏ đối với saiứi-già-chết ngay ở nơi đây là sự vắng lặng, sự buông bỏ, sự tịch tịnh, bất tử, Niết-bàn.

“Sự lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi đây” là như thế.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

í(Bốn hướng chỉnh, bon hướngỊ)hụf bên trên, bên dưới, đây là mườiphương. Đôi với Ngài, không có bát cứ điêu gì ở thê gian là không được thây, không được nghe, không được cảm giác và không được nhận thức [bởi Ngài]. Xỉn Ngài hãy chỉ dạy ve giáo pháp đe con có the nhận thức sự lìa bỏ đoi với sanh và già ở nơi đây.”

16.4.

[Đức Thế Tôn nói: “Này Piñgiya]

Trong khỉ xem xét những con người bi ngự trị bởi tham ải,

Bị sanh khởi bực bội, bi che ngự bởi già;

Vĩ thế, ngươi, này Piñgiya, là người không xao lãng,

Ngươi hãy từ bỏ tham ải để không còn sanh ra lần nữci.”

Trong khi xem xét những con người bi ngự tri bỏi tham ái.

Tham ái: Tham ái cảnh sắc,… (nt)..・ tham ái cảnh pháp.

Bi ngự tri bởi tham ái: [Những người] bị ngự tri bởi tham ái là [những người] đi cùng tham ái, đi theo tham ái, đeo đuổi tham ái? bị chìm đắm trong tham ái, bị xâm chiếm, bi thống tri, có tâm bị khuất phục.

Những người: Là từ nói đến các chúng sanh.

Trong khỉ xem xét: Trong khi xem xét là trong khi nhận thấy, trong khi quan sát, trong khi suy xét, trong khi khảo sát.

“Trong khi xem xét những con người bi ngự trị bởi tham 互i” là như thế.

Đức Thế Tôn nói: Này Piủgiya.

Piñgiya: Đức Thế Tôn xưng hô với vị Bà-la-môn ấy bằng tên.

Đứe Thế Tôn: Là từ xung hô với sự tôn kính… (nt)… sự quy định do việc chứng ngộ, tức là “đức Thế lon.,,

“Dức Thế Tôn nói: Này Pihgiya” là như thế.

Bị sanh khởi bực bội, bi chế ngự bởi già.

Bi sanh khỏi bực bội: Bị sanh khởi bực bội bởi sanh, bị sanh khởi bực bội bởi già, bị sanh khởi bực bội bởi bệnh, bị sanh khởi bực bội bởi chết, bị sanh khởi bực bội bởi sầu-bi-khổ-uu-não, bị sanh khởi bực bội bởi khổ ở địa ngục… (nt)… bị sanh khởi bực bội bởi khổ do sự tổn hại về kiến thức, bị sanh khởi tai họa, bị sanh khởi bất hạnh, bị sanh khởi nguy cơ. “Bị sanh khởi bực bOi” là như thế.

Bi chế ngự bỏi già: Bi xúc chạm, bi chế ngự, bị xâm nhập, bị sở hữu bởi già, bi theo sau bởi sanh, bi đeo đuổi bởi già, bị thống trị bởi bệnh, bi hành hạ bởi chết, không nơi nương tựa, không nơi tru ẩn, không nơi nương nhờ, có trạng thái không nơi nương nhờ.

sanh khởi bực bội, bị chế ngự bởi già” là như thế.

Vì thế, ngưoĩ, này Piốgiya, là người không xao lãng.

Vì thế: Vì thế là bởi lý do ấy, bởi nhân ấy, bởi duyên ấy, bởi căn nguyên ấy, trong khi nhìn thấy rõ sự bất lợi như vậy ở tham ái. “Vi thế, ngươi, này Pihgiya” là như thế.

Không xao lãng: Là có sự thực hành nghiêm trang,… (nt)… sự không xao lãng trong các thiện pháp.

“Vi thế, ngươi, này Piñgiya, là người không xao lãng” là như thế.

Ngươi hãy từ bỏ tham ái để không còn sanh ra lần nữa.

Tham ái: Tham ái cảnh sắc,… (nt)… tham ái cảnh pháp.

Hãy từ bỏ tham ái: Hãy từ bỏ tham ái, hãy dứt bỏ tham ái, hãy xua đi tham ải, hãy làm chấm dứt tham ái, hãy làm cho không còn hiện hữu tham ái.

Đe không còn sanh ra lần nữa: Giống như đối với ngươi,… (nt)… sự hiện hữu liên quan đến việc tái sanh lại nữa không thể hạ sanh; không thể sanh ra, không thể sanh khởi, không thể hạ sanh, không thể phát sanh ở dục giới, hoặc ở sắc giới, hoặc ở vô sắc giới, hoặc ở cõi dục, hoặc ở cõi sắc, hoặc ở cõi vô sắc, hoặc ở cõi hữu tưởng, hoặc ở cõi vô tưởng, hoặc ở cõi phi tưởng phi phi tưởng, hoặc ở cõi một uẩn, hoặc ở cõi bốn uẩn, hoặc ở cõi năm uẩn, hoặc ở cảnh giới tái sanh, hoặc ở sự tái sanh, hoặc ở sự tiếp nối tái sanh, hoặc ở kiếp sống, hoặc ở luân hồi, hoặc ở sự luân chuyển, có thể được diệt tận ở ngay tại nơi dây, có

thể vắng lặng, có thể đi đến sự tiêu hoại, có thể tịch tịnh.

“Nguôi hãy từ bỏ tham ái để không còn sanh ra lần nữa^, là như thế.

Vì thê, đức Thê Tôn đã noi răng:

[Đức Thế Tôn nói: “Này Piñgiya]

Trong khi xem xét những con người bi ngự trị bởi tham ải,

Bi sanh khởi bực bội, bị che ngự bởi già;

Vĩ thế, ngươi, này Piñgiya, là người không xao lãng,

Ngươi hãy từ bỏ tham ái để không còn sanh ra lần nữa.”

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, Pháp nhãn không nhiễm bụi tràn, không

vết nhơ đã sanh khởi đến nhiều ngàn sinh mạng là những người có cùng sự

mong muốn, có cùng sự thực hành, có cùng chủ tâm, có cùng sự huân tập thành

thói quen [trong quá khứ] với vi Bà-la-môn ấy, rằng: “Điều gì có bản tánh được

sanh lên, toàn bộ điều ấy đều có bản táĩủi hoại diệt.95 Pháp nhãn khônệ nhiễm

bụi trần, không vết nhơ đã sanh khởi đến vi Bà-la-môn ẩy rằng: “Điều gì có

bản tánh được sanh lên, toàn bộ điều ấy đều có bản tánh hoại diệt?, Cùng với

việc đạt được Pháp nhãn, áo choàng da dê5 tóc bện, y phục vỏ cây, gậy chống

ba chân, bình nước, tóc và râu đều biến mất. Vi ấy trở thành vi Tỳ-khưu có đầu

cạo, mặc y phục vải màu ca-sa, mang y hai lớp, bình bát và y, băng hành động

thuận theo đạo lý, đã ngồi xuống, chăp tay lên, cúi lạy đức Thế Tôn [nói rằng]:

“Bạch Ngài, đức Thế Tôn là bậc Đạo sư của con, con là người đệ tử.”

“Diễn giải kinh Piủgiya59 được hoàn tất.

(Phần ghi chép dưới đây là Tập Kinh được sưu tầm từ www.theravada.vn)

16. PIṄGIYASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH PIṄGIYA

(XVII) Câu hỏi của thanh niên Pingiya:

Jiṇṇohamasmi abalo vivaṇṇo (iccāyasmā piṅgiyo)

nettā na suddhā savanaṃ na phāsu,

māhaṃ nassaṃ momuho antarāva

ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ

jātijarāya idha vippahānaṃ.

(Tôn giả Piṅgiya nói rằng:) “Con đã già, yếu sức, không còn vẻ đẹp, cặp mắt không còn trong sáng, việc nghe không thoải mái. Mong rằng con chớ mệnh chung trong lúc còn mê muội. Xin Ngài hãy chỉ dạy về Giáo Pháp để con có thể nhận thức sự lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi đây.”

Pingiya:

1120. Tôn giả Pin-gi-ya:

Con đã già, yếu đuối,

Không còn có dung sắc,

Mắt không thấy rõ ràng,

Tai không nghe thông suốt,

Ðể con khỏi mệnh chung,

Với tâm tư si ám,

Mong Ngài nói Chánh pháp,

Nhờ rõ biết pháp ấy,

Chính tại ở đời này,

Con đoạn tận sanh già.

(Kinh Tập, chương V)

Jiṇṇohamasmi abalo vivaṇṇo ti – Jiṇṇohamasmī ti jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo-anuppatto vīsaṃvassasatiko jātiyā. Abalo ti abalo dubbalo appabalo appathāmo. Vivaṇṇo ti vītavaṇṇo vigatavaṇṇo vigacchitavaṇṇo, yā sā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antarahitā ādīnavo pātubhūto ’ti – jiṇṇohamasmi abalo vivaṇṇo.

Iccāyasmā piṅgiyo ti – Iccā ti padasandhi –pe– Āyasmā ti piyavacanaṁ –pe– Piṅgiyo ti tassa brāhmaṇassa nāmaṁ –pe– abhilāpo ’ti – iccāyasmā piṅgiyo.

Nettā na suddhā savanaṃ na phāsū ti nettā asuddhā avisuddhā aparisuddhā avodātā. No tathā cakkhunā rūpe passāmī ’ti nettā na suddhā. Savanaṃ na phāsū ti sotā asuddhā avisuddhā aparisuddhā avodātā. No tathā sotena saddaṃ suṇāmī ’ti – nettā na suddhā savanaṃ na phāsu.

Māhaṃ nassaṃ momuho antarāvā ti – Māhaṃ nassan ti māhaṃ nassaṃ māhaṃ vinassaṃ māhaṃ panassaṃ. Momuho ti momuho mohamūḷho avidvā avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppañño. Antarāvā ti tuyhaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ anaññāya anadhigantvā aviditvā apaṭilabhitvā aphassayitvā asacchikaritvā antarāyeva kālaṃ kareyyan ’ti – māhaṃ nassaṃ momuho antarāva.

Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññan ti – Dhamman ti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne, cattāro sammappadhāne, cattāro iddhipāde, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, nibbānañca, nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkha desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti – ācikkha dhammaṃ. Yamahaṃ vijaññan ti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyan ’ti – ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.

Jātijarāya idha vippahānan ti idheva jātijarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti – jātijarāya idha vippahānaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo: “Jiṇṇohamasmi abalo vivaṇṇo (iccāyasmā piṅgiyo) nettā na suddā savanaṃ na phāsu māhaṃ nassaṃ momuho antarāva ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahānan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Tôn giả Piṅgiya nói rằng:) “Con đã già, yếu sức, không còn vẻ đẹp, cặp mắt không còn trong sáng, việc nghe không thoải mái. Mong rằng con chớ mệnh chung trong lúc còn mê muội. Xin Ngài hãy chỉ dạy về Giáo Pháp để con có thể nhận thức sự lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi đây.”

Disvāna rūpesu vihaññamāne (piṅgiyāti bhagavā) ruppanti rūpesu janā pamuttā, tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto jahassu rūpaṃ apunabbhavāya.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Piṅgiya,) sau khi nhìn thấy những người bị sầu khổ ở các sắc, các hạng người xao lãng bị khổ sở ở các sắc, vì thế, này Piṅgiya, ngươi (là người) không xao lãng, hãy từ bỏ sắc để không còn hiện hữu lại nữa.”

Thế Tôn:

1121. Thế Tôn đáp lại rằng:

Hỡi này Pin-gi-ya,

Thấy được sự tác hại,

Trong các loại sắc pháp,

Chúng sanh sống phóng dật,

Bị phiền lụy trong sắc,

Do vậy, Pin-gi-ya,

Ông chớ có phóng dật,

Hãy từ bỏ sắc pháp

Chớ đi đến tái sanh.

(Kinh Tập, chương V)

Disvāna rūpesu vihaññamāne ti – Rūpan ti cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Sattā rūpahetu rūpapaccayā rūpakāraṇā haññanti vihaññanti upahaññanti upaghātīyanti. Rūpe sati vividhā kammakāraṇā kārenti. Kasāhipi tāḷenti vettehipi tāḷenti addhadaṇḍakehipi tāḷenti, hatthampi chindanti, pādampi chindanti, hatthapādampi chindanti, kaṇṇampi chindanti, –– nāsampi chindanti, kaṇṇanāsampi chindanti, bilaṅgathālikampi karonti, saṅkhamuṇḍikampi karonti, rāhumukhampi karonti, jotimālikampi karonti, hatthapajjotikampi karonti, erakavattikampi karonti, cīrakavāsikampi karonti, eṇeyyakampi karonti, balisamaṃsikampi karonti, kahāpaṇākampī karonti, khārāpatacchikampi karonti, paḷighaparivattikampi karonti, paḷālapiṭṭhikampi karonti, tattenapi telena osiñcanti, sunakhehipi khādāpenti, jīvantampi sūle uttāsenti, asināpi sīsaṃ chindanti. Evaṃ sattā rūpahetu rūpapaccayā rūpakāraṇā haññanti vihaññanti upahaññanti upaghātīyanti. Evaṃ haññamāne vihaññamāne upahaññamāne upaghātīyamāne disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – disvāna rūpesu vihaññamāne.

Piṅgiyāti bhagavā ti – Piṅgiyā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – piṅgiyāti bhagavā.

Ruppanti rūpesu janā pamattā ti – Ruppantī ti ruppanti kuppanti pīḷayanti ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā honti. Cakkhurogena ruppanti kuppanti pīḷayanti ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā honti. Sotarogena –pe– kāyarogena – ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassena ruppanti kuppanti pīḷayanti ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā hontī ’ti – ruppanti rūpesu. Athavā cakkhusmiṃ hīyamāne hāyamāne parihāyamāne vemāne vigacchamāne antaradhāyamāne ruppanti –pe– domanassitā honti. Sotasmiṃ – ghānasmiṃ – jivhāya – kāyasmiṃ – rūpasmiṃ – saddasmiṃ – gandhasmiṃ – rasasmiṃ – phoṭṭhabbasmiṃ – kulasmiṃ – gaṇasmiṃ – āvāsasmiṃ – lābhasmiṃ – yasasmiṃ – pasaṃsāya – sukhasmiṃ – cīvarasmiṃ – piṇḍapātasmiṃ – senāsanasmiṃ – gilānapaccayabhesajjaparikkhārasmiṃ hīyamāne hāyamāne parihāyamāne vemāne vigacchamāne antaradhāyamāne ruppanti kuppanti pīḷayanti ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā hontī ’ti – evampi ‘ruppanti rūpesu.’ Janā ti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca.

Pamattā ti pamādo vattabbo: kāyaduccaritena vā vacīduccaritena vā manoduccaritena vā pañcasu kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṃ kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anavaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo pamādo. Yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ, ayaṃ vuccati pamādo. Iminā pamādena samannāgatā janā pamattā ’ti – ruppanti rūpesu janā pamattā.

Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto ti – Tasmā ti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā evaṃ ādīnavaṃ sampassamāno rūpesū ’ti – tasmā tuvaṃ piṅgiya. Appamatto ti sakkaccakārī sātaccakārī –pe– appamādo kusalesu dhammesū ’ti – tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto.

Jahassu rūpaṃ apunabbhavāyā ti – Rūpan ti cattāro mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Jahassu rūpan ti jahassu rūpaṃ, pajahassu rūpaṃ, vinodehi rūpaṃ, byantīkarohi rūpaṃ, anabhāvaṃ gamehi rūpaṃ. Apunabbhavāyā ti yathā te rūpaṃ idheva nirujjheyya puna paṭisandhiko bhavo na nibbatteyya kāmadhātuyā cā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā, kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā, saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā, ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā, punagatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na janeyya na saṃjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyyā ’ti – jahassu rūpaṃ apunabbhavāya.

Tenāha bhagavā: “Disvāna rūpesu vihaññamāne (piṅgiyāti bhagavā) ruppanti rūpesu janā pamattā, tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto jahassu rūpaṃ apunabbhavāyā ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Disā catasso vidisā catasso uddhaṃ adho dasadisā imāyo, na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ asutāmutaṃ vā atho aviññātaṃ kiñcanamatthi loke ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahānaṃ.

Bốn hướng chính, bốn hướng phụ, bên trên, bên dưới, đây là mười phương. Đối với Ngài, không có điều gì ở thế gian là không được thấy, không được nghe, không được cảm giác, và không được nhận thức (bởi Ngài). Xin Ngài hãy chỉ dạy về Giáo Pháp để con có thể nhận thức sự lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi đây.

Pingiya:

1122. Bốn phương chính, bốn phụ,

Cộng thêm trên và dưới,

Như vậy có mười phương,

Và trong thế giới này,

Không có sự việc gì,

Mà Ngài không được thấy,

Không nghe, không nghĩ đến,

Và không được thức tri,

Hãy nói đến Chánh pháp,

Nhờ rõ biết pháp này,

Con ngay tại đời này,

Ðoạn tận được sanh già.

(Kinh Tập, chương V)

Disā catasso vidisā catasso uddhaṃ adho dasadisā imāyo ti dasadisā.

Na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ asutāmutaṃ vā atho aviññātaṃ kiñcanamatthi loke ti tuyhaṃ adiṭṭhaṃ asutaṃ amutaṃ aviññātaṃ kiñci attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho samparāyiko vā attho uttāno vā attho gambhīro vā attho gūḷho vā attho paṭicchanno vā attho neyyo vā attho nīto vā attho anavajjo vā attho nikkileso vā attho vodāno vā attho paramattho vā attho natthi, na santi na saṃvijjati nūpalabbhatī ’ti – na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ asutāmutaṃ vā atho aviññātaṃ kiñcanamatthi loke.

Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññan ti – Dhamman ti ādikalyāṇaṃ –pe– nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Yamahaṃ vijaññan ti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyan ’ti – ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.

Jātijarāya idha vippahānan ti idheva jātijarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti – jātijarāya idha vippahānaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo: “Disā catasso vidisā catasso uddhaṃ adho dasadisā imāyo, na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ asutāmutaṃ vā. atho aviññātaṃ kiñcanamatthi loke ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahānan ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Bốn hướng chính, bốn hướng phụ, bên trên, bên dưới, đây là mười phương. Đối với Ngài, không có điều gì ở thế gian là không được thấy, không được nghe, không được cảm giác, và không được nhận thức (bởi Ngài). Xin Ngài hãy chỉ dạy về Giáo Pháp để con có thể nhận thức sự lìa bỏ đối với sanh và già ở nơi đây.”

Taṇhādhipanne manuje pekkhamāno (piṅgiyāti bhagavā) santāpajāte jarasā parete tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto jahassu taṇhaṃ apunabbhavāya.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Piṅgiya,) trong khi xem xét những con người bị ngự trị bởi tham ái, bị sanh khởi bực bội, bị chế ngự bởi già; vì thế, này Piṅgiya, ngươi (là người) không xao lãng, hãy từ bỏ tham ái để không còn hiện hữu lại nữa.”

Thế Tôn:

1123. Thế Tôn nói như sau:

Hỡi này Pin-gi-ya!

Thấy chúng sanh loài Người,

Rơi vào trong khát ái,

Bị già nua đốt cháy,

Bị già nua chinh phục

Do vậy, Pin-gi-ya,

Ông chớ có phóng dật

Hãy từ bỏ khát ái,

Không còn bị tái sanh.

(Kinh Tập, chương V)

Taṇhādhipanne manuje pekkhamāno ti – Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhādhipanne ti taṇhāadhipanne taṇhānuge taṇhānugate taṇhānusaṭe taṇhāyāpanne paṭipanne abhibhūte pariyādinnacitte. Manuje ti sattādhivacanaṃ. Pekkhamāno ti pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhayamāno ’ti – taṇhādhipanne manuje pekkhamāno.

Piṅgiyāti bhagavā ti – Piṅgiyā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – piṅgiyāti bhagavā.

Santāpajāte jarasā parete ti – Santāpajāte ti jātiyā santāpajāte, jarāya santāpajāte, vyādhinā santāpajāte, maraṇena santāpajāte, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi santāpajāte, nerayikena dukkhena santāpajāte –pe– diṭṭhibyasanena dukkhena santāpajāte ītijāte upaddavajāte upasaggajāte’ ti; – santāpajāte. Jarasā pareteti jarāya phuṭṭhe parete samohite samannāgate jātiyā anugate jarāya anusaṭe byādhinā abhibhūte maraṇena abbhāhate atāṇe alene asaraṇe asaraṇībhūte ’ti – santāpajāte jarasā parete.

Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto ti – Tasmā ti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā, evaṃ ādīnavaṃ sampassamāno taṇhāyā ’ti – tasmā tuvaṃ piṅgiya. Appamatto ti sakkaccakārī –pe– appamādo kusalesu dhammesū ’ti – tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto.

Jahassu taṇhaṃ apunabbhavāyā ti – Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Jahassu taṇhan ti jahassu taṇhaṃ, pajahassu taṇhaṃ, vinodehi taṇhaṃ, byantīkarohi taṇhaṃ, anabhāvaṃ gamehi taṇhaṃ. Apunabbhavāyā ti yathā te –pe– puna paṭisandhiko bhavo na nibbatteyya kāmadhātuyā cā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā punagatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyyā ’ti – jahassu taṇhaṃ apunabbhavāya.

Tenāha bhagavā: “Taṇhādhipanne manuje pekkhamāno – (piṅgiyāti bhagavā) santāpajāte jarasā parete, tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto jahassu taṇhaṃ apunabbhavāyā ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Saha gāthāpariyosānā tena brāhmaṇena saddhiṃ ekacchandā ekapayogā ekādhippāyā ekavāsanavāsitā, tesaṃ anekapāṇasahassānaṃ virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi: ‘Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti. Tassa brāhmaṇassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi: ‘Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti. Saha dhammacakkhussa paṭilābhā ajinajaṭāvākacīradaṇḍakamaṇḍalukesā ca massu ca antarahitā bhaṇḍukāsāyavatthavasano saṅghāṭipattacīvaradharo bhikkhu anvatthapaṭipattiyā pañjaliko bhagavantaṃ namassamāno nisinno hoti: “Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, Pháp nhãn không nhiễm bụi trần, không vết nhơ đã sanh khởi đến nhiều ngàn sanh mạng là những người có cùng sự mong muốn, có cùng sự thực hành, có cùng chủ tâm, có cùng sự huân tập thành thói quen (trong quá khứ) với vị Bà-la-môn ấy, rằng: “Điều gì có bản tánh được sanh lên, toàn bộ điều ấy đều có bản tánh hoại diệt.” Pháp nhãn không nhiễm bụi trần, không vết nhơ đã sanh khởi đến vị Bà-la-môn ấy rằng: “Điều gì có bản tánh được sanh lên, toàn bộ điều ấy đều có bản tánh hoại diệt.” Cùng với việc đạt được Pháp nhãn, áo choàng da dê, tóc bện, y phục vỏ cây, gậy chống ba chân, bình nước, tóc, và râu đều biến mất, trở thành vị tỳ khưu có đầu cạo, mặc y phục vải màu ca-sa, mang y hai lớp, bình bát, và y, bằng hành động thuận theo đạo lý, đã ngồi xuống, chắp tay lên, cúi lạy đức Thế Tôn (nói rằng): “Bạch Ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Piṅgiyasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Piṅgiya được hoàn tất.

17. PĀRĀYANĀNUGĪTINIDDESO – DIỄN GIẢI PHẦN TƯỜNG THUẬT KINH ĐƯỜNG ĐI ĐẾN BỜ KIA

(XVIII) Kết luận:

“Idamavoca bhagavā magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsi.”

“Đức Thế Tôn đã nói điều này trong lúc cư ngụ ở xứ sở Magadha tại bảo điện Pāsāṇaka. Được yêu cầu bởi mười sáu vị Bà-la-môn tùy tùng, Ngài đã giải đáp câu hỏi mỗi khi được hỏi.”

Thế Tôn nói như vậy. Trong khi ở tại Magadha, tại điện Phà-xa-na-ka, Thế Tôn được mười sáu Bà-la-môn đệ tử của Bàvani tìm đến, được hỏi nhiều câu hỏi và Ngài đã trả lời.

(Kinh Tập, chương V)

Idamavoca bhagavā ti imaṃ pārāyānaṃ avoca. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – idamavoca bhagavā.

Magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye ti – Magadhesū ti magadhanāmake janapade. Viharanto ti caranto viharanto irīyanto vattento pālento yapento yāpento. Pāsāṇake cetiye ti pāsāṇakacetiyaṃ vuccati buddhāsanan ’ti – magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye.

Paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānan ti piṅgiyo brāhmaṇo bāvarissa brāhmaṇassa paddho paddhacaro paricārako sisso. Tena te soḷasā ’ti – evampi ‘paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ.’ Athavā te soḷasabrāhmaṇā buddhassa bhagavato paddhā paddhacarā paricārikā sissā ’ti – evampi ‘paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ.’

Ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsī ti – Ajjhiṭṭho ti ajjhiṭṭho ajjhesito. Puṭṭho puṭṭho ti puṭṭho puṭṭho pucchito pucchito yācito yācito ajjhesito ajjhesito pāsādito pāsādito. Pañhaṃ byākāsī ti pañhaṃ byākāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesī ’ti – ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsi.’

Tenetaṃ vuccati: “Idamavoca bhagavā magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye paricārikasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsī ”ti.

Vì thế, điều này được nói đến: “Đức Thế Tôn đã nói điều này trong lúc cư ngụ ở xứ sở Magadha tại bảo điện Pāsāṇaka. Được yêu cầu bởi mười sáu vị Bà-la-môn tùy tùng, Ngài đã giải đáp câu hỏi mỗi khi được hỏi.”

“Ekamekassa cepi pañhassa atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ. Pāraṃ gamaniyā ime dhammāti tasmā imassa dhammapariyāyassa pārāyanaṃ tveva adhivacanaṃ.”

“Nếu đối với từng câu hỏi một, sau khi hiểu thông ý nghĩa, sau khi hiểu thông Giáo Pháp, thì có thể thực hành đúng pháp và thuận pháp, và còn có thể đi đến bờ kia của sự già và sự chết. Các pháp này là sẽ đi đến bờ kia, vì thế, tên gọi của bài giảng pháp này là Đường Đi Đến Bờ Kia.”

Nêu từng câu hỏi một, sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực hành pháp và tùy pháp, thì có thể đi đến bờ bên kia của già chết. Những pháp này có thể đưa người qua bờ bên kia, cho nên pháp môn này cũng được gọi là Pàràyanam: “Con đường đưa đến bờ bên kia”.

(Kinh Tập, chương V)

Ekamekassa cepi pañhassā ti ekamekassa cepi ajitapañhassa, ekamekassa cepi tissametteyyapañhassa, ekamekassa cepi puṇṇakapañhassa, ekamekassa cepi mettagupañhassa, ekamekassa cepi dhotakapañhassa, ekamekassa cepi upasīvapañhassa, ekamekassa cepi nandakapañhassa, ekamekassa cepi hemakapañhassa, ekamekassa cepi todeyyapañhassa, ekamekassa cepi kappapañhassa, ekamekassa cepi jatukaṇṇipañhassa, ekamekassa cepi bhadrāvudhapañhassa, ekamekassa cepi udayapañhassa, ekamekassa cepi posālapañhassa, ekamekassa cepi mogharājapañhassa ekamekassa cepi piṅgiyapañhassā ’ti – ekamekassa cepi pañhassa.

Atthamaññāya dhammamaññāyā ti sveva pañho dhammo, vissajjanaṃ attho. Atthamaññāyā ti atthaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – atthamaññāya. Dhammamaññāyā ti dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – atthamaññāya dhammamaññāya.

Dhammānudhammaṃ paṭipajjeyyā ti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjeyyā ’ti – dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya.

Gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāran ti jarāmaraṇassa pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāran ti jarāmaraṇassa pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheya, pāraṃ adhiphasseyya, pāraṃ sacchikareyyā ’ti – gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ.

Pāraṃ gamaniyā ime dhammā ti ime dhammā pāraṃ gamaniyā pāraṃ pāpenti pāraṃ saṃpāpenti pāraṃ samanupāpenti jarāmaraṇassa taraṇāya saṃvattantī ’ti – pāraṃ gamaniyā ime dhammāti.

Tasmā imassa dhammapariyāyassā ti – Tasmā ti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā ’ti – tasmā. Imassa dhammapariyāyassā ti imassa pārāyanassā ’ti – tasmā imassa dhammapariyāyassa.

Pārāyanaṃ tveva adhivacanan ti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ –pe– nirodho nibbānaṃ, ayanaṃ vuccati maggo, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi –pe– sammāsamādhi. Adhivacanan ti saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo ’ti – pārāyanaṃ tveva adhivacanaṃ.

Tenetaṃ vuccati: “Ekamekassa cepi pañhassa atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ pāraṅgamaniyā ime dhammāti tasmā imassa dhammapariyāyassa pārāyanaṃ tveva adhivacananti.”

Vì thế, điều này được nói đến:

1. “Ajito tissametteyyo puṇṇako atha mettagū, dhotako upasīvo ca nando ca atha hemako.

1. Vị Ajita, vị Tissametteyya, vị Puṇṇaka, rồi vị Mettagū, vị Dhotaka, và vị Upasīva, vị Nanda, rồi vị Hemaka, –

1124. Phạm chí Ajita,

Tissa-Met-tayya,

Phạm chí Pun-na-ka,

Cùng với Met-ta-gù,

Thanh niên Dhotaka,

Và Upasiva,

Nan-đa, He-ma-ka,

Cả hai vị thanh niên.

(Kinh Tập, chương V)

2. Todeyyakappā dubhayo jatukaṇṇī ca paṇḍito, bhadrāvudho udayo ca posālo cāpi brāhmaṇo, mogharājā ca medhāvī piṅgiyo ca mahāisi.

2. – cả hai vị là vị Todeyya với vị Kappa, và vị sáng suốt Jatukaṇṇī, vị Bhadrāvudha, và vị Udaya, luôn cả Bà-la-môn Posāla, vị thông minh Mogharājā, và vị đại ẩn sĩ Piṅgiya, –

1125. To-dey-ya, Kap-pà;

Và Ja-tu-kha-ni,

Với Bhad-rà-vu-dha

Phạm chí U-da-ya

Phạm chí Po-sà-la,

Với Mo-gha-rà-ja

Là bậc đại Hiền trí,

Cùng với bậc đại sĩ,

Tên là Pin-gi-ya.

3. Ete buddhaṃ upāgañchuṃ sampannacaraṇaṃ isiṃ, pucchantā nipuṇe pañhe buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ.”

3. – những vị này đã đi đến gặp đức Phật, bậc ẩn sĩ có đức hạnh đầy đủ. Trong khi hỏi các câu hỏi vi tế, họ đã đến gần đức Phật tối thượng.

1126. Những vị này đi đến,

Ðức Phật, bậc Tiên nhân,

Bậc hạnh đức đầy đủ,

Những vị này đi đến,

Bậc giác ngộ tối thượng,

Hỏi câu hỏi tế nhị.

Ete buddhaṃ upāgañchun ti – Ete ti soḷasa pārāyaniyā brāhmaṇā. Buddho ti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ.

Buddho ti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho, anaññaneyyatāya buddho, visavitāya buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupakkilesasaṅkhātena buddho, ekantavītarāgoti buddho ekantavītadosoti buddho, ekantavītamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekāyanamaggaṃ gatoti buddho, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhāti buddho.

Buddho ti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ, vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ buddhoti. Ete buddhaṃ upāgañchun ti ete buddhaṃ upāgamiṃsu, upasaṅkamiṃsu, payirupāsiṃsu, paripucchiṃsu, paripañhiṃsū ’ti – ete buddhaṃ upāgañchuṃ.

Sampannacaraṇaṃ isin ti caraṇaṃ vuccati sīlapāramippatti, sīlasaṃvaropi caraṇaṃ, indriyasaṃvaropi caraṇaṃ, bhojane mattaññutāpi caraṇaṃ, jāgariyānuyogopi caraṇaṃ, sattapi saddhammā caraṇaṃ, cattāripi jhānāni caraṇaṃ. Sampannacaraṇan ti sampannacaraṇaṃ seṭṭhacaraṇaṃ viseṭṭhacaraṇaṃ pāmokkhacaraṇaṃ uttamacaraṇaṃ pavaracaraṇaṃ. Isī ti isi bhagavā mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesīti isi –pe– mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito kahaṃ buddho, kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo, kahaṃ narāsabho ’ti – isī ’ti – sampannacaraṇaṃ isiṃ.

Pucchantā nipuṇe pañhe ti – Pucchantā ti pucchantā yācantā ajjhesantā pasādentā. Nipuṇe pañhe ti gambhīre duddase duranubodhe sante paṇīte atakkāvacare nipuṇe paṇḍitavedanīye pañhe ’ti – pucchantā nipuṇe pañhe.

Buddhaseṭṭhaṃ upāgamun ti – Buddho ti yo so bhagavā –pe– sacchikā paññatti yadidaṃ buddho ’ti. Seṭṭhan ti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ buddhaseṭṭhaṃ. Upāgamun ti upāgamiṃsu upasaṅkamiṃsu payirupāsiṃsu paripucchiṃsu paripañhiṃsū ’ti – buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ.

Tenetaṃ vuccati:

“Ete buddhaṃ upāgañchuṃ sampannacaraṇaṃ isiṃ, pucchantā nipuṇe pañhe buddhaseṭṭhaṃ upāgamun ”ti.

Vì thế, điều này được nói đến:

“Những vị này đã đi đến gặp đức Phật, bậc ẩn sĩ có đức hạnh đầy đủ. Trong khi hỏi các câu hỏi vi tế, họ đã đến gần đức Phật tối thượng.”

Tesaṃ buddho byākāsi pañhe puṭṭho yathātathaṃ, pañhānaṃ veyyākaraṇena tosesi brāhmaṇe muni.

Được hỏi những câu hỏi, đức Phật đã giải đáp cho các vị ấy đúng theo sự thật. Với việc giải đáp các câu hỏi, bậc Hiền Trí đã làm hài lòng các vị Bà-la-môn.

1127. Ðức Phật đã như thật,

Trả lời các vị ấy,

Tùy theo các câu hỏi,

Và bậc đại ẩn sĩ

Trả lời những câu hỏi,

Khiến các Bà-la-môn,

Ðược hoan hỷ vui thích.

(Kinh Tập, chương V)

Tesaṃ buddho byākāsī ti – Tesan ti soḷasannaṃ pārāyaniyānaṃ brāhmaṇānaṃ. Buddho ti yo so bhagavā –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ buddho ’ti. Byākāsī ti tesaṃ buddho byākāsi ācīkkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānī akāsi pakāsesī ’ti – tesaṃ buddho byākāsi.

Pañhe puṭṭho yathātathan ti – Pañhe puṭṭho ti pañhe puṭṭho pucchito yācito ajjhesito pasādito. Yathātathan ti yathā ācikkhitabbaṃ tathā ācikkhi, yathā desitabbaṃ tathā desesi, yathā paññāpetabbaṃ tathā paññāpesi, yathā paṭṭhapetabbaṃ tathā paṭṭhapesi, yathā vivaritabbaṃ tathā vivari, yathā vibhajitabbaṃ tathā vibhaji, yathā uttānīkātabbaṃ tathā uttānīakāsi, yathā pakāsesitabbaṃ tathā pakāsesī ’ti – pañhe puṭṭho yathātathaṃ.

Pañhānaṃ veyyākaraṇenā ti pañhānaṃ veyyākaraṇena ācikkhanena desanena paññāpanena paṭṭhapanena vivaraṇena vibhajanena uttānīkammena pakāsanenā ’ti – pañhānaṃ veyyākaraṇena.

Tosesi brāhmaṇe munī ti – Tosesī ti tosesi vitosesi pasādesi ārādhesi attamane akāsi. Brāhmaṇe ti soḷasa pārāyaniye brāhmaṇe. Munī ti monaṃ vuccati ñāṇaṃ –pe– saṅgajālamaticca so munī ’ti – tosesi brāhmaṇe muni.

Tenetaṃ vuccati:

“Tesaṃ buddho byākāsi pañhe puṭṭho yathā tathaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena tosesi brāhmaṇe munī ”ti.

Vì thế, điều này được nói đến: “Được hỏi những câu hỏi, đức Phật đã giải đáp cho các vị ấy đúng theo sự thật. Với việc giải đáp các câu hỏi, bậc Hiền Trí đã làm hài lòng các vị Bà-la-môn.”

Te tositā cakkhumatā buddhenādiccabandhunā, brahmacariyamacariṃsu varapaññassa santike.

Các vị ấy được hài lòng với bậc Hữu Nhãn, đức Phật, đấng quyến thuộc của mặt trời, các vị đã thực hành Phạm hạnh trong sự hiện diện của bậc có tuệ cao quý.

1128. Họ được vui, hoan hỷ,

Nhờ Phật, bậc có mắt,

Nhờ bà con mặt trời,

Họ hành trì Phạm hạnh,

Dưới chỉ đạo hướng dẫn,

Bậc trí tuệ tuyệt diệu.(Kinh Tập, chương V)

Te tositā cakkhumatā ti – Te ti soḷasa pārāyaniyā brāhmaṇā. Tositā ti tositā vitositā pasāditā ārādhitā attamanā katā ’ti – te tositā. Cakkhumatā ti bhagavā pañcahi cakkhūhi cakkhumā maṃsacakkhunāpi cakkhumā, dibbacakkhunāpi cakkhumā, paññācakkhunāpi cakkhumā, buddhacakkhunāpi cakkhumā, samantacakkhunāpi cakkhumā. Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā –pe– evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumā ’ti – to tositā cakkhumatā.

Buddhenādiccabandhunā ti – Buddho ti yo so bhagavā –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ buddho ’ti. Ādiccabandhunā ti ādicco vuccati suriyo. So gotamo gottena bhagavāpi gotamo gottena, bhagavā suriyassa gottañātako gottabandhu; tasmā buddho ādiccabandhū ’ti – buddhenādiccabandhunā.

Brahmacariyamacariṃsū ti brahmacariyaṃ vuccati asaddhammasamāpattiyā ārati virati paṭivirati veramaṇī viramaṇā akiriyā akaraṇaṃ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto. Apica nippariyāyavasena brahmacariyā vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Brahmacariyamacariṃsū ti brahmacariyaṃ ācariṃsu samādāya vattiṃsū ’ti – brahmacariyamacariṃsu.

Varapaññassa santike ti varapaññassa aggapaññassa seṭṭhapaññassa viseṭṭhapaññassa pāmokkhapaññassa uttamapaññassa pavarapaññassa. Santike ti santike sāmantā āsanne avidūre upakaṭṭhe ’ti – varapaññassa santike.

Tenetaṃ vuccati: “Te tositā cakkhumatā buddhenādiccabandhunā, brahmacariyamacariṃsu varapaññassa santike ”ti.

Vì thế, điều này được nói đến:

“Các vị ấy được hài lòng với bậc Hữu Nhãn, đức Phật, đấng quyến thuộc của mặt trời, các vị đã thực hành Phạm hạnh trong sự hiện diện của bậc có tuệ cao quý.”

Ekamekassa pañhassa yathā buddhena desitaṃ, tathā yo paṭipajjeyya gacche pāraṃ apārato.

Theo như điều đã được chỉ bảo bởi đức Phật đối với từng câu hỏi một, người nào thực hành theo như thế thì có thể từ bờ bên này đi đến bờ kia.

1129. Theo từng câu hỏi một,

Tùy đức Phật thuyết giảng,

Ai như vậy hành trì,

Ði được từ bờ này,

Ðến được bờ bên kia.(Kinh Tập, chương V)

Ekamekassa pañhassā ti ekamekassa ajitapañhassa, ekamekassa tissametteyyapañhassa, –pe– ekamekassa piṅgiyapañhassā ’ti – ekamekassa pañhassa.

Yathā buddhena desitan ti – Buddho ti yo so bhagavā sayambhū –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Yathā buddhena desitan ti yathā buddhena ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaritaṃ vibhajitaṃ uttānīkataṃ pakāsitan ’ti – yathā buddhena desitaṃ.

Tathā yo paṭipajjeyyā ti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjeyyā ’ti – tathā yo paṭipajjeyya.

Gacche pāraṃ apārato ti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ –pe– nirodho nibbānaṃ. Apāraṃ vuccati kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Gacche pāraṃ apārato ti apārato pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ phasseyya, pāraṃ sacchikareyyā ’ti – gacche pāraṃ apārato.

Tenetaṃ vuccati: “Ekamekassa pañhassa yathā buddhena desitaṃ, yathā yo paṭipajjeyya gacche pāraṃ apārato ”ti.

Vì thế, điều này được nói đến:

“Theo như điều đã được chỉ bảo bởi đức Phật đối với từng câu hỏi một, người nào thực hành theo như thế thì có thể từ bờ bên này đi đến bờ kia.”

Apārā paraṃ gaccheyya bhāvento maggamuttamaṃ, maggo so pāraṃ gamanāya tasmā pārāyanaṃ iti.

Người tu tập đạo lộ tối thượng có thể từ bờ bên này đi đến bờ kia. Đạo lộ ấy đưa đến việc đi đến bờ kia, vì thế gọi là Đường Đi Đến Bờ Kia.

1130. Ði được từ bờ này,

Ðến được bờ bên kia,

Tu tập đạo vô thượng,

Và chính con đường ấy,

Ðưa đến bờ bên kia,

Do vậy được tên gọi,

Con đường đến bờ kia.

(Kinh Tập, chương V)

Apārā pāraṃ gaccheyyā ti apāraṃ vuccati kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ –pe– taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.

Apārā pāraṃ gaccheyyā ti apārā pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ phasseyya, pāraṃ sacchikareyyā ’ti – apārā pāraṃ gaccheyya.

Bhāvento maggamuttaman ti maggamuttamaṃ vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi –pe– sammāsamādhi.

Maggamuttaman ti maggaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ.

Bhāvento ti bhāvento āsevanto bahulīkaronto ’ti – bhāvento maggamuttamaṃ.

Maggo so pāraṃ gamanāyā ti:

1. Maggo pantho patho pajjo añjasaṃ vaṭumāyanaṃ, nāvā uttarasetu ca kullo ca bhisi saṅkamo.

Đạo lộ ấy đưa đến việc đi đến bờ kia:

1. Đạo lộ, đường lộ, lộ trình, con lộ, con đường, lối đi, đường đi, chiếc thuyền, cây cầu để vượt qua, chiếc bè, chiếc phao, ngõ đi qua.

Pāraṃ gamanāyā ti pāraṃ gamanāya pāraṃ sampāpanāya pāraṃ samanupāpanāya jarāmaraṇassa taraṇāyā ’ti – maggo so pāraṃ gamanāya.

Tasmā pārāyanaṃ itī ti – Tasmā ti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā. Pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ –pe– nirodho nibbānaṃ. Ayanaṃ vuccati maggo. Itī ti padasandhi –pe– padānupubbatāpetaṃ itī ’ti – tasmā pārāyanaṃ iti.

Tenetaṃ vuccati: “Apārā pāraṃ gaccheyya bhāvento maggamuttamaṃ, maggo so pāraṃ gamanāya tasmā parāyanaṃ itī ”ti.

Vì thế, điều này được nói đến: “Người tu tập đạo lộ tối thượng có thể từ bờ bên này đi đến bờ kia. Đạo lộ ấy đưa đến việc đi đến bờ kia, vì thế gọi là Đường Đi Đến Bờ Kia.”

Pārāyanamanugāyissaṃ (iccāyasmā piṅgiyo) (yathā addakkhi tathā akkhāsi ) vimalo bhūri medhaso nikkāmo nibbano nāgo kissa hetu musā bhaṇe.

(Tôn giả Piṅgiya nói rằng:) “Con sẽ tường thuật Kinh Đường Đi Đến Bờ Kia. Bậc không có vết nhơ, có sự thông minh bao la, không còn dục, đã ra khỏi rừng (tham ái), bậc long tượng đã thấy như thế nào, Ngài đã nói ra như thế ấy. Nguyên nhân của việc gì khiến Ngài lại nói lời dối trá?”

Pingiya:

1131. Tôn giả Pin-gi-ya:

Con sẽ đọc tụng lên

Con đường đến bờ kia,

Ngài được thấy thế nào,

Ngài nói lên thế ấy,

Bậc vô cấu, quảng trí,

Bậc lãnh đạo không dục,

Bậc Niết-bàn an tịnh,

Làm sao do nhân gì,

Ngài nói điều không thật.(Kinh Tập, chương V)

Pārāyanamanugāyissan ti gītamanugāyissaṃ kathitamanukathayissaṃ, bhaṇitamanubhaṇissaṃ, lapitamanulapissaṃ, bhāsitamanubhāsissan ’ti – pārāyanamanugāyissaṃ.

Iccāyasmā piṅgiyo ti – Iccā ti padasandhi –pe– padānupubbatāpetaṃ ‘iccā ’ti. Āyasmā ti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ ‘āyasmā ’ti. Piṅgiyo ti tassa therassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo ’ti – iccāyasmā piṅgiyo.

Yathā addakkhi tathā akkhāsī ti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. Sabbe saṅkhārā aniccā ’ti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. Sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesī ’ti – yathā addakkhi tathā akkhāsi.

Vimalo bhūri medhaso ti – Vimalo ti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, kodho – upanāho –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā malā. Te malā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho acalo vimalo nimmalo malāpagato malavippahīno malavippamutto sabbamalavītivatto. Bhūri vuccati paṭhavi. Bhagavā tāya paṭhavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā, yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato, tasmā buddho sumedhaso ’ti – vimalo bhūri medhaso.

Nikkāmo nibbano nāgo ti – Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. –pe– Ime vuccanti vatthukāmā. –pe– Ime vuccanti kilesakāmā. Buddhassa bhagavato vatthukāmā pariññātā kilesakāmā pahīnā, vatthukāmānaṃ pariññātattā kilesakāmānaṃ pahīnattā bhagavā na kāme kāmeti na kāme icchati na kāme pattheti na kāme piheti na kāme abhijappeti. Ye kāme kāmenti, kāme icchanti, kāme patthenti, kāme pihenti, kāme abhijappenti, te kāmakāmino rāgarāgino saññasaññino. Bhagavā na kāme kāmeti, na kāme icchati, na kāme pattheti, na kāme piheti, na kāme abhijappeti, tasmā buddho akāmo nikkāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo, vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo, nicchāto nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatī ’ti – nikkāmo. Nibbano ti rāgo vanaṃ, doso vanaṃ, moho vanaṃ, kodho vanaṃ, upanāho vanaṃ –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā vanā. Te vanā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho avano vivano nibbano vanāpagato vanavippahīno vanavippamutto sabbavanavītivatto ’ti – nibbano. Nāgo ti nāgo bhagavā, āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo –pe– evaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgo ’ti – nikkāmo nibbano nāgo.

Kissa hetu musā bhaṇe ti – Kissa hetū ti kissa hetu, kiṃhetu, kiṃkāraṇā kiṃnidānā, kiṃpaccayā ’ti – kissa hetu. Musā bhaṇe ti musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyya. Musā bhaṇe ti mosavajjaṃ bhaṇeyya, musāvādaṃ bhaṇeyya, anariyavādaṃ bhaṇeyya, idhekacco sabhaggato vā parisagato vā ñātimajjhagato vā pugamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī ’ti, so ajānaṃ vā āha ‘jānāmī ’ti, jānaṃ vā āha ‘na jānāmī ’ti, apassaṃ vā āha ‘passāmī ’ti, passaṃ vā āha ‘na passāmī ’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsati , idaṃ vuccati mosavajjaṃ.

Apica tīhākārehi musāvādo hoti: pubbevassa hoti ‘musā bhaṇissan ’ti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī ’ti, bhaṇitassa hoti ‘musā mayā bhaṇitan ’ti; imehi tīhākārehi musāvādo hoti. Apica catuhākārehi musāvādo hoti: pubbevassa hoti ‘musābhaṇissan ’ti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī ’ti, bhaṇitassa hoti ‘musā mayā bhaṇitan ’ti, vinidhāya diṭṭhiṃ. Imehi catuhākārehi musāvādo hoti.

Apica pañcahākārehi – chahākārehi – sattahākārehi – aṭṭhahākārehi musāvādo hoti: pubbevassa hoti ‘musā bhaṇissan ’ti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī ’ti, bhaṇitassa hoti ‘musā mayā bhaṇitan ’ti, vinidhāya diṭṭhiṃ vinidhāya khantiṃ vinidhāya ruciṃ vinidhāya saññaṃ vinidhāya bhāvaṃ. Imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Kissa hetu musā bhaṇe ti kissa hetu musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyyā ’ti – kissa hetu musā bhaṇe.

Tenāha thero piṅgiyo: “Pārāyanamanugāyissaṃ (iccāyasmā piṅgiyo) (yathā addakkhi tathā akkhāsi) vimalo bhūri medhaso nikkāmo nibbano nāgo kissa hetu musā bhaṇe ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

Pahīnamalamohassa mānamakkhappahāyino handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇupasaṃhitaṃ.

Giờ đây con sẽ thuật lại lời nói đức độ của bậc đã dứt bỏ vết nhơ và si mê, của bậc có sự dứt bỏ ngã mạn và gièm pha.

1132. Bậc đã đoạn trừ hết,

Uế nhiễm và si mê,

Bậc đã diệt trừ sạch,

Kiêu mạn và gièm pha,

Con sẽ nói tán thán,

Âm thanh vi diệu ấy.

(Kinh Tập, chương V)

Pahīnamalamohassā ti – Malan ti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, māno malaṃ, diṭṭhi malaṃ, kileso malaṃ, sabbaduccaritaṃ malaṃ, sabbabhavagāmikammaṃ malaṃ.

Moho ti yaṃ dukkhe aññāṇaṃ –pe– avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ, ayaṃ vuccati moho. Malañca moho ca buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho pahīnamalamoho ’ti – pahīnamalamohassa.

Mānamakkhappahāyino ti – Māno ti ekavidhena māno: yā cittassa unnati.

Duvidhena māno: attukkaṃsanamāno paravambhanamāno.

Tividhena māno: ‘seyyohamasmī ’ti māno, ‘sadisohamasmī ’ti māno, ‘hīnohamasmī ’ti māno.

Catubbidhena māno: lābhena mānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti.

Pañcavidhena māno: lābhīmhi manāpikānaṃ rūpānanti mānaṃ janeti, lābhīmhi manāpikānaṃ saddānaṃ – gandhānaṃ – rasānaṃ – phoṭṭhabbānanti – mānaṃ janeti.

Chabbidhena māno: cakkhusampadāya mānaṃ janeti, sotasampadāya – ghānasampadāya – jivhāsampadāya – kāyasampadāya – manosampadāya mānaṃ janeti.

Sattavidhena māno: māno atimāno mānātimāno omāno adhimāno asmimāno micchāmāno.

Aṭṭhavidhena māno lābhena mānaṃ janeti, alābhena omānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, ayasena omānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, nindāya omānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti, dukkhena omānaṃ janeti.

Navavidhena māno: ‘seyyassa seyyohamasmī ’ti māno, ‘seyyassa sadisohamasmī ’ti māno, ‘seyyassa hīnohamasmī ’ti māno, ‘sadisassa seyyohamasmī ’ti māno, ‘sadisassa sadisohamasmī ’ti māno, ‘sadisassa hīnohamasmī ’ti māno, ‘hīnassa seyyohamasmī ’ti māno, ‘hīnassa sadisohamasmī ’ti māno, ‘hīnassa hīnohamasmī ’ti māno.

Dasavidhena māno: idhekacco mānaṃ janeti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā.

‘Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa.’ Ayaṃ vuccati māno.

Makkho ti yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ, ayaṃ vuccati makkho. Buddhassa bhagavato māno ca makkho ca pahīnā, ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho mānamakkhappahāyī ’ti – mānamakkhappahāyino.

Handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇupasaṃhitan ti – Handāhan ti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūri akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ ‘handāhan ’ti.

Kittayissāmi giraṃ vaṇṇupasaṃhitan ti vaṇṇena upetaṃ samupetaṃ upagataṃ samupagataṃ upapannaṃ samupapannaṃ samannāgataṃ vācaṃ giraṃ byappathaṃ udīraṇaṃ kittayissāmi desissāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmī ’ti – handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇupasaṃhitaṃ.

Tenāha thero piṅgiyo: “Pahīnamalamohassa mānamakkhappahāyino, handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇupasaṃhitan ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói: “Giờ đây con sẽ thuật lại lời nói đức độ của bậc đã dứt bỏ vết nhơ và si mê, của bậc có sự dứt bỏ ngã mạn và gièm pha.”

Tamonudo buddho samantacakkhu lokantagū sabbabhavātivatto, anāsavo sabbadukkhappahīno saccavhayo brahme upāsito me.

Đức Phật, đấng Toàn Nhãn, bậc xóa tan sự tăm tối, vị đã đi đến tận cùng thế giới, đã vượt trội mọi hữu, không còn lậu hoặc, đã dứt bỏ tất cả khổ, vị có danh xưng chân thật, thưa vị Bà-la-môn, đã được hầu cận bởi con.

1133. Bậc quét sạch u ám,

Phật-đà, bậc Biến nhãn,

Ðã đến, tận cùng đời,

Ðã vượt qua sanh hữu,

Bậc không có lậu hoặc,

Ðoạn tận mọi đau khổ,

Vị được gọi sự thật,

Hỡi vị Bà-la-môn,

Con được hầu vị ấy.(Kinh Tập, chương V)

Tamonudo buddho samantacakkhū ti – Tamonudo ti rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ mānatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nudi panudi pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi. Buddho ti yo so bhagavā –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ –pe– tathāgato tena samantacakkhū ’ti – tamonudo buddho samantacakkhu.

Lokantagū sabbabhavātivatto ti – Loko ti eko loko: bhavaloko. Dve lokā: bhavaloko ca sambhavaloko ca, sampattibhavaloko ca sampattisambhavaloko ca, vipattibhavaloko vipattisambhavaloko ca.

Tayo lokā: tisso vedanā.

Cattāro lokā: cattāro āhārā.

Pañca lokā: pañcupādānakkhandhā.

Cha lokā: cha ajjhattikāni āyatanāni.

Satta lokā: satta viññāṇaṭṭhitiyo.

Aṭṭha lokā: aṭṭha lokadhammā.

Nava lokā: nava sattāvāsā.

Dasa lokā: dasa āyatanāni.

Dvādasa lokā: dvādasāyatanāni.

Aṭṭhārasa lokā: aṭṭhārasa dhātuyo.

Lokantagū ti bhagavā lokassa antagato antappatto, koṭigato koṭippatto, nibbānagato nibbānappatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti – lokantagū.

Sabbabhavātivattoti – Bhavā ti dve bhavā: kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo. Katamo kammabhavo? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro, ayaṃ kammabhavo. Katamo paṭisandhiko punabbhavo? Paṭisandhikā rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ, ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Bhagavā kammabhavaṃ ca paṭisandhikaṃ ca punabbhavaṃ ativatto atikkanto vītivatto ’ti – lokantagū sabbabhavātivatto.

Anāsavo sabbadukkhappahīno ti – Anāsavo ti cattāro āsavā: kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā; tasmā buddho anāsavo.

Sabbadukkhappahīno ti sabbaṃ tassa paṭisandhikaṃ jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ vyādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ –pe– diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, tasmā buddho sabbadukkhappahīno ’ti – anāsavo sabbadukkhappahīno.

Saccavhayo brahme upāsito me ti – Saccavhayo ti saccavhayo sadisanāmo sadisavhayo saccasadisavhayo. Vipassī bhagavā sikhī bhagavā vessagū bhagavā kakusandho bhagavā konāgamano bhagavā kassapo bhagavā, te buddhā bhagavanto sadisanāmā sadisavhayā. Bhagavāpi sakyamuni tesaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sadisanāmo sadisavhayo; tasmā buddho saccavhayo. Brahme upāsito me ti so mayā bhagavā āsito upāsito payirupāsito paripucchito paripañhito ’ti – saccavhayo brahme upāsito me.

Tenāha thero piṅgiyo: “Tamonudo buddho samantacakkhu lokantagū sabbabhavātivatto, anāsavo sabbadukkhappahīno saccavhayo brahme upāsito me ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Đức Phật, đấng Toàn Nhãn, bậc xóa tan sự tăm tối, vị đã đi đến tận cùng thế giới, đã vượt trội mọi hữu, không còn lậu hoặc, đã dứt bỏ tất cả khổ, vị có danh xưng chân thật, thưa vị Bà-la-môn, đã được hầu cận bởi con.”

Dvijo yathā kubbanakaṃ pahāya bahupphalaṃ kānanamāvaseyya, evampahaṃ appadasse pahāya mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto.

Giống như loài lưỡng sanh, sau khi lìa bỏ khu rừng cây nhỏ, có thể sống ở khu rừng có nhiều trái cây, cũng như vậy, sau khi lìa bỏ người có tầm nhìn nhỏ nhoi, con tựa như con chim thiên nga đã đạt đến biển lớn.

1134. Như chim bỏ rừng hoang,

Ðến ở rừng nhiều trái,

Cũng vậy con từ bỏ,

Những bậc thấy nhỏ nhen,

Con đạt đến biển lớn,

Chẳng khác con thiên nga.

(Kinh Tập, chương V)

Dvijo yathā kubbanakaṃ pahāya bahupphalaṃ kānanamāvaseyyā ti – Dvijo vuccati pakkhi. Kiṃkāraṇā dvijo vuccati pakkhi? Dvikkhattuṃ jāyatīti dvijo mātukucchimhā ca aṇḍakosamhā ca, taṃkāraṇā dvijo vuccati pakkhīti dvijo.

Yathā kubbanakaṃ pahāyā ti yathā dvijo kubbanakaṃ rittavanakaṃ parittakaṃ vanaṃ appaphalaṃ appabhakkhaṃ appodakaṃ pahāya jahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā aññaṃ bahupphalaṃ bahubhakkhaṃ bahurukkhaṃ bahūdakaṃ mahantaṃ kānanaṃ vanasaṇḍaṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, tasmiṃ ca vanasaṇḍe vāsaṃ kappeyyā ’ti – dijo yathā kubbanakaṃ pahāya bahupphalaṃ kānanamāvaseyya.

Evampahaṃ appadasse pahāya mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto ti – Evan ti opammasampaṭipādanaṃ.

Appadasse pahāyā ti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā buddhaṃ bhagavantaṃ upādāya appadassā, parittadassā thokadassā omakadassā lāmakadassā chattakadassā vā, te appadasse parittadasse thokadasse omakadasse lāmakadasse chattakadasse pahāya pajahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā buddhaṃ bhagavantaṃ appamāṇadassaṃ aggadassaṃ seṭṭhadassaṃ viseṭṭhadassaṃ pāmokkhadassaṃ uttamadassaṃ pavaradassaṃ asamaṃ asamasamaṃ appaṭisamaṃ appaṭibhāgaṃ appaṭipuggalaṃ devātidevaṃ narāsabhaṃ purisasīhaṃ purisanāgaṃ purisājaññaṃ purisanisabhaṃ purisadhorayhaṃ dasabaladhāriṃ adhigacchiṃ vindiṃ paṭilabhiṃ. Yathā vā haṃso mahantaṃ mānasakaṃ vā saraṃ anotattaṃ vā dahaṃ mahāsamuddaṃ vā akkhobhaṃ amitodakaṃ jalarāsiṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, evamevaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ akkhobhaṃ amitatejaṃ pabhinnañāṇaṃ vivaṭacakkhuṃ paññāpabhedakusalaṃ adhigatapaṭisambhidaṃ catuvesārajjappattaṃ saddhādhimuttaṃ setapaccattaṃ advayabhāṇiṃ tādiṃ tathāpaṭiññaṃ aparittaṃ mahantaṃ gambhīraṃ appameyyaṃ duppariyogāhaṃ pahūtaratanaṃ sāgarasamaṃ chaḷaṅgupekkhāya samannāgataṃ atulaṃ vipulaṃ appameyyaṃ taṃ tādisaṃ pavadataṃ maggavādinaṃ merumiva nāgānaṃ garuḷamiva dvijānaṃ sīhamiva migānaṃ udadhimiva aṇṇavānaṃ adhigacchiṃ taṃ satthāraṃ jinapavaraṃ mahesin ’ti – evampahaṃ appadasse pahāya mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto.

Tenāha thero piṅgiyo: “Dvijo yathā kubbanakaṃ pahāya bahupphalaṃ kānanaṃ āvaseyya, evampahaṃ appadasse pahāya mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Giống như loài lưỡng sanh, sau khi lìa bỏ khu rừng cây nhỏ, có thể sống ở khu rừng có nhiều trái cây, cũng như vậy, sau khi lìa bỏ người có tầm nhìn nhỏ nhoi, con tựa như con chim thiên nga đã đạt đến biển lớn.”

Ye me pubbe viyākaṃsu huraṃ gotamasāsanā iccāsi iti bhavissati sabbaṃ taṃ itihītihaṃ sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ.

Những người nào trước đây đã giải đáp cho con khác với lời dạy của đức Gotama (nói rằng): ‘Đã là như vầy, sẽ là như vầy,’ mọi điều ấy đều do nghe nói lại theo truyền thống, mọi điều ấy đều là sự tăng trưởng của suy nghĩ.

1135. Những ai trong đời khác,

Ðã nói cho con nghe,

Lời dạy bậc Cù-đàm

Như vậy đã xảy ra,

Như vậy sẽ xảy đến,

Tất cả là tin đồn,

Chỉ làm tăng nghi ngờ.(Kinh Tập, chương V)

Ye me pubbe viyākaṃsū ti – Ye ti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā, te sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ sakaṃ ajjhāsayaṃ sakaṃ adhippāyaṃ viyākaṃsu ācikkhiṃsu desayiṃsu paññapiṃsu paṭṭhapiṃsu vivariṃsu vibhajiṃsu uttānīakaṃsu pakāsesun ’ti – ye me pubbe viyākaṃsu.

Huraṃ gotamasāsanā ti huraṃ gotamasāsanā paraṃ gotamasāsanā pure gotamasāsanā paṭhamataraṃ gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā devātidevasāsanā arahantasāsanā ’ti – huraṃ gotamasāsanā.

Iccāsi iti bhavissatī ti evaṃ kira āsi, evaṃ kira bhavissatī ’ti – iccāsi iti bhavissati.

Sabbaṃ taṃ itihītihan ti sabbaṃ taṃ itihītihaṃ itikirāya paramparāya piṭakasampadāya takkahetu nayahetu ākāraparivitakkena diṭṭhinijjhānakkhantiyā na sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ na attapaccakkhaṃ dhammaṃ kathayiṃsū ’ti – sabbaṃ taṃ itihītihaṃ.

Sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanan ti sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ vitakkavaḍḍhanaṃ saṅkappavaḍḍhanaṃ kāmavitakkavaḍḍhanaṃ vyāpādavitakkavaḍḍhanaṃ vihaṃsāvitakkavaḍḍhanaṃ ñātivitakkavaḍḍhanaṃ janapadavitakkavaḍḍhanaṃ amarāvitakkavaḍḍhanaṃ parānuddayatāpaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ lābhasakkārasilokapaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ anavaññattipaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanan ’ti – sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ.

Tenāha thero piṅgiyo: “Ye me pubbe viyākaṃsu huraṃ gotamasāsanā, iccāsi iti bhavissati sabbaṃ taṃ itihītihaṃ sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanan ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói: “Những người nào trước đây đã giải đáp cho con khác với lời dạy của đức Gotama (nói rằng): ‘Đã là như vầy, sẽ là như vầy,’ mọi điều ấy đều do nghe nói lại theo truyền thống, mọi điều ấy đều là sự tăng trưởng của suy nghĩ.”

Eko tamonudāsīno jutimā so pabhaṅkaro gotamo bhūripaññāṇo gotamo bhūrimedhaso.

Vị xóa tan sự tăm tối, một mình, đang ngồi, có sự sáng chói, bậc tạo ra ánh sáng ấy là vị Gotama có tuệ bao la, là vị Gotama có sự thông minh bao la.

1136. Chỉ một vị an trú,

Quét sạch các hắn ám,

Sanh trưởng gia đình quý,

Vị ấy chiếu hào quang,

Cù-đàm, bậc quảng tuệ,

Cù-đàm, bậc quảng trí.

(Kinh Tập, chương V)

Eko tamonudāsīno ti – Eko ti bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho ’ti – eko.

Kathaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko? Bhagavā daharova samāno susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitunnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ vilapantānaṃ ñātisaṅghaṃ pahāya sabbaṃ gharāvāsapaḷibodhaṃ chinditvā puttadārapaḷibodhaṃ chinditvā ñātipaḷibodhaṃ chinditvā mittāmaccapaḷibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – evaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko.

Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko? Evaṃ pabbajito samāno eko araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko carati eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati, viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – evaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko.

Kathaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenaṃ kaṇhaṃ namuciṃ pamattabandhuṃ vidhametvā taṇhājāliniṃ visaṭaṃ visattikaṃ pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi.

1. “Taṇhā dutiyo puriso dīghamaddhāna saṃsaraṃ, itthabhāvaññathābhāvaṃ saṃsāraṃ nātivattati.

1. “Có tham ái là bạn lữ, trong khi luân chuyển một thời gian dài đến cõi này và cõi khác, con người không vượt qua được luân hồi.

2. Etamādīnavaṃ ñatvā taṇhaṃ dukkhassa sambhavaṃ, vītataṇho anādāno sato bhikkhu paribbaje ”ti. Evaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko.

2. Sau khi biết được sự bất lợi như vậy, (biết được) tham ái là nguồn sanh khởi của khổ, vị tỳ khưu, đã xa lìa tham ái, không có nắm giữ, có niệm, nên ra đi du phương.”

Đức Thế Tôn là một mình với ý nghĩa dứt bỏ tham ái nghĩa là như vậy.

Kathaṃ bhagavā ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko.

Kathaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā –pe– ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

3. “Ekāyanaṃ jātikhayantadassī maggaṃ pajānāti hitānukampī, etena maggena tariṃsu pubbe tarissanti ye ca taranti oghan ”ti. Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko.

3. “Vị nhìn thấy sự tiêu hoại và chấm dứt của sanh, có lòng thương tưởng đến điều lợi ích, nhận biết con đường độc đạo. Trong thời quá khứ các vị đã vượt qua, (trong thời vị lai) các vị sẽ vượt qua, và (trong thời hiện tại) các vị đang vượt qua dòng lũ bằng con đường này.”

Đức Thế Tôn là vị một mình ‘đã đi con đường độc đạo’ nghĩa là như vậy.

Kathaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catusu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ –pe–dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Bhagavā tena bodhiñāṇena ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti bujjhi, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti bujjhi, ‘sabbe dhammā anattā ’ti bujjhi, –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti bujjhi.

Athavā yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ sabbaṃ taṃ tena bodhiñāṇena bujjhi anubujji paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassi sacchākāsi. Evaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

Tamonudo ti bhagavā rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ panudi nudi pajahi vinodesi byantīkāsi anabhāvaṃ gamesi. Āsīno ti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiye ’ti – āsīno.

4. Nagassa passe āsīnaṃ muniṃ dukkhassa pāraguṃ, sāvakā payirupāsanti tevijjā maccuhāyino ”ti.Evampi bhagavā āsīno.

Đức Thế Tôn đang ngồi còn là như vậy.

Athavā bhagavā appossukkapaṭippassaddhattā āsīno, so vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti. Evampi bhagavā āsīno ’ti – eko tamonudāsīno.

Jutimā so pabhaṅkaro ti – Jutimā ti jutimā matimā paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī.Pabhaṅkaro ti pabhaṅkaro ālokakaro obhāsakaro dīpaṅkaro padīpaṅkaro ujjotakaro pajjotakaro ’ti – jutimā so pabhaṅkaro.

Gotamo bhūripaññāṇo ti gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo pekkhāyanabahulo samekkhāyanabahulo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo.

5. “Dhajo rathassa paññāṇaṃ dhūmo paññāṇamaggino,rājā raṭṭhassa paññāṇaṃ bhattā paññāṇamitthiyā ”ti.

5. “Lá cờ là tiêu biểu của cỗ xe, khói là tiêu biểu của ngọn lửa, vị vua là tiêu biểu của đất nước, người chồng là tiêu biểu của phụ nữ.”

Evameva gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo pekkhāyanabahulo samekkhāyanabahulo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo ’ti – gotamo bhūripaññāṇo.

Gotamo bhūrimedhaso ti bhūri vuccati paṭhavī. Bhagavā tāya paṭhavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā, yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato, tasmā buddho sumedhaso ’ti – gotamo bhūrimedhaso.

Tenāha thero piṅgiyo: “Eko tamonudāsīno jutimā so pabhaṅkaro, gotamo bhūripaññāṇo gotamo bhūrimedhaso ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói: “Vị xóa tan sự tăm tối, một mình, đang ngồi, có sự sáng chói, bậc tạo ra ánh sáng ấy là vị Gotama có tuệ bao la, là vị Gotama có sự thông minh bao la.”

Yo me dhammamadesesi sandiṭṭhikamakālikaṃ, taṇhakkhayamanītikaṃ yassa natthi upamā kvaci.

Vị ấy đã thuyết giảng cho con Giáo Pháp có thể thấy được bởi tự thân, không bị chi phối bởi thời gian, có sự diệt trừ tham ái, không có tai họa. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, điều tương đương là không có ở bất cứ đâu.

1137. Ai thuyết pháp cho con,

Pháp thiết thực hiện tại,

Ðến ngay không chờ đợi,

Ái diệt, vượt đau khổ,

Vị ấy không ai sánh.

(Kinh Tập, chương V)

Yo me dhammamadesesī ti – Yo ti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ.

Dhammadesesī ti – Dhamman ti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne –pe– ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi, desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesī ’ti – yo me dhammamadesesi.

Sandiṭṭhikamakālikan ti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opanayikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhī ’ti. Evampi sandiṭṭhikaṃ. Athavā yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatī ’ti. Evampi sandiṭṭhikamakālikaṃ. Yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati na parattha na paraloke. Evaṃ akālikan ’ti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

Taṇhakkhayamanītikan ti – Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhakkhayan ti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikan ti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca, ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

Yassa natthi upamā kvacī ti – Yassā ti nibbānassa. Natthi upamā ti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nūpalabbhati. Kvacī ti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā ’ti – yassa natthi upamā kvaci.

Tenāha thero piṅgiyo: “Yo me dhammamadesesi sandiṭṭhikamakālikaṃ, taṇhakkhayamanītikaṃ yassa natthi upamā kvacī ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Vị ấy đã thuyết giảng cho con Giáo Pháp có thể thấy được bởi tự thân, không bị chi phối bởi thời gian, có sự diệt trừ tham ái, không có tai họa. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, điều tương đương là không có ở bất cứ đâu.”

Kinnu tamhā vippavasasi muhuttamapi piṅgiya, gotamā bhūripaññāṇā gotamā bhūrimedhasā.

Tại sao ngươi lại sống xa lìa vị ấy, này Piṅgiya, dầu chỉ trong chốc lát, đối với vị Gotama có tuệ bao la, đối với vị Gotama có sự thông minh bao la?

Bàvari:

1138. Hỡi này Pin-gi-ya,

Sao Ông lại không thể,

Sống xa lánh vị ấy,

Chỉ trong một chốc lát,

Bậc Cù-đàm quảng tuệ,

Bậc Cù-đàm quảng trí.(Kinh Tập, chương V)

Kinnu tamhā vippavasasī ti kinnu buddhamhā vippavasasi apesi apagacchasi vinā hosī ’ti – kinnu tamhā vippavasasi.

Muhuttamapi piṅgiyā ti muhuttamapi khaṇamapi layamapi vayamapi addhampī ’ti – muhuttamapi. Piṅgiyāti bāvarī taṃ jāmātaraṃ nāmena ālapati.

Gotamā bhūripaññāṇā ti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā pekkhāyanabahulā samekkhāyanabahulā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tapponā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhā ’ti – gotamā bhūripaññāṇā.

Gotamā bhūrimedhasā ti bhūri vuccati paṭhavī. Bhagavā tāya paṭhavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā, yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato, tasmā buddho sumedhaso ’ti – gotamā bhūrimedhasā.

Tenāha so brāhmaṇo: “Kinnu tamhā vippavasasi muhuttamapi piṅgiya, gotamā bhūripaññāṇā gotamā bhūrimedhasā ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng: “Tại sao ngươi lại sống xa lìa vị ấy, này Piṅgiya, dầu chỉ trong chốc lát, đối với vị Gotama có tuệ bao la, đối với vị Gotama có sự thông minh bao la?”

Yo te dhammamadesesi sandiṭṭhikamakālikaṃ, taṇhakkhayamanītikaṃ yassa natthi upamā kvaci.

Vị ấy đã thuyết giảng cho ngươi Giáo Pháp có thể thấy được bởi tự thân, không bị chi phối bởi thời gian, có sự diệt trừ tham ái, không có tai họa. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, không có điều tương đương ở bất cứ đâu.

1139. Vị thuyết pháp cho người,

Pháp thiết thực hiện tại,

Ðến ngay không chờ đợi,

Ái diệt, vượt đau khổ,

Vị ấy không ai sánh.

(Kinh Tập, chương V)

Yo te dhammamadesesī ti – Yo ti yo so bhagavā –pe– tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammadesesī ti – Dhamman ti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ –pe– nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesī ’ti – yo te dhammamadesesi.

Sandiṭṭhikamakālikan ti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opanayikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhī ’ti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Athavā yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatī ’ti, evampi sandiṭṭhikaṃ.

Akālikan ti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labbhanti kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ, vindati paṭilabhati na parattha na paraloke, evaṃ akālikan ’ti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

Taṇhakkhayamanītikan ti – Taṇhā ti rūpataṇhā saddataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhakkhayan ti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikan ti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

Yassa natthi upamā kvacī ti – Yassā ti nibbānassa. Natthi upamā ti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nūpalabbhati. Kvacī ti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā ’ti – yassa natthi upamā kvaci.

Tenāha so bāvarī brāhmaṇo:“Yo te dhammamadesesi sandiṭṭhikamakālikaṃ, taṇhakkhayamanītikaṃ yassa natthi upamā kvacī ”ti.

Vì thế, vị Bà-la-môn Bāvari ấy đã nói rằng:

“Vị ấy đã thuyết giảng cho ngươi Giáo Pháp có thể thấy được bởi tự thân, không bị chi phối bởi thời gian, có sự diệt trừ tham ái, không có tai họa. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, không có điều tương đương ở bất cứ đâu.”

Nāhaṃ tamhā vippavasāmi muhuttamapi brāhmaṇa, gotamā bhūripaññāṇā gotamā bhūrimedhasā.

Con không sống xa lìa vị ấy, thưa vị Bà-la-môn, dầu chỉ trong chốc lát, đối với vị Gotama có sự hiểu biết bao la, đối với vị Gotama có sự thông minh bao la.

Pingiya:

1140. Hỡi này Bà-la-môn,

Con không có thể được,

Sống xa lánh vị ấy

Chỉ trong một chốc lát,

Gotama quảng tuệ,

Gotama quảng trí.

(Kinh Tập, chương V)

Nāhaṃ tamhā vippavasāmī ti nāhaṃ buddhamhā vippavasāmi apemi apagacchāmi vinā homī ’ti – nāhaṃ tamhā vippavasāmi.

Muhuttamapi brāhmaṇā ti muhuttampi khaṇampi layampi vayampi addhampī ’ti – muhuttamapi. Brāhmaṇā ti gāravena mātulaṃ ālapati.

Gotamā bhūripaññāṇā ti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā pekkhāyanabahulā samekkhāyanabahulā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tapponā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhā ’ti – gotamā bhūripaññāṇā.

Gotamā bhūrimedhasā ti bhūri vuccati paṭhavī. Bhagavā tāya paṭhavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā, yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato, tasmā buddho sumedhaso ’ti – gotamo bhūrimedhasā.

Tenāha thero piṅgiyo: “Nāhaṃ tamhā vippavasāmi muhuttamapi brāhmaṇa, gotamā bhūripaññāṇā gotamā bhūrimedhasā ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Con không sống xa lìa vị ấy, thưa vị Bà-la-môn, dầu chỉ trong chốc lát, đối với vị Gotama có sự hiểu biết bao la, đối với vị Gotama có sự thông minh bao la.”

Yo me dhammamadesesi sandiṭṭhikamakālikaṃ, taṇhakkhayamanītikaṃ yassa natthi upamā kvaci.

Vị ấy đã thuyết giảng cho con Giáo Pháp có thể thấy được bởi tự thân, không bị chi phối bởi thời gian, có sự diệt trừ tham ái, không có tai họa. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, không có điều tương đương ở bất cứ đâu.

1141. Vị thuyết pháp cho con,

Pháp thiết thực hiện tại,

Ðến ngay không chờ đợi,

Ái diệt, vượt đau khổ,

Vị ấy không ai sánh.

(Kinh Tập, chương V)

Yo me dhammamadesesī ti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ.

Dhammadesesī ti – Dhamman ti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapehi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesī ’ti – yo me dhammamadesesi.

Sandiṭṭhikamakālikan ti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opanayikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhī ’ti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Athavā yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatī ’ti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikan ti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti, kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke ’ti, evaṃ akālikan ’ti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

Taṇhakkhayamanītikan ti – Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhakkhayan ti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikan ti – Īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

Yassa natthi upamā kvacī ti – Yassā ti nibbānassa. Natthi upamā ti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi, na sati na saṃvijjati nūpalabbhati. Kvacī ti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā ’ti – yassa natthi upamā kvaci.

Tenāha thero piṅgiyo: “Yo me dhammamadesesi sandiṭṭhikamakālikaṃ, taṇhakkhayamanītikaṃ yassa natthi upamā kvacī ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Vị ấy đã thuyết giảng cho con Giáo Pháp có thể thấy được bởi tự thân, không bị chi phối bởi thời gian, có sự diệt trừ tham ái, không có tai họa. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, không có điều tương đương ở bất cứ đâu.”

Passāmi naṃ manasā cakkhunā vā rattiṃ divaṃ brāhmaṇa appamatto, namassamāno vivasemi rattiṃ

teneva maññāmi avippavāsaṃ.

Con nhìn thấy Ngài ấy bằng ý hoặc bằng mắt, ban đêm và ban ngày, thưa vị Bà-la-môn, không bị xao lãng. Trong khi kính lễ (đến Ngài), con sống qua đêm; chính bằng cách ấy, con nghĩ là sống không xa lìa.

1142. Chính con thấy vị ấy,

Với ý, với con mắt,

Ngày đêm không phóng dật,

Kính thưa Bà-la-môn,

Con trải qua suốt đêm

Ðảnh lễ, kính vị ấy,

Do vậy con nghĩ rằng,

Con không xa vị ấy.

(Kinh Tập, chương V)

Passāmi naṃ manasā cakkhunā vā ti yathā cakkhumā puriso āloke rūpagatāni passeyya dakkheyya olokeyya nijjhāyeyya upaparikkheyya, evamevāhaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ manasā passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmī ’ti – passāmi naṃ manasā cakkhunā vā.

Rattiṃ divaṃ brāhmaṇa appamatto ti rattiṃ ca divā ca buddhānussatiṃ manasā bhāvento appamatto ’ti – rattiṃ divaṃ brāhmaṇa appamatto.

Namassamāno vivasemi rattin ti – Namassamāno ti kāyena vā namassamāno, vācāya vā namassamāno, cittena vā namassamāno, anvatthapaṭipattiyā vā namassamāno, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassamāno, sakkārayamāno garukārayamāno mānayamāno pūjayamāno rattiṃ divaṃ vivasemi atināmemi atikkamāmī ’ti – namassamāno vivasemi rattiṃ.

Teneva maññāmi avippavāsan ti tāya buddhānussatiyā bhāvento. Avippavāso ti taṃ maññāmi avippavutthoti taṃ maññāmi jānāmi evaṃ jānāmi evaṃ ājānāmi, evaṃ vijānāmi, evaṃ paṭivijānāmi, evaṃ paṭivijjhāmī ’ti – teneva maññāmi avippavāsaṃ.

Tenāha thero piṅgiyo: “Passāmi naṃ manasā cakkhunā vā rattiṃ divaṃ brāhmaṇa appamatto, namassamāno vivasemi rattiṃ teneva maññāmi avippavāsan ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Con nhìn thấy Ngài ấy bằng ý hoặc bằng mắt, ban đêm và ban ngày, thưa vị Bà-la-môn, không bị xao lãng. Trong khi kính lễ (đến Ngài), con sống qua đêm; chính bằng cách ấy, con nghĩ là sống không xa lìa.”

Saddhā ca pītī ca mano satī ca nāpenti me gotamasāsanamhā, yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño sa tena teneva natohamasmi.

Tín, hỷ, ý, và niệm của con không lìa xa lời giảng dạy của đức Gotama. Mỗi phương hướng nào bậc có tuệ bao la di chuyển đến, con đây đều kính lễ theo chính phương hướng ấy.

1143. Với tín và với hỷ,

Với ý luôn chánh niệm,

Không làm con xa rời,

Lời dạy Gotama!

Chính tại phương hướng nào,

Bậc quảng tuệ đi đến,

Chính ở phương hướng ấy,

Con được dắt dẫn đến.

(Kinh Tập, chương V)

Saddhā ca pītī ca mano satī cā ti – Saddhā ti yā ca bhagavantaṃ ārabbha saddhā saddahanā okappanā abhippasādo saddhā saddhindriyaṃ saddhābalaṃ –pe–. Pītī ti yā bhagavantaṃ ārabbha pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti tuṭṭhi odagyaṃ attamanatā cittassa. Mano ti yaṃ ca bhagavantaṃ ārabbha cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Satī ti yā bhagavantaṃ ārabbha sati anussati –nt– sammāsatī ’ti – saddhā ca pītī ca mano satī ca.

Nāpenti me gotamasāsanamhā ti ime cattāro dhammā gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā devadevasāsanā arahantasāsanā. Nāpentī ti nāpenti na gacchanti na vijahanti na vināsentī ’ti – nāpenti me gotamasāsanamhā.

Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño ti – Yaṃ yaṃ disan ti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ vajati gacchati kamati abhikkamati. Bhūripañño ti bhūripañño mahāpañño tikkhapañño puthupañño hāsapañño javanapañño nibbedhikapañño. Bhūri vuccati paṭhavī. Bhagavā tāya paṭhavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato ’ti – yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño.

Sa tena teneva natohamasmī ti so yena buddho tena teneva nato tantinno tappono tappabhāro tadadhimutto tadadhipateyyo ’ti – sa tena teneva natohamasmi.

Tenāha thero piṅgiyo: “Saddhā ca pītī ca mano satī ca nāpenti me gotamasāsanamhā, yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño sa tena teneva natohamasmī ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói: “Tín, hỷ, ý, và niệm của con không lìa xa lời giảng dạy của đức Gotama. Mỗi phương hướng nào bậc có tuệ bao la di chuyển đến, con đây đều kính lễ theo chính phương hướng ấy.”

Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa teneva kāyo na paleti tattha, saṅkappayattāya vajāmi niccaṃ mano hi me brāhmaṇa tena yutto.

Đối với con, là người đã già nua, có thể lực và sức mạnh kém cỏi, chính vì thế, thân xác của con không theo đến được nơi ấy. Con thường đi đến bằng cách hướng tâm, thưa vị Bà-la-môn, bởi vì ý của con đã được gắn bó với Ngài ấy.

1144. Với con tuổi đã già,

Yếu đuối, không sức mạnh,

Do vậy thân thể này,

Không đến được chỗ ấy,

Với tâm tư quyết chí,

Con thường hằng đi đến.

Vì rằng thưa Phạm chí,

Ý con cột vị ấy.

(Kinh Tập, chương V)

Jiṇṇassa me dubbalathāmakassā ti – Jiṇṇassā ti jiṇṇassa vuddhassa mahallakassa addhagatassa vayo-anupattassa. Dubbalathāmakassā ti dubbalathāmakassa appathāmakassa parittathāmakassā ’ti – jiṇṇassa me dubbalathāmakassa.

Teneva kāyo na paleti tatthā ti kāyo yena buddho tena na paleti na vajati na gacchati nābhikkamatī ’ti – teneva kāyo na paleti tattha.

Saṅkappayattāya vajāmi niccan ti saṅkappagamanena vitakkagamanena ñāṇagamanena paññāgamanena buddhigamanena vajāmi gacchāmi abhikkamāmī ’ti – saṅkappayattāya vajāmi niccaṃ.

Mano hi me brāhmaṇa tena yutto ti – Mano ti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ –pe– tajjā manoviññāṇadhātu. Mano hi me brāhmaṇa tena yutto ti mano yena buddho tena yutto payutto saṃyutto ’ti – mano hi me brāhmaṇa tena yutto.

Tenāha thero piṅgiyo: “Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa teneva kāyo na paleti tattha, saṅkappayattāya vajāmi niccaṃ mano hi me brāhmaṇa tena yutto ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói: “Đối với con, là người đã già nua, có thể lực và sức mạnh kém cỏi, chính vì thế, thân xác của con không theo đến được nơi ấy. Con thường đi đến bằng cách hướng tâm, thưa vị Bà-la-môn, bởi vì ý của con đã được gắn bó với Ngài ấy.”

Paṅke sayāno pariphandamāno dīpā dīpaṃ upaplaviṃ, athaddasāsiṃ sambuddhaṃ oghatiṇṇamanāsavaṃ.

Trong khi nằm ở đám bùn (ngũ dục), đang trăn trở, con đã bơi từ hòn đảo này đến hòn đảo khác. Rồi con đã nhìn thấy đức Phật Toàn Giác, vị đã vượt qua dòng lũ, không còn lậu hoặc.

1145. Nằm dài trong vũng bùn,

Vùng vẫy, vật qua lại,

Con đã bơi qua lại,

Ðảo này đến đảo khác,

Con đã thấy đức Phật,

Vượt bộc lưu, vô lậu.

(Kinh Tập, chương V)

Paṅke sayāno pariphandamāno ti – Paṅke sayāno ti kāmapaṅke kāmakaddame kāmakilese kāmapalipe kāmapariḷāhe kāmapaḷibodhe semāno sayamāno vasamāno āvasamāno parivasamāno ’ti – paṅke sayāno.

Pariphandamāno ti taṇhāphandanāya phandamāno, diṭṭhiphandanāya phandamāno, kilesaphandanāya phandamāno, payogaphandanāya phandamāno, vipākaphandanāya phandamāno, manoduccaritaphandanāya phandamāno, ratto rāgena phandamāno, duṭṭho dosena phandamāno, mūḷho mohena phandamāno, vinibaddho mānena phandamāno, parāmaṭṭho diṭṭhiyā phandamāno, vikkhepagato uddhaccena phandamāno, aniṭṭhaṃ gato vicikicchāya phandamāno, thāmagato anusayehi phandamāno, lābhena phandamāno, alābhena phandamāno, yasena phandamāno, ayasena phandamāno, pasaṃsāya phandamāno, nindāya phandamāno, sukhena phandamāno, dukkhena phandamāno, –– jātiyā phandamāno, jarāya phandamāno, byādhinā phandamāno, maraṇena phandamāno, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi phandamāno, nerayikena dukkhena phandamāno, tiracchānayonikena dukkhena phandamāno, pettivisayikena dukkhena phandamāno, mānusakena dukkhena phandamāno, gabbhokkantimūlakena dukkhena phandamāno, gabbhaṭṭhitimūlakena dukkhena phandamāno, gabbhavuṭṭhānamūlakena dukkhena phandamāno, jātassupanibandhakena dukkhena – jātassa parādheyyakena dukkhena – attūpakkamena dukkhena – parūpakkamena dukkhena – [dukkhadukkhena –] saṅkhāradukkhena – viparināmadukkhena – cakkhurogena dukkhena – sotarogena dukkhena – ghānarogena dukkhena – jivhārogena dukkhena – kāyarogena dukkhena – sīsarogena dukkhena – kaṇṇarogena dukkhena – mukharogena dukkhena – dantarogena dukkhena – kāsena – sāsena – pināsena – ḍahena – jarena – kucchirogena – mucchāya – pakkandikāya – sūlāya – visūcikāya – kuṭṭhena – gaṇḍena – kilāsena – sosena – apamārena – dadduyā – kaṇḍuyā – kacchuyā – rakhasāya – vitacchikāya – lohitapittena – madhumehena – aṃsāya – piḷakāya – bhagandalena – pittasamuṭṭhānena ābādhena – semhasamuṭṭhānena ābādhena – vātasamuṭṭhānena ābādhena – sannipātikena ābādhena – utuparināmajena ābādhena – visamaparihārajena ābādhena – opakkamikena ābādhena – kammavipākajena ābādhena – sītena – uṇhena – jighacchāya – pipāsāya – uccārena – passāvena – ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa samphassena dukkhena – mātumaraṇena dukkhena – pitumaraṇena dukkhena – [bhātumaraṇena dukkhena bhaginīmaraṇena dukkhena –] puttamaraṇena dukkhena – dhītumaraṇena dukkhena – ñātivyasanena dukkhena – bhogavyasanena dukkhena – rogavyasanena dukkhena – sīlavyasanena dukkhena – diṭṭhivyasanena dukkhena phandamāno samphandamāno vipphandamāno vedhamāno pavedhamāno sampavedhamāno ’ti – paṅke sayāno pariphandamāno.

Dīpā dīpaṃ upaplavin ti satthārato satthāraṃ dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gaṇato gaṇaṃ diṭṭhiyā diṭṭhiṃ paṭipadāya paṭipadaṃ maggato maggaṃ plaviṃ uplaviṃ upaplaviṃ samupaplavin ’ti – dīpā dīpaṃ upaplaviṃ.

Athaddasāsiṃ sambuddhan ti – Athā ti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūri akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ ‘athā ’ti. Addasāsin ti addasaṃ addakkhiṃ apassiṃ paṭivijjhiṃ. Buddho ti yo so bhagavā sayambhū anācariyako –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ buddho ’ti – athaddasāsiṃ sambuddhaṃ.

Oghatiṇṇamanāsavan ti – Oghatiṇṇan ti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo, uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto, so vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti – oghatiṇṇaṃ. Anāsavan ti cattāro āsavā: kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho anāsavo ’ti – oghatiṇṇamanāsavaṃ.

Tenāha thero piṅgiyo:

“Paṅke sayāno pariphandamāno dīpā dīpaṃ upaplaviṃ, athaddasāsiṃ sambuddhaṃ oghatiṇṇamanāsavan ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói: “Trong khi nằm ở đám bùn (ngũ dục), đang trăn trở, con đã bơi từ hòn đảo này đến hòn đảo khác. Rồi con đã nhìn thấy đức Phật Toàn Giác, vị đã vượt qua dòng lũ, không còn lậu hoặc.”

Ðến đây, khi chúng đang nói, đức Phật hiện ra và nói:

Yathā ahu vakkali muttasaddho bhadrāvudho ālavigotamo ca, evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ.

Giống như Vakkali có đức tin đã được cởi trói, Bhadrāvudha và Ālavigotama (cũng vậy), tương tự y như vậy, ngươi cũng hãy giải thoát bằng đức tin. Này Piṅgiya, ngươi sẽ đi đến bờ kia đối với lãnh địa của Thần Chết.[1]

[1] Vào thời điểm này, đức Phật đang ngự tại thành Sāvatthi. Biết được sự chín muồi về khả năng của Piṅgiya và Bāvari, Ngài đã phóng ra hào quang có màu sắc vàng chói. Piṅgiya, ngay trong lúc đang ngồi tán dương ân đức của Phật cho Bāvari, đã nhìn thấy hào quang ấy. Trong lúc đang xem xét “cái gì đây?” Piṅgiya nhìn thấy đức Thế Tôn như đang đứng trước mặt. Piṅgiya đã bảo vị Bà-la-môn Bāvari rằng: “Đức Phật đã ngự đến.” Bà-la-môn Bāvari đã từ chỗ ngồi chắp tay lên và đứng dậy. Đức Thế Tôn sau khi phóng ra hào quang đã hiện thân cho vị Bà-la-môn thấy. Sau khi thấy thời điểm phù hợp cho cả hai vị, trong lúc chỉ dạy riêng cho Piṅgiya, Ngài đã nói lên kệ ngôn này (SnA. ii,606).

Thế Tôn:

1146. Cũng như Vak-ka-li

Nhờ tin, được giải thoát,

Với Bhad-rà-vu-dha,

A-la-vi, Cù-đàm,

Cũng vậy, Ông đã được,

Giải thoát nhờ lòng tin.

Hỡi này Pin-gi-ya,

Ông sẽ đi đến được,

Ðến được bờ bên kia,

Của thế giới thần chết.

(Kinh Tập, chương V)

Yathā ahu vakkali muttasaddho bhadrāvudho ālavigotamo cā ti yathā vakkalithero muttasaddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā bhadrāvudho thero muttasaddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā ālavigotamo thero muttasaddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto ’ti – yathā ahū vakkali muttasaddho bhadrāvudho ālavigotamo ca.

Evameva tvampi pamuñcassu saddhan ti evameva tvampi saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi. ‘Sabbe saṅkhārā aniccā ’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti – ‘sabbe dhammā anattā ’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi, –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehī ’ti – evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ.

Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāran ti maccudheyyaṃ vuccati kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Maccudheyyassa pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.

Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāran ti tvaṃ pāraṃ gamissasi pāraṃ adhigamissasi pāraṃ phassissasi pāraṃ sacchikarissasī ’ti – gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ.

Tenāha bhagavā:

“Yathā ahu vakkali muttasaddho bhadrāvudho ālavigotamo ca, evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāran ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng: “Giống như Vakkali có đức tin đã được cởi trói, Bhadrāvudha và Ālavigotama (cũng vậy), tương tự y như vậy, ngươi cũng hãy giải thoát bằng đức tin. Này Piṅgiya, ngươi sẽ đi đến bờ kia đối với lãnh địa của Thần Chết.”

Esa bhīyo pasīdāmi sutvāna munino vaco, vivattacchado sambuddho akhilo paṭibhānavā.

Con đây càng thêm tịnh tín sau khi lắng nghe lời nói của bậc hiền trí. Ngài là đức Phật Toàn Giác, có màn che đã được cuốn lên, không cằn cỗi, có tài biện giải.

Pingiya:

1147. Ðược nghe lời ẩn sĩ,

Con tăng trưởng tịnh tín,

Bậc Chánh đẳng Chánh giác,

Ðã vén lên tấm màn,

Không cứng cỏi, biện tài.(Kinh Tập, chương V)

Esa bhīyo pasīdāmī ti esa bhīyo pasīdāmi, bhīyo bhīyo saddahāmi bhīyo bhīyo okappemi, bhīyo bhīyo adhimuccāmi; ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti bhīyo bhīyo pasīdāmi, bhīyo bhīyo saddahāmi, bhīyo bhīyo okappemi, bhīyo bhīyo adhimuccāmi; ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti bhīyo bhīyo pasīdāmi –pe– ‘sabbe dhammā anattā ’ti bhīyo bhīyo pasīdāmi –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti bhīyo bhīyo pasīdāmi, bhīyo bhīyo saddahāmi, bhīyo bhīyo okappemi, bhīyo bhīyo adhimuccāmī ’ti – esa bhīyo pasīdāmi.

Sutvāna munino vaco ti – Munī ti monaṃ vuccati ñāṇaṃ, yā paññā pajānanā –pe– saṅgajālamaticca so muni. Sutvāna munino vaco ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhiṃ sutvāna uggahetvāna upadhārayitvāna upalakkhiyitvānā ’ti – sutvāna munino vaco.

Vivattacchado sambuddho ti – Chadanan ti pañca chadanāni: taṇhāchadanaṃ diṭṭhichadanaṃ kilesachadanaṃ duccaritachadanaṃ avijjāchadanaṃ. Tāni chadanāni buddhassa bhagavato vivaṭāni viddhaṃsitāni ugghaṭitāni samugghaṭitāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, tasmā buddho vivattacchado. Buddho ti yo so bhagavā –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ buddho ’ti – vivattacchado sambuddho.

Akhilo paṭibhānavā ti – Akhilo ti rāgo khilo, doso khilo, moho khilo, kodho khilo, upanāho khilo –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā khilā. Te khilā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho akhilo.

Paṭibhānavā ti tayo paṭibhānavanto: pariyattipaṭibhānavā paripucchāpaṭibhānavā adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyatti paṭibhānavā? Idhekaccassa pakatiyā pariyāputaṃ hoti suttaṃ geyyaṃ vyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti, ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.

Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchito hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti, ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.

Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, cattāro ariyamaggā, cattāri sāmaññaphalāni, catasso paṭisambhidāyo, cha abhiññāyo. Tassa attho ñāto, dhammo ñāto, nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. Bhagavā imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato; tasmā buddho paṭibhānavā. Yassa pariyatti natthi, paripucchā natthi, adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatī ’ti – akhilo paṭibhānavā.

Tenāha thero piṅgiyo: “Esa bhīyo pasīdāmi sutvāna munino vaco, vivattacchado sambuddho akhilo paṭibhānavā ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Con đây càng thêm tịnh tín sau khi lắng nghe lời nói của bậc hiền trí. Ngài là đức Phật Toàn Giác, có màn che đã được cuốn lên, không cằn cỗi, có tài biện giải.”

Adhideve abhiññāya sabbaṃ vedi paroparaṃ, pañhānantakaro satthā kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ.

Sau khi biết rõ chư Thiên bậc cao, Ngài đã hiểu biết tất cả từ thấp đến cao. Bậc Đạo Sư là vị giải quyết dứt điểm các câu hỏi của những người có sự nghi ngờ đang bày tỏ (với Ngài).

1148. Thắng tri các chư Thiên,

Biết tất cả cao thấp,

Bậc Ðạo Sư chấm dứt,

Tất cả các câu hỏi,

Với những ai tự nhận,

Còn có chỗ nghi ngờ.(Kinh Tập, chương V)

Adhideve abhiññāyā ti – Devā ti tayo devā sammutidevā uppattidevā visuddhidevā. Katame sammutidevā? Sammutidevā vuccanti rājāno ca rājakumārā ca deviyo ca, ime vuccanti sammutidevā. Katame uppattidevā? Uppattidevā vuccanti cātummahārājikā devā tāvatiṃsā devā –pe– brahmakāyikā devā ye ca devā taduttari, ime vuccanti uppattidevā. Katame visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatā tathāgatasāvakā arahanto khīṇāsavā, ye ca paccekasambuddhā, ime vuccanti visuddhidevā. Bhagavā sammutideve adhidevāti abhiññāya uppattideve adhidevāti abhiññāya visuddhideve adhidevāti abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – adhideve abhiññāya.

Sabbaṃ vedi paroparan ti bhagavā attano ca paresaṃ ca adhidevakare dhamme vedi aññāsi apassi paṭivijjhi. Katame attano adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrikāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhānā –pe– ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti attano adhidevakarā dhammā. Katame paresaṃ adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā –pe– ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti paresaṃ adhidevakarā dhammā. Evaṃ bhagavā attano ca paresaṃ ca adhidevakare dhamme vedi aññāsi apassi paṭivijjhī ’ti – sabbaṃ vedi paroparaṃ.

Pañhānantakaro satthā ti bhagavā pārāyanikapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro. Sabhiyapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro; sakkapañhānaṃ suyāmapañhānaṃ bhikkhupañhānaṃ bhikkhunīpañhānaṃ upāsakapañhānaṃ upāsikāpañhānaṃ rājapañhānaṃ khattiyapañhānaṃ brāhmaṇa-vessa-suddapañhānaṃ devapañhānaṃ brahmapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro ’ti – pañhānantakaro. Satthā ti bhagavā satthavāho. Yathā satthavāho satthe kantāraṃ tāreti, corakantāraṃ tāreti, vāḷakantāraṃ tāreti, dubbhikkhakantāraṃ tāreti, nirudakakantāraṃ tāreti, uttāreti nittāreti patāreti khemantabhūmiṃ sampāpeti; evameva bhagavā satthavāho satte kantāraṃ tāreti jātikantāraṃ tāreti, jarā-vyādhi-maraṇa -soka-parideva-dukkha-domanassupāyāsakantāraṃ tāreti, rāgakantāraṃ tāreti, dosa-moha-māna-diṭṭhi-kilesa-duccaritakantāraṃ tāreti, rāgagahanaṃ tāreti, dosagahanaṃ – mohagahanaṃ – diṭṭhi-kilesa-duccaritagahanaṃ tāreti uttāreti nittāreti patāreti khemantabhūmiṃ amataṃ nibbānaṃ sampāpetī ’ti – evampi bhagavā satthavāho.

Athavā bhagavā netā vinetā anunetā paññāpetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetā ’ti – evampi bhagavā satthavāho. Athavā bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca panassa etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā ’ti – evampi bhagavā satthavāho ’ti – pañhānantakaro satthā.

Kaṅkhīnaṃ paṭijānatan ti sakaṅkhā āgantvā nikkaṅkhā sampajjanti, salekhā āgantvā nillekhā sampajjanti, sadveḷhakā āgantvā nidveḷhakā sampajjanti, savicikicchā āgantvā nibbicikicchā sampajjanti, sarāgā āgantvā vītarāgā sampajjanti, sadosā āgantvā vītadosā sampajjanti, samohā āgantvā vītamohā sampajjanti, sakilesā āgantvā nikkilesā sampajjantī ’ti – kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ.

Tenāha thero piṅgiyo: “Adhideve abhiññāya sabbaṃ vedi paroparaṃ, pañhānantakaro satthā kaṅkhīnaṃ paṭijānatan ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Sau khi biết rõ chư Thiên bậc cao, Ngài đã hiểu biết tất cả từ thấp đến cao. Bậc Đạo Sư là vị giải quyết dứt điểm các câu hỏi của những người có sự nghi ngờ đang bày tỏ (với Ngài).”

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ yassa natthi upamā kvaci, addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittaṃ.

Đương nhiên, con sẽ đi đến trạng thái (Niết Bàn) không bị chuyển dịch, không bị lay động. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, không có điều tương đương ở bất cứ đâu. Con không có sự nghi ngờ về nơi này. Xin Ngài hãy ghi nhận con là người có tâm đã được thiên về như vậy.

1149. Không run rẩy, dao động,

Không ai có thể sánh,

Chắc chắn con sẽ đi,

Tại đây, con không nghi,

Như vậy, thọ trì Ta

Như tâm người tín giải.

(Kinh Tập, chương V)

Asaṃhīraṃ asaṅkuppan ti asaṃhīraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.

Asaṃhīran ti rāgena dosena mohena kodhena upanāhena makkhena palāsena issāya macchariyena māyāya sāṭheyyena thambhena sārambhena mānena atimānena madena pamādena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbapariḷāhehi sabbāsavehi sabbadarathehi sabbasantāpehi sabbākusalābhisaṅkhārehi asaṃhāriyaṃ nibbānaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ aviparināmadhamman ’ti – asaṃhīraṃ.

Asaṅkuppan ti asaṅkuppaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho –pe– nirodho nibbānaṃ, yassa na uppādo paññāyati, na vayo paññāyati, na3 tassa aññathattaṃ paññāyati, nibbānaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ aviparināmadhamman ’ti – asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ.

Yassa natthi upamā kvacī ti – Yassā ti nibbānassa. Natthi upamā ti upamā natthi upanidhā natthi sadisaṃ natthi paṭibhāgo natthi na santi na saṃvijjati nūpalabbhati. Kvacī ti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā ’ti – yassa natthi upamā kvaci.

Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā ti – Addhā ti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhāvacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ anvatthavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ aviruddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ ‘addhā ’ti. Gamissāmī ti gamissāmi adhigamissāmi phassissāmi sacchikarissāmī ’ti – addhā gamissāmi.

Na mettha kaṅkhā ti – Etthā ti nibbāne. Kaṅkhā natthi vicikicchā natthi dveḷhakaṃ natthi saṃsayo natthi na santi6 na saṃvijjati nūpalabbhati pahīno samucchinno vūpasanto paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho ’ti – addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā.

Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittan ti – Evaṃ maṃ dhārehī ti evaṃ maṃ upalakkhehi cittaṃ nibbānaninnaṃ nibbānaponaṃ nibbānapabbhāraṃ nibbānādhimuttan ’ti – evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti.

Tenāha thero piṅgiyo: “Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ yassa natthi upamā kvaci addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittan ”ti.

Vì thế, vị trưởng lão Piṅgiya đã nói:

“Đương nhiên, con sẽ đi đến trạng thái (Niết Bàn) không bị chuyển dịch, không bị lay động. Đối với pháp (Niết Bàn) ấy, không có điều tương đương ở bất cứ đâu. Con không có sự nghi ngờ về nơi này. Xin Ngài hãy ghi nhận con là người có tâm đã được thiên về như vậy.”

Piṅgiyasuttantaṃ soḷasi.

Pārāyanavaggo niṭṭhito.

Kinh Piṅgiya thứ mười sáu.

Phẩm Đường Đi Đến Bờ Kia được chấm dứt.

Phẩm “Con Đường Đi Đến Bờ Bên Kia” đã xong.

18. KHAGGAVISĀṆASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH SỪNG TÊ NGƯU

PAṬHAMO VAGGO – PHẨM THỨ NHẤT

(III) Kinh Con Tê Ngưu Một Sừng (Sn 6):

Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ, na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ

eko care khaggavisāṇakappo.

Buông bỏ việc hành hạ đối với tất cả chúng sanh, không hãm hại bất cứ ai trong số họ, không ước muốn con cái, sao lại (ước muốn) bạn bè?

nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

35. Ðối với các hữu tình,

Từ bỏ gậy và trượng,

Chớ làm hại một ai

Trong chúng hữu tình ấy.

Con trai không ước muốn,

Còn nói gì bạn bè,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.(Kinh Tập, chương I)

Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍan ti – Sabbesū ti sabbena sabbaṃ, sabbathā sabbaṃ, asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ ‘sabbesū ’ti. Bhūtesū ti bhūtā vuccanti tasā ca thāvarā ca. Tasā ti yesaṃ tasinā taṇhā appahīnā, yesaṃ ca bhayabheravā appahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti tasā? Te tasanti uttasanti paritasanti bhāyanti santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti tasā. Thāvarā ti yesaṃ tasinā taṇhā pahīnā, yesaṃ ca bhayabheravā pahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti thāvarā? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhāyanti na santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti thāvarā. Daṇḍā ti tayo daṇḍā kāyadaṇḍo vacīdaṇḍo manodaṇḍo. Tividhaṃ kāyaduccaritaṃ kāyadaṇḍo, catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ vacīdaṇḍo, tividhaṃ manoduccaritaṃ manodaṇḍo. Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍan ti sabbesu bhūtesu daṇḍaṃ nidhāya nidahitvā oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭippassambhitvā ’ti – sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ.

Aviheṭhayaṃ aññatarampi tesan ti ekamekampi sattaṃ pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā vā rajjuyā vā aviheṭhayanto, sabbepi satte pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā vā rajjuyā vā aviheṭhayanto ’ti – aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ.

Na puttamiccheyya kuto sahāyan ti – Nā ti paṭikkhepo. Puttā ti cattāro puttā atrajo putto khettajo putto dinnako putto antevāsiko putto. Sahāyan ti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu, gamanaṃ phāsu, gamanāgamanaṃ phāsu, ṭhānaṃ phāsu, nisajjā phāsu, sayanaṃ phāsu, ālapanaṃ phāsu, sallapanaṃ phāsu, ullapanaṃ phāsu, samullapanaṃ phāsu. Na puttamiccheyya kuto sahāyan ti puttampi na iccheyya na sādiyeyya na patthayeyya na pihayeyya nābhijappeyya, kuto mittaṃ vā sandiṭṭhaṃ vā sambhattaṃ vā sahāyaṃ vā iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyyā ’ti – na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ.

Eko care khaggavisāṇakappo ti – Eko ti so paccekabuddho pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddho ’ti – eko.

Kathaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko? So paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapaḷibodhaṃ chinditvā puttadārapaḷibodhaṃ chinditvā ñātipaḷibodhaṃ chinditvā sannidhipaḷibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāti vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati irīyati vattati pāleti yapeti yāpetī ’ti – evaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko.

Kathaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko carati, eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati, viharati irīyati vattati pāleti yapeti yāpetī ’ti – evaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko.

Kathaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenaṃ namuciṃ kaṇhaṃ pamattabandhuṃ vidhametvā taṇhājāliniṃ saritaṃ visattikaṃ4 pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesīti.

1. “Taṇhā dutiyo puriso dīghamaddhāna saṃsaraṃ, itthabhāvaññathābhāvaṃ saṃsāraṃ nātivattati.

1. “Có tham ái là bạn lữ, trong khi luân chuyển một thời gian dài đến cõi này và cõi khác, con người không vượt qua được luân hồi.

2. Evamādīnavaṃ ñatvā taṇhā dukkhassa sambhavaṃ, vītataṇho anādāno sato bhikkhu paribbaje ”ti. Evaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko.

Kathaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko, evaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko.

Kathaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañcabalāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

3. Ekāyanaṃ jātikhayantadassī maggaṃ pajānāti hitānukampī etena maggena tariṃsu pubbe tarissanti ye ca taranti oghan ”ti. Evaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko.

Kathaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catusu maggesu ñāṇaṃ, paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ –pe–dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. So paccekasambuddho tena paccekabodhiñāṇena sabbe saṅkhārā aniccāti bujjhi, sabbe saṅkhārā dukkhāti bujjhi, sabbe dhammā anattāti bujjhi, avijjāpaccayā saṅkhārāti bujjhi, saṅkhārapaccayā viññāṇanti bujjhi, viññāṇapaccayā nāmarūpanti bujjhi, nāmarūpapaccayā saḷāyatananti bujjhi, saḷāyatanapaccayā phassoti bujjhi, phassapaccayā vedanāti bujjhi, vedanāpaccayā taṇhāti bujjhi, taṇhāpaccayā upādānanti bujjhi, upādānapaccayā bhavoti bujjhi, bhavapaccayā jātīti bujjhi, jātipaccayā jarāmaraṇanti bujjhi, avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti bujjhi, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhoti bujjhi, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodhoti bujjhi, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodhoti bujjhi, saḷāyatananirodhā phassanirodhoti bujjhi, phassanirodhā vedanānirodhoti bujjhi, vedanānirodhā taṇhānirodhoti bujjhi, taṇhānirodhā upādānanirodhoti bujjhi, upādānanirodhā bhavanirodhoti bujjhi, bhavanirodhā jātinirodhoti bujjhi, jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti bujjhi, idaṃ dukkhanti bujjhi, ayaṃ dukkhasamudayoti bujjhi, ayaṃ dukkhanirodhoti bujjhi, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti bujjhi, ime āsavāti bujjhi, ayaṃ āsavasamudayoti bujjhi, ayaṃ āsavanirodhoti bujjhi, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti bujjhi, ime dhammā pariññeyyāti bujjhi, ime dhammā pahātabbāti bujjhi, ime dhammā bhāvetabbāti bujjhi, ime dhammā sacchikātabbāti bujjhi, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca –pe– nissaraṇañca bujjhi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti bujjhi.

Athavā yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ, sabbaṃ taṃ tena paccekabodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsī ’ti – evaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhi abhisambuddho ’ti – eko.

Care ti aṭṭha cariyāyo iriyāpathacariyā āyatanacariyā saticariyā samādhicariyā ñāṇacariyā maggacariyā patticariyā lokatthacariyā. Iriyāpathacariyāti catusu iriyāpathesu. Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Saticariyāti catusu satipaṭṭhānesu. Samādhicariyāti catusu jhānesu. Ñāṇacariyāti catusu ariyasaccesu. Maggacariyāti catusu ariyamaggesu. Patticariyāti catusu sāmaññaphalesu. Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu, padese paccekasambuddhesu padese sāvakesu; iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ, saticariyā ca appamādavihārinaṃ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ, padese paccekabuddhānaṃ, padese sāvakānaṃ, imā aṭṭha cariyāyo.

Aparāpi aṭṭha cariyāyo: adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto viriyena carati, upaṭṭhapento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇena carati, evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti āyatanacariyāya carati. Evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti visesacariyāya carati, imā aṭṭha cariyāyo.

Aparāpi aṭṭha cariyāyo: dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiniropanacariyā ca sammāsaṅkappassa, pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa, imā aṭṭha cariyāyo.

Khaggavisāṇakappo ti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ, evameva so paccekasambuddho, taṃkappo taṃsadiso tappaṭibhāgo. Yathā atiloṇaṃ vuccati loṇakappo, atitittakaṃ vuccati tittakappo, atimadhuraṃ vuccati madhurakappo, atiuṇhaṃ vuccati aggikappo, atisītaṃ vuccati himakappo, mahāudakakkhandho vuccati samuddakappo, mahābhiññābalappatto sāvako vuccati satthukappoti, evameva so paccekasambuddho taṃkappo taṃsadiso tappaṭibhāgo eko adutiyo muttabandhano sammā loke carati viharati irīyati vattati pāleti yapeti yāpetī ’ti – eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ, na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Buông bỏ việc hành hạ đối với tất cả chúng sanh, không hãm hại bất cứ ai trong số họ, không ước muốn con cái, sao lại (ước muốn) bạn bè? nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Saṃsaggajātassa bhavanti snehā snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti, ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno

eko care khaggavisāṇakappo.

Đối với người đã có sự giao tiếp, các sự thương yêu hiện hữu;

theo sau sự thương yêu là khổ đau này được hình thành.

Trong khi xét thấy điều bất lợi sanh lên từ sự thương yêu,

nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

36. Do thân cận giao thiệp,

Thân ái từ đấy sanh,

Tùy thuận theo thân ái,

Khổ này có thể sanh.

Nhìn thấy những nguy hại,

Do thân ái sanh khởi,

Hãy sống riêng một mình,

Như tê ngưu một sừng.(Kinh Tập, chương I)

Saṃsaggajātassa bhavanti snehā ti – Saṃsaggā ti dve saṃsaggā: dassanasaṃsaggo ca savanasaṃsaggo ca. Katamo dassanasaṃsaggo? Idhekacco passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ, disvā passitvā anubyañjanaso nimittaṃ gaṇhāti: kesā vā sobhanā, mukhaṃ vā sobhanaṃ, akkhī vā sobhanā, kaṇṇā vā sobhanā, nāsā vā sobhanā, oṭṭhā vā sobhanā, dantā vā sobhanā, mukhaṃ vā sobhanaṃ, gīvā vā sobhanā, thanā vā sobhanā, uraṃ vā sobhanaṃ, udaraṃ vā sobhanaṃ, kaṭi vā sobhanā, ūru vā sobhanā, jaṅghā vā sobhanā, hatthā vā sobhanā, pādā vā sobhanā, aṅguliyo vā sobhanā, nakhā vā sobhanā ’ti disvā passitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anussarati anuppādeti anubandhati rāgabandhanaṃ. Ayaṃ dassanasaṃsaggo.

Katamo savaṇasaṃsaggo? Idhekacco suṇāti amukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā vā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā ’ti, sutvā suṇitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti anubandhati rāgabandhanaṃ. Ayaṃ savaṇasaṃsaggo.

Snehā ti dve snehā: taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca. Katamo taṇhāsneho? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ mariyādīkataṃ odhikataṃ pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ ‘idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama, rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā attharaṇā pāpuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhaṃ ca janapado ca koso ca koṭṭhāgāraṃ ca kevalampi mahāpaṭhaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatāṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ. Ayaṃ taṇhāsneho.

Katamo diṭṭhisneho? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikādiṭṭhi, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahaṇaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesagāho viparītagāho vipallāsagāho micchāgāho ayāthāvatasmiṃ yāthāvatanti gāho yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni. Ayaṃ diṭṭhisneho.

Saṃsaggajātassa bhavanti snehā ti dassanasaṃsaggapaccayā ca savaṇasaṃsaggapaccayā ca taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca bhavanti saṃbhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantī ’ti – saṃsaggajātassa bhavanti snehā.

Snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahotī ti – Snehā ti dve snehā: taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca. –pe– Ayaṃ taṇhāsneho. –pe– Ayaṃ diṭṭhisneho. Dukkhamidaṃ pahotī ti idhekacco kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanti, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, –– paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Tamenaṃ gahetvā rañño dassenti ‘ayaṃ deva coro āgucārī, imassa yaṃ icchati taṃ daṇḍaṃ paṇehī ’ti. Tamenaṃ rājā paribhāsati. So paribhāsapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ, ettakenapi rājā na tussati.

Tamenaṃ rājā bandhāpeti andubandhanena vā rajjubandhanena vā saṅkhalikabandhanena vā vettabandhanena vā latābandhanena vā pakkhepabandhanena vā parikkhepabandhanena vā gāmabandhanena vā nigamabandhanena vā nagarabandhanena vā raṭṭhabandhanena vā janapadabandhanena vā, attamaso savacanīyampi karoti ‘na te labbhā ito pakkamitun ’ti. So bandhanapaccayā pi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ, ettakenapi rājā na tussati.

Tamenaṃ rājā tassa dhanaṃ āhārapeti sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā. So dhanajāni paccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ, ettakenapi rājā na tussati.

Tamenaṃ rājā vividhā kammakāraṇā kārāpeti kasāhipi tāḷeti, vettehipi tāḷeti, addhadaṇḍakehipi tāḷeti, hatthampi chindati, pādampi chindati hatthapādampi chindati, kaṇṇampi chindati, nāsampi chindati, kaṇṇanāsampi chindati, bilaṅgathālikampi karoti, saṅkhamuṇḍikampi karoti rāhumukhampi karoti, jotimālikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakavattikampi karoti, cīrakavāsikampi karoti, eṇeyyakampi karoti, balisamaṃsikampi karoti, kahāpaṇakampi karoti, khārāpatacchikampi karoti, paḷighaparivattikampi karoti, paḷālapiṭṭhikampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi khādāpeti, jīvantampi sūle uttāseti, asināpi sīsaṃ chindati. So kammakāraṇapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ, rājā imesaṃ catunnaṃ daṇḍānaṃ issaro.

So sakena kammena kāyassa bhedā parammaraṇā, apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Tamenaṃ nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ kārenti tattaṃ ayokhīlaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhīlaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhīlaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhīlaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhīlaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tippā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

Tamenaṃ nirayapālā saṃvesetvā kuṭārīhi tacchanti. Tamenaṃ nirayapālā uddhapādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. Tamenaṃ nirayapālā rathe yojetvā ādittāya paṭhaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya sārentipi paccāsārentipi. Tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. Tamenaṃ nirayapālā uddhapādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha tippā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ. Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana mahānirayo:

1. “Catukkaṇṇo catudvāro vibhatto bhāgaso mito, ayopākārapariyanto ayasā paṭikujjito.

1. (Đại địa ngục) có bốn góc, có bốn cửa lớn, được chia thành các phần cân đối, được bao quanh bằng tường sắt, được đậy lại bằng mái sắt.

2. Tassa ayomayā bhūmi jalitā tejasā yutā, samantā yojanasataṃ pharitvā tiṭṭhati sabbadā.

2. Nền của (đại địa ngục) làm bằng sắt, được thiêu đốt, cháy với lửa ngọn, luôn luôn tỏa khắp và tồn tại xung quanh một trăm do-tuần.

3. Kadariyā tāpanā ghorā accimanto durāsadā, lomahaṃsanarūpā ca bhismā paṭibhayā dukhā.

3. (Các đại địa ngục) có sự đốt nóng khổ sở, ghê rợn, có ngọn lửa khó lại gần, có hình dạng làm rởn lông, ghê rợn, gây ra sự sợ hãi, khó chịu.

4. Puratthimāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito, dahanto pāpakammante pacchimāya paṭihaññati.

4. Khối lửa được phát khởi ở bức tường hướng đông, trong khi thiêu đốt những kẻ có ác nghiệp, đi đến chạm vào (khối lửa) ở hướng tây.

5. Pacchimāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito, dahanto pāpakammante puratthimāya paṭihaññati.

5. Khối lửa được phát khởi ở bức tường hướng tây, trong khi thiêu đốt những kẻ có ác nghiệp, đi đến chạm vào (khối lửa) ở hướng đông.

6. Uttarāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito, dahanto pāpakammante dakkhiṇāya paṭihaññati.

6. Khối lửa được phát khởi ở bức tường hướng bắc, trong khi thiêu đốt những kẻ có ác nghiệp, đi đến chạm vào (khối lửa) ở hướng nam.

7. Dakkhiṇāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito, dahanto pāpakammante uttarāya paṭihaññati.

7. Khối lửa được phát khởi ở bức tường hướng nam, trong khi thiêu đốt những kẻ có ác nghiệp, đi đến chạm vào (khối lửa) ở hướng bắc.

8. Heṭṭhato ca samuṭṭhāya accikkhandho bhayānako, dahanto pāpakammante chadanasmiṃ paṭihaññati.

8. Khối lửa khủng khiếp phát xuất từ bên dưới, trong khi thiêu đốt những kẻ có ác nghiệp, đi đến chạm vào (khối lửa) ở mái che (bên trên).

9. Chadanamhā samuṭṭhāya accikkhandho bhayānako, dahanto pāpakammante bhūmiyaṃ paṭihaññati.

9. Khối lửa khủng khiếp phát xuất từ mái che, trong khi thiêu đốt những kẻ có ác nghiệp, đi đến chạm vào (khối lửa) ở mặt đất (bên dưới).

10. Ayokapālamādittaṃ saṃtattaṃ jalitaṃ yathā, evaṃ avīcinirayo heṭṭhā upari passato.

10. Cái chảo sắt đã được đốt cháy, nóng đỏ, sáng chói như thế nào thì địa ngục Avīci, ở bên dưới, bên trên, và bên hông là như vậy.

11. Tattha sattā mahāluddā mahākibbisakārino, accantapāpakammantā paccanti na ca mīyare.

11. Ở nơi ấy, những chúng sanh vô cùng hung dữ, đã gây ra trọng tội, có hành động cực kỳ ác độc, bị nung nấu và không thể chết đi.

12. Jātavedasamo kāyo tesaṃ nirayavāsinaṃ, passa kammānaṃ daḷhattaṃ na bhasmā hoti napi masi.

12. Thân thể của họ, những cư dân ở địa ngục, giống như ngọn lửa. Hãy nhìn xem tính chất vững bền của nghiệp, không như tro, cũng không như bụi.

13. Puratthimenapi dhāvanti tato dhāvanti pacchimaṃ, uttarenapi dhāvanti tato dhāvanti dakkhiṇaṃ.

13. Họ chạy về hướng đông, rồi từ đó chạy về hướng tây. Họ chạy về hướng bắc, rồi từ đó họ chạy về hướng nam.

14. Yaṃ yaṃ disaṃ padhāvanti taṃ taṃ dvāraṃ pithīyati, abhinikkhamitāsā te sattā mokkhagavesino.

14. Họ chạy đến bất cứ hướng nào, cánh cửa hướng ấy đều được đóng lại. Với niềm mong mỏi được thoát ra, các chúng sanh ấy có sự tìm kiếm lối thoát.

15. Na te tato nikkhamituṃ labhanti kammapaccayā, tesaṃ ca pāpakammaṃ taṃ avipakkaṃ kataṃ bahun ”ti.

15. Họ không thể đi ra khỏi nơi ấy bởi vì nghiệp duyên, khi ác nghiệp của họ đã tạo có nhiều và còn chưa trả xong.”

Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ. Yāni ca nerayikāni dukkhāni yāni ca tiracchānayonikāni dukkhāni yāni ca pettivisayikāni dukkhāni yāni ca mānussikāni dukkhāni tāni kuto jātāni kuto sañjātāni kuto nibbattāni kuto abhinibbattāni kuto pātubhūtāni? Snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantī ’ti – snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti.

Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno ti – Sneho ti dve snehā: taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca. –pe– Ayaṃ taṇhāsneho. –pe– Ayaṃ diṭṭhisneho. Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno ti taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamāno ’ti – ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Saṃsaggajātassa bhavanti snehā snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti, ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Đối với người đã có sự giao tiếp, các sự thương yêu hiện hữu; theo sau sự thương yêu là khổ đau này được hình thành. Trong khi xét thấy điều bất lợi sanh lên từ sự thương yêu, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto, etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Trong khi thương tưởng đến các bạn bè thân hữu, (thời) bê trễ điều lợi ích, có tâm bị ràng buộc. Trong khi xét thấy nỗi sợ hãi này ở sự thân thiết, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

37. Do lòng từ thương mến,

Ðối bạn bè thân hữu,

Mục đích bị bỏ quên,

Tâm tư bị buộc ràng,

Do thấy sợ hãi này,

Trong giao du mật thiết,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto ti – Mitto ti dve mittā: agārikamitto ca anagārikamitto ca. Katamo agārikamitto? Idhekacco duddadaṃ dadāti, duccajaṃ cajati, dukkaraṃ karoti, dukkhamaṃ khamati, guyhamassa ācikkhati, guyhamassa pariguyhati, āpadāsu na vijahati, jīvitaṃ cassa atthāya pariccattaṃ hoti, khīṇe nātimaññati. Ayaṃ agārikamitto.

Katamo anagārikamitto? Idha bhikkhu piyo ca hoti manāpo ca garū ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīraṃ ca kathaṃ kattā no ca aṭṭhāne niyojeti, adhisīle samādapeti, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyoge samādapeti, catunnaṃ sammappadhānānaṃ –pe– catunnaṃ iddhipādānaṃ – pañcannaṃ indriyānaṃ – pañcannaṃ balānaṃ – sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ – ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyoge samādapeti. Ayaṃ anagārikamitto. Suhajjā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu nisajjā phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu.

Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthan ti mitte ca suhajje ca sandiṭṭhe ca sambhatte ca sahāye ca anukampamāno anupekkhamāno anugayhamāno attatthampi paratthampi ubhayatthampi hāpeti, diṭṭhadhammikampi atthaṃ hāpeti, samparāyikampi atthaṃ hāpeti, paramatthampi atthaṃ hāpeti, pahāpeti parihāpeti paridhaṃseti parivajjeti antaradhāpetī ’ti – mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ.

Paṭibaddhacitto ti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti: attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento pabaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Tumhe me bahūpakārā ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhāraṃ, yepi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti, tumhe nissāya tumhe sampassantā, yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ tampi antarahitaṃ, tumhehi ahaṃ ñāyāmi , asukassa kulūpako asukāya kulūpakoti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.

Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro. Tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesu micchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha ca pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garukarotha mānetha pujethāti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hotī ’ti – hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto.

Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno ti – Bhayan ti jātibhayaṃ jarābhayaṃ vyādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhīlabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susukābhayaṃ ājīvakabhayaṃ asilokabhayaṃ parisāya sārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakattaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso.

Santhave ti dve santhavā: taṇhāsanthavo ca diṭṭhisanthavo ca. –pe– Ayaṃ taṇhāsanthavo. –pe– Ayaṃ diṭṭhisanthavo.

Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno ti etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamāno ’ti – etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno eko caro khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto, ekaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Trong khi thương tưởng đến các bạn bè thân hữu, (thời) bê trễ điều lợi ích, có tâm bị ràng buộc. Trong khi xét thấy nỗi sợ hãi này ở sự thân thiết, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Vaṃso visālova yathā visatto puttesu dāresu ca yā apekkhā, vaṃsakaḷīrova asajjamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Giống như cây tre rậm rạp bị vướng víu, sự mong mỏi (yêu thương) các con và những người vợ (là tương tự). Trong khi không bị vướng víu như là mụt măng tre, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

38. Ai nhớ nghĩ chờ mong,

Ðối với con và vợ,

Người ấy bị buộc ràng,

Như cành tre rậm rạp,

Còn các ngọn tre cao,

Nào có gì buộc ràng,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Vaṃso visālova yathā visatto ti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ porāṇakā vaṃsā sattā visattā āsattā laggā laggitā paḷibuddhā, evameva visattikā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visatā āyūhanī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañcikatā sādukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā –– arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabalisaṃ māravisayo māranivāso mārabandhanaṃ taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.

Visattikā ti kenaṭṭhena visattikā? Visālāti visattikā, visatāti visattikā, visaṭāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā.

Visālā vā pana taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visatā vitthatāti visattikā ’ti – vaṃso visālova yathā visatto.

Puttesu dāresu ca yā apekkhā ti – Puttā ti cattāro puttā atrajo putto khettajo putto dinnako putto antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Apekkhā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlan ’ti – puttesu dāresu ca yā apekkhā.

Vaṃsakalīrova asajjamāno ti vaṃso vuccati veḷugumbo, yathā veḷugumbasmiṃ taruṇakā kaḷīrā asattā alaggā apaḷibuddhā nikkhantā nissaṭā vippamuttā, evameva asajjā ti dve sajjā taṇhāsajjā ca diṭṭhisajjā ca. –pe– Ayaṃ taṇhāsajjā. –pe– Ayaṃ diṭṭhisajjā. Tassa paccekasambuddhassa taṇhāsajjā pahīnā diṭṭhisajjā paṭinissaṭṭhā. Taṇhāsajjāya pahīnattā diṭṭhisajjāya paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati, sadde na sajjati, gandhe na sajjati, rase na sajjati, phoṭṭhabbe na sajjati, kule – gaṇe – āvāse – lābhe – yase – pasaṃsāya – sukhe – cīvare – piṇḍapāte – senāsane – gilānapaccayabhesajjaparikkhāre – kāmadhātuyā – rūpadhātuyā – arūpadhātuyā – kāmabhave – rūpabhave – arūpabhave – saññābhave – asaññābhave – nevasaññānāsaññābhave – ekavokārabhave – catuvokārabhave – pañcavokārabhave – atīte – anāgate – paccuppanne – diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati, na gaṇhāti na bajjhati na paḷibujjhati na muccati nikkhanto nissaṭo vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – vaṃsakaḷīrova asajjamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Vaṃso visālova yathā visatto puttesu dāresu ca yā apekkhā vaṃsakaḷīrova asajjamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Giống như cây tre rậm rạp bị vướng víu, sự mong mỏi (yêu thương) các con và những người vợ (là tương tự). Trong khi không bị vướng víu như là mụt măng tre, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Migo araññamhi yathā abaddho yenicchakaṃ gacchati gocarāya, viññū naro seritaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Giống như con nai ở trong rừng, không bị trói buộc, đi đến nơi kiếm ăn tùy theo ý thích, người hiểu biết, trong khi xem xét về sự độc lập, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

39. Như nai trong núi rừng,

Không gì bị trói buộc,

Tự đi chỗ nó muốn

Ðể tìm kiếm thức ăn.

Như các bậc Hiền trí,

Thấy tự do giải thoát,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.(Kinh Tập, chương I)

Migo araññamhi yathā abaddho yenicchakaṃ gacchati gocarāyā ti – Migo ti dve migā: eṇimigo ca pasadamigo ca. Yathā āraññako migo araññe pavane ca caramāno vissattho gacchati, vissattho tiṭṭhati, vissattho nisīdati, vissattho seyyaṃ kappeti. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Seyyathāpi bhikkhave āraññako migo araññe pavane caramāno vissattho gacchati, vissattho tiṭṭhati, vissattho nisīdati, vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu?

Anāpāthagato bhikkhave luddassa. Evameva kho bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhaṃ ca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī ’ti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasaṃpajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso ’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇan ’ti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati –pe– sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati –pe– sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati –pe– sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato tiṇṇo loke visattikaṃ so vissattho gacchati, vissattho tiṭṭhati, vissattho nisīdati, vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato bhikkhave pāpimato ”ti – migo araññamhi yathā abaddho yenicchakaṃ gacchati gocarāya.

Viññū naro seritaṃ pekkhamāno ti – Viññū ti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Naro ti satto mānavo poso puggalo jīvo jāgū jantu indagu manujo. Serī ti dve serī: dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī.

Viññū naro seritaṃ pekkhamāno ti viññū naro seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamāno ’ti – viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Migo araññamhi yathā abaddho yenicchakaṃ gacchati gocarāya, viññū naro seritaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Giống như con nai ở trong rừng, không bị trói buộc, đi đến nơi kiếm ăn tùy theo ý thích, người hiểu biết, trong khi xem xét về sự độc lập, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Āmantanā hoti sahāyamajjhe vāse ca ṭhāne gamane cārikāya, anabhijjhataṃ seritaṃ pekkhamāno

eko care khaggavisāṇakappo.

Có sự mời gọi giữa bạn bè về chuyện nghỉ ngơi, về việc đứng gần, về sự ra đi, về cuộc du hành, trong khi xem xét về sự độc lập không được (kẻ khác) ham thích,[1] nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

[1] Sự xuất gia là không được ham thích, không được mong ước bởi tất cả những kẻ tầm thường đã bị tham chế ngự (SnA. i, 85).

40. Giữa bạn bè thân hữu,

Bị gọi lên gọi xuống,

Tại chỗ ở trú xứ,

Hay trên đường bộ hành.

Thấy tự do giải thoát,

Không có gì tham luyến,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Āmantanā hoti sahāyamajjhe vāse ca ṭhāne gamane cārikāyā ti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu, gamanaṃ phāsu, gamanāgamanaṃ phāsu, ṭhānaṃ phāsu, nisajjaṃ phāsu, sayanaṃ phāsu, ālapanaṃ phāsu, sallapanaṃ phāsu, ullapanaṃ phāsu, samullapanaṃ phāsu. Āmantanā hoti sahāyamajjhe vāse ca ṭhāne gamane cārikāyā ti sahāyamajjhe vāsepi ṭhānepi gamanepi cārikāyapi attatthamantanā paratthamantanā ubhayatthamantanā diṭṭhadhammikatthamantanā samparāyikatthamantanā paramatthatthamantanā ’ti – āmantanā hoti sahāyamajjhe vāse ca ṭhāne gamane cārikāya.

Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno ti anabhijjhitaṃ etaṃ vatthu bālānaṃ asappurisānaṃ titthiyānaṃ titthiyasāvakānaṃ, yadidaṃ bhaṇḍu kāsāyavatthavasanatā. Abhijjhitaṃ etaṃ vatthu paṇḍitānaṃ sappurisānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ, yadidaṃ bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Serī ti dve serī: dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā –pe– ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato so vuccati puggalo serī. Anabhijjhataṃ seritaṃ pekkhamāno ti seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamāno ’ti – anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Āmantanā hoti sahāyamajjhe vāse ṭhāne gamane cārikāya, anabhijjhataṃ seritaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Có sự mời gọi giữa bạn bè

về chuyện nghỉ ngơi, về việc đứng gần, về sự ra đi, về cuộc du hành, trong khi xem xét về sự độc lập không được (kẻ khác) ham thích, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ, piyavippayogaṃ vijigucchamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Có sự đùa giỡn, sự vui thích ở giữa đám bạn bè, và lòng thương yêu đối với con cái là bao la. Trong khi chán ghét sự chia lìa với những vật yêu mến, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

41. Giữ bạn bè thân hữu,

Ưa thích, vui cười đùa,

Ðối với con, với cháu,

Ái luyến thật lớn thay,

Nhàm chán sự hệ lụy,

Với những người thân ái,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe ti – Khiḍḍā ti dve khiḍḍā: kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, aṭṭhapadepi kīḷanti, dasapadepi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti, khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhehipi kīḷanti, paṅgavīrenapi kīḷanti, vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti. Ayaṃ kāyikā khiḍḍā.

Katamā vācasikā khiḍḍā? Mukhabherikaṃ mukhālambaraṃ mukhadeṇḍimakaṃ mukhacalimakaṃ mukhabherūlakaṃ mukhadaddarikaṃ nāṭakaṃ lāsaṃ gītaṃ davakammaṃ. Ayaṃ vācasikā khiḍḍā. Ratī ti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ ratīti. Sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu, gamanaṃ phāsu, gamanāgamanaṃ phāsu, ṭhānaṃ phāsu, nisajjā phāsu, sayanaṃ phāsu, ālapanaṃ phāsu, sallapanaṃ phāsu, ullapanaṃ phāsu, samullapanaṃ phāsu. Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe ti khiḍḍā ca rati ca sahāyamajjhe hotī ’ti – khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe.

Puttesu ca vipulaṃ hoti peman ti – Puttā ti cattāro puttā atrajo putto khettajo putto dinnako putto antevāsiko putto. Puttesu ca vipulaṃ hoti peman ti puttesu ca adhimattaṃ hoti peman ’ti – puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ.

Piyavippayogaṃ vijigucchamāno ti dve piyā: sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yassa te honti, atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā putto vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā. Ime sattā piyā. Katame saṅkhārā piyā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā. Ime saṅkhārā piyā.

Piyavippayogaṃ vijigucchamāno ti piyānaṃ vippayogaṃ vijigucchamāno aṭṭīyamāno harāyamāno ’ti – piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ, piyavippayogaṃ vijigucchamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Có sự đùa giỡn, sự vui thích ở giữa đám bạn bè, và lòng thương yêu đối với con cái là bao la. Trong khi chán ghét sự chia lìa với những vật yêu mến, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Cātuddiso appaṭigho ca hoti santussamāno itarītarena, parissayānaṃ sahitā achambhī eko care khaggavisāṇakappo.

Vị (sống an lạc) khắp cả bốn phương, không có lòng bất bình, tự biết đủ với bất luận vật dụng nào dầu tốt hay xấu, chịu đựng các hiểm họa, không có kinh hãi, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

42. Khắp cả bốn phương trời,

Không sân hận với ai,

Tự mình biết vừa đủ,

Với vật này vật khác,

Vững chịu các hiểm nguy,

Không run sợ dao động,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Cātuddiso appaṭigho ca hotī ti – Cātuddiso ti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ, iti uḍḍhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena –pe– Muditāsahagatena –pe– Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṁ, iti uḍḍhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. Cātuddiso appaṭigho ca hotī ti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye dakkhiṇāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye puratthimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye dakkhiṇāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye heṭṭhimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uparimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā honti; karuṇāya bhāvitattā –pe– muditāya bhāvitattā –pe– upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti –pe– ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā hontī ’ti – cātuddiso appaṭigho ca hoti.

Santussamāno itarītarenā ti so paccekasambuddho santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati. Aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti.

Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. Santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena –pe– Santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena –pe– Santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati. Aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṁ na paritassati, laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati tāya ca pana itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti, yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito ’ti – santussamāno itarītarena.

Parissayānaṃ sahitā achambhī ti – Parissayā ti dve parissayā pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā vyagghā dīpī acchā taracchā kokā mahisā hatthi ahi vicchikā satapadī corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍaho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā ghūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utuparināmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa samphassā iti vā. Ime vuccanti pākaṭaparissayā.

Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ vyāpādanīvaraṇaṃ thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā. Ime vuccanti paṭicchannaparissayā.

Parissayā ti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā.

Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti parimaddanti, evaṃ parisahantīti parissayā.

Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa, satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānaṃ bhāvanānuyogassa, catunnaṃ sammappadhānānaṃ – catunnaṃ iddhipādānaṃ – pañcannaṃ indriyānaṃ – pañcannaṃ balānaṃ – sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ – ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa, imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti, evaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā.

Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti, evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti evampi tatrāsayāti parissayā.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

“Sāntevāsiko bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathaṃ ca bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā tyāssa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti, tasmā sāntevāsiko vuccati. Te naṃ samudācaranti samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati. Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā –pe– ghānena gandhaṃ ghāyitvā –pe– jivhāya rasaṃ sāyitvā –pe– kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā –pe– manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā tyāssa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti, tasmā sāntevāsiko vuccati. Te naṃ samudācaranti samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī ”ti, evampi tatrāsayāti parissayā.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

“Tayome bhikkhave, antarāmalā antarā-amittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo? Lobho bhikkhave, antarāmalaṃ antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Doso bhikkhave –pe– Moho bhikkhave, antarāmalaṃ antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho bhikkhave, tayo antarāmalā antarā-amittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā.

1. “Anatthajanano lobho lobho cittappakopano, bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati.

1. Tham là sự sanh ra điều không lợi ích, tham là sự rối loạn của tâm. Người đời không thấu hiểu sự nguy hiểm ấy đã được sanh ra từ bên trong.

2. Luddho atthaṃ na jānāti luddho dhammaṃ na passati, andhaṃ tamaṃ tadā hoti yaṃ lobho sahate naraṃ.

2. Người bị khởi tham không biết được sự tấn hóa, người bị khởi tham không nhìn thấy lý lẽ. Tham khống chế người nào, lúc ấy có sự mù quáng tối tăm hiện diện.

3. Anatthajanano doso doso cittappakopano, bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati.

3. Sân là sự sanh ra điều không lợi ích, sân là sự rối loạn của tâm. Người đời không thấu hiểu sự nguy hiểm ấy đã được sanh ra từ bên trong.

4. Duṭṭho atthaṃ na jānāti duṭṭho dhammaṃ na passati, andhaṃ tamaṃ tadā hoti yaṃ doso sahate naraṃ.

4. Người bị nóng giận không biết được sự tấn hóa, người bị nóng giận không nhìn thấy lý lẽ. Sự nóng giận khống chế người nào, lúc ấy có sự mù quáng tối tăm hiện diện.

5. Anatthajanano moho moho cittappakopano, bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati.

5. Si là sự sanh ra điều không lợi ích, si là sự rối loạn của tâm. Người đời không thấu hiểu sự nguy hiểm ấy đã được sanh ra từ bên trong.

6. Mūḷho atthaṃ na jānāti mūḷho dhammaṃ na passati, andhaṃ tamaṃ tadā hoti yaṃ moho sahate naran ”ti. Evampi tatrāsayāti parissayā.

6. Người bị si mê không biết được sự tấn hóa, người bị si mê không nhìn thấy lý lẽ. Si khống chế người nào, lúc ấy có sự mù quáng tối tăm hiện diện.

Các hiểm họa là vì ‘nơi ấy là chỗ trú’ còn là như vậy.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

“Tayo kho mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo? Lobho kho mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Doso kho mahārāja –pe– Moho kho mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. ”

7. “Lobho doso ca moho ca purisaṃ pāpacetasaṃ, hiṃsanti attasambhūtā tacasāraṃva samphalan ”ti. Evampi tatrāsayāti parissayā.

7. “Tham sân và si, hiện hữu ở bản thân, hãm hại người có tâm ý xấu xa, tựa như việc kết trái hãm hại cây tre.”

Các hiểm họa là vì ‘nơi ấy là chỗ trú’ còn là như vậy.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

8. “Rāgo ca doso ca ito nidānā arati rati lomahaṃso itojā, ito samuṭṭhāya manovitakkā kumārakā dhaṃkamivossajantī ”ti . Evampi tatrāsayāti parissayā.

Bởi vì, điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

8. “Luyến ái và sân hận có căn nguyên từ nơi (bản ngã) này. Ghét, thương, sự rởn lông sanh lên từ nơi (bản ngã) này. Sự suy tư của tâm có nguồn sanh khởi từ nơi (bản ngã) này, tựa như những bé trai buông lơi con quạ (bị cột chân bởi sợi chỉ dài).”

Các hiểm họa là vì ‘nơi ấy là chỗ trú’ còn là như vậy.

Parissayānaṃ sahitā ti parissaye sahitā ārādhitā ajjhottharitā pariyāditā paṭinissaṭā ’ti – parissayānaṃ sahitā.

Achambhī ti so paccekasambuddho abhīru achambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatī ’ti – parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Cātuddiso appaṭigho ca hoti santussamāno itarītarena, parissayānaṃ sahitā achambhī eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Vị (sống an lạc) khắp cả bốn phương, không có lòng bất bình, tự biết đủ với bất luận vật dụng nào dầu tốt hay xấu, chịu đựng các hiểm họa, không có kinh hãi, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Dussaṅgahā pabbajitāpi eke atho gahaṭṭhā gharamāvasantā, appossukko paraputtesu hutvā eko caro khaggavisāṇakappo.

Ngay cả một số các vị đã xuất gia cũng có sự khó tiếp độ, những kẻ tại gia đang sống dưới mái gia đình cũng vậy. Là người ít bị bận tâm về con cái của những kẻ khác, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

43. Có số người xuất gia,

Chung sống thật khó khăn,

Cũng như các gia chủ,

Ở tại các cửa nhà,

Sống vô tư vô lự,

Giữa con cháu người khác,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Dussaṅgahā pabbajitāpi eke ti pabbajitāpi idhekacce nissayepi diyyamāne uddesepi diyyamāne paripucchāyapi diyyamāne cīvarepi diyyamāne pattepi diyyamāne lohathālakepi diyyamāne dhammakarekepi diyyamāne parissāvanepi diyyamāne thavikepi diyyamāne upāhanepi diyyamāne kāyabandhanepi diyyamāne na sussūsanti na sotā odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakaraṃ paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontī’ ’ti – dussaṅgahā pabbajitāpi eke.

Atho gahaṭṭhā gharamāvasantā ti gahaṭṭhāpi idhekacce hatthimhipi diyyamāne –pe– rathepi – khettepi – vatthumhipi – hiraññepi – suvaṇṇepi diyyamāne – gāmepi – nigamepi – nagarepi – raṭṭhepi – janapadepi diyyamāne na sussūsanti na sotā odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakaraṃ paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontī’ ’ti – atho gahaṭṭhā gharamāvasantā.

Appossukko paraputtesu hutvā ti attānaṃ ṭhapetvā sabbe imasmiṃ atthe paraputtā, tesu paraputtesu appossukko hutvā avyāvaṭo hutvā anapekkho hutvā ’ti – appossukko paraputtesu hutvā eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Dussaṅgahā pabbajitāpi eke atho gahaṭṭhā gharamāvasantā appossukko paraputtesu hutvā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Ngay cả một số các vị đã xuất gia cũng có sự khó tiếp độ, những kẻ tại gia đang sống dưới mái gia đình cũng vậy. Là người ít bị bận tâm về con cái của những kẻ khác, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Voropayitvā gihibyañjanāni saṃsīnapatto yathā koviḷāro, chetvāna vīro gihibandhanāni eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi cởi bỏ các hình tướng tại gia như loài cây koviḷāra có lá đã được rũ bỏ, là bậc anh hùng, sau khi cắt đứt các sự trói buộc của gia đình, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

44. Từ bỏ, để một bên,

Mọi biểu dương gia đình,

Như loại cây san hô,

Tước bỏ mọi lá cây,

Bậc anh hùng cắt đứt,

Mọi trói buộc gia đình.

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Voropayitvā gihibyañjanānī ti ‘gihibyañjanaṃ’ vuccanti kesā ca massu ca mālā ca gandhaṃ ca vilepanaṃ ca ābharaṇaṃ ca piḷandhanaṃ ca vatthaṃ ca pārupanaṃ ca veṭhanaṃ ca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nahāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇakaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nālikaṃ khaggaṃ chattaṃ citrūpāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vālavījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni, iti vā.

Voropayitvā gihibyañjanānī ti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭippassambhayitvā ’ti – voropayitvā gihibyañjanāni.

Saṃsīnapatto yathā koviḷāro ti yathā koviḷārassa pattāni tāni saṃsīnāni patitāni paripatitāni, evameva tassa paccekasambuddhassa gihibyañjanāni sīnāni saṃsīnāni patitānī ’ti – saṃsīnapatto yathā koviḷāro.

Chetvāna vīro gihibandhanānī ti – Vīro ti viriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, sūroti vīro, vikkanto abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravoti vīro, vigatalomahaṃsoti vīro:

“Virato idha sabbapāpakehi nirayadukkhamaticca viriyavāso, so viriyavā padhānavā vīro tādi, pavuccate tathattā ”ti.

“Vị đã lánh xa tất cả các việc ác xấu ở đời này, đã vượt qua sự khổ đau ở địa ngục, có tinh tấn là nơi cư ngụ, vị ấy có sự nỗ lực, anh hùng, tự tại, có bản thể như thế, được gọi là ‘bậc có sự tinh tấn.”

Gihibandhanāni vuccanti puttā ca dārā ca dāsī ca dāsā ca ajeḷakā ca kukkuṭasūkarā ca hatthigavāssavaḷavā ca khettaṃ ca vatthuṃ ca hiraññaṃ ca suvaṇṇaṃ ca gāmanigamarājadhāniyo ca raṭṭhaṃ ca janapado ca koso ca koṭṭhāgāraṃ ca yaṃ kiñci rajanīyavatthu.

Chetvāna vīro gihibandhanānī ti so paccekasambuddho vīro gihibandhanāni chinditvā samucchinditvā jahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Voropayitvā gihibyañjanāni saṃsīnapatto yathā koviḷāro, chetvāna vīro gihibandhanāni eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Sau khi cởi bỏ các hình tướng tại gia như loài cây koviḷāra có lá đã được rũ bỏ, là bậc anh hùng, sau khi cắt đứt các sự trói buộc của gia đình, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Paṭhamo vaggo.

Phẩm Thứ Nhất.

18. KHAGGAVISĀṆASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH SỪNG TÊ NGƯU (tiếp theo)

DUTIYO VAGGO – PHẨM THỨ NHÌ

(III) Kinh Con Tê Ngưu Một Sừng (Sn 6):

Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ, abhibhuyya sabbāni parissayāni careyya tenattamano satīmā.

Nếu có thể đạt được người bạn chín chắn,

người đồng hành sáng trí, có sự an trú tốt đẹp,

sau khi đã khắc phục mọi hiểm họa,

nên du hành với vị ấy, có sự hài lòng, có niệm.

45. Nếu tìm được bạn lành,

Thận trọng và sáng suốt,

Bạn đồng hành chung sống,

Bạn thiện trú Hiền trí.

Cùng nhau đồng nhiếp phục,

Tất cả mọi hiểm nạn,

Hãy sống với bạn ấy,

Hoan hỷ, giữ chánh niệm.

(Kinh Tập, chương I)

Sace labhetha nipakaṃ sahāyan ti sace nipakaṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāviṃ sahāyaṃ labheyya, paṭilabheyya adhigaccheyya vindeyyā ’ti – sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ.

Saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīran ti – Saddhiṃ caran ti ekato caraṃ. Sādhuvihārin ti paṭhamenapi jhānena sādhuvihāriṃ, dutiyenapi jhānena – tatiyenapi jhānena – catutthenapi jhānena sādhuvihāriṃ, mettāyapi cetovimuttiyā sādhuvihāriṃ, karuṇāyapi – muditāyapi – upekkhāyapi cetovimuttiyā sādhuvihāriṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyāpi –pe– ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi –pe– nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, nirodhasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, phalasamāpattiyāpi sadhuvihāriṃ.

Dhīran ti dhīraṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāvin ’ti – saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ.

Abhibhuyya sabbāni parissayānī ti – Parissayā ti dve parissayā pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca –pe– ime vuccanti pākaṭaparissayā. –pe– ime vuccanti paṭicchannaparissayā –pe– evampi tatrāsayāti parissayā.

Abhibhuyya sabbāni parissayānī ti sabbe parissaye abhibhuyya abhibhavitvā ajjhotharitvā pariyādiyitvā madditvā ’ti – abhibhuyya sabbāni parissayāni.

Careyya tenattamano satīmā ti so paccekasambuddho tena nipakkena paṇḍitena paññavantena buddhimantena ñāṇinā vibhāvinā medhāvinā sahāyena saddhiṃ attamano tuṭṭhamano haṭṭhamano pahaṭṭhamano udaggamano muditamano careyya vihareyya irīyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyā ’ti – careyya tenattamano.

Satīmā ti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā ’ti – careyya tenattamano satīmā.

Tenāha so paccekasambuddho: “Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ abhibhuyya sabbāni parissayāni careyya tenattamano satīmā ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Nếu có thể đạt được người bạn chín chắn, người đồng hành sáng trí, có sự an trú tốt đẹp, sau khi đã khắc phục mọi hiểm họa, nên du hành với vị ấy, có sự hài lòng, có niệm.”

No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ, rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya eko care khaggavisāṇakappo.

Nếu không thể đạt được người bạn chín chắn, người đồng hành sáng trí, có sự an trú tốt đẹp, tương tự như vị vua dứt bỏ lãnh địa đã xâm chiếm được, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

46. Nếu không được bạn lành,

Thận trọng và sáng suốt,

Bạn đồng hành chung sống,

Bạn thiện trú Hiền trí.

Hãy như vua từ bỏ,

Ðất nước bị bại vong,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

No ce labhetha nipakaṃ sahāyan ti no ce nipakaṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāviṃ sahāyaṃ labheyya paṭilabheyya adhigaccheyya vindeyyā ’ti – no ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ.

Saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīran ti – Saddhiṃ caran ti ekato caraṃ. Sādhuvihārin ti paṭhamenapi jhānena sādhuvihāriṃ –pe– nirodhasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, phalasamāpattiyāpi sadhuvihāriṃ. Dhīran ti dhīraṁ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāvin ’ti – saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ.

Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāyā ti yathā rājā khattiyo muddhābhisitto vijitasaṅgāmo nihatapaccāmitto laddhādhippāyo paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro raṭṭhaṃ ca janapadaṃ ca kosaṃ ca koṭṭhāgāraṃ ca pahūta hiraññasuvaṇṇaṃ nagaraṃ ca pariccajitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ paccekasambuddhopi sabbaṃ gharāvāsapaḷibodhaṃ chinditvā puttadārapaḷibodhaṃ chinditvā ñātipaḷibodhaṃ chinditvā mittāmaccapaḷibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ, rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Nếu không thể đạt được người bạn chín chắn, người đồng hành sáng trí, có sự an trú tốt đẹp, tương tự như vị vua dứt bỏ lãnh địa đã xâm chiếm được, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā ete aladdhā anavajjabhojī eko care khaggavisāṇakappo.

Đương nhiên, chúng ta ca ngợi sự thành tựu về bạn hữu. Những bạn hữu vượt trội (hoặc) tương đương là nên giao thiệp. Không đạt được những vị này, (nên) là người thọ dụng không bị chê trách, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

47. Thật chúng ta tán thán,

Các bằng hữu chu toàn,

Bậc hơn ta, bằng ta,

Nên sống gần thân cận.

Nếu không gặp bạn này.

Những bậc không lầm lỗi,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Addhā pasaṃsāma sahāyasampadan ti – Addhā ti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ aviruddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ ‘addhā ’ti. Sahāyasampadan ti sahāyasampadā vuccati yo so sahāyo asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena – asekkhena paññākkhandhena – asekkhena vimuttikkhandhena – asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti. Addhā pasaṃsāma sahāyasampadan ti sahāyasampadaṃ pasaṃsāma thomema kittema vaṇṇemā ’ti – addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ.

Seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā ti seṭṭhā honti sahāyā sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena, samā sadisā honti sahāyā sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena. Seṭṭhā vā sahāyā sadisā vā sahāyā sevitabbā bhajitabbā payirupāsitabbā paripucchitabbā paripañhitabbā ’ti – seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā.

Ete aladdhā anavajjabhojī ti atthi puggalo sāvajjabhojī, atthi puggalo anavajjabhojī.

Katamo ca puggalo sāvajjabhojī? Idhekacco puggalo kuhanāya lapanāya nemittikatāya nippesikatāya lābhena lābhaṃ nijigiṃsanatāya dārudānena veḷudānena pattadānena pupphadānena phaladānena sinānadānena cuṇṇadānena mattikādānena dantakaṭṭhadānena mukhodakadānena cāṭukamyatāya muggasupyatāya pāribhaṭṭhatāya piṭṭhimaṃsikatāya vatthuvijjāya tiracchānavijjāya aṅgavijjāya nakkhattavijjāya dūtagamanena pahinagamanena jaṅghapesaniyena vejjakammena piṇḍapatipiṇḍakena dānānuppadānena adhammena visamena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā jīvikaṃ kappeti. Ayaṃ vuccati puggalo sāvajjabhojī.

Katamo ca puggalo anavajjabhojī? Idhekacco puggalo na kuhanāya na lapanāya na nemittikatāya na nippesikatāya na lābhena lābhaṃ nijigiṃsanatāya na dārudānena na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na cuṇṇadānena na mattikādānena na dantakaṭṭhadānena na mukhodakadānena na cāṭukamyatāya na muggasupyatāya na pāribhaṭṭhatāya na piṭṭhimaṃsikatāya na vatthuvijjāya na tiracchānavijjāya na aṅgavijjāya na nakkhattavijjāya na dūtagamanena na pahinagamanena na jaṅghapesaniyena na vejjakammena na piṇḍapatipiṇḍakena na dānānuppadānena dhammena samena, laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā jīvikaṃ kappeti. Ayaṃ vuccati puggalo anavajjabhojī.

Ete aladdhā anavajjabhojī ti ete anavajjabhojī aladdhā alabhitvā anadhigantvā avinditvā appaṭilabhitvā ’ti – ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā, ete aladdhā anavajjabhojī eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Đương nhiên, chúng ta ca ngợi sự thành tựu về bạn hữu. Những bạn hữu vượt trội (hoặc) tương đương là nên giao thiệp. Không đạt được những vị này, (nên) là người thọ dụng không bị chê trách, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni kammāraputtena suniṭṭhitāni, saṃghaṭṭayantāni duve bhujasmiṃ eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi nhìn thấy những (vòng) vàng sáng chói khéo được hoàn thành bởi con trai người thợ kim hoàn, hai vòng ở trên cùng cánh tay đang va chạm vào nhau, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

48. Thấy đồ trang sức vàng,

Lấp lánh và sáng chói,

Ðược con người thợ vàng,

Khéo làm, khéo tay làm,

Hai chúng chạm vào nhau,

Trên hai tay đeo chúng,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Disvā suvaṇṇassa pabhassarānī ti – Disvā ti disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Suvaṇṇassā ti jātarūpassa. Pabhassarānī ti parisuddhāni pariyodātānī ’ti – disvā suvaṇṇassa pabhassarāni.

Kammāraputtena suniṭṭhitānī ti kammāraputto vuccati suvaṇṇakāro. Kammāraputtena suniṭṭhitānī ti kammāraputtena suniṭṭhitāni sukatāni suparikammakatānī ’ti – kammāraputtena suniṭṭhitāni.

Saṃghaṭṭayantāni duve bhujasmin ti bhujo vuccati hattho. Yathā ekasmiṃ hatthe dve nūpurāni ghaṭṭenti, evameva sattā taṇhāvasena diṭṭhivasena niraye ghaṭṭenti, tiracchānayoniyaṃ ghaṭṭenti, pettivisaye ghaṭṭenti, manussaloke ghaṭṭenti, devaloke ghaṭṭenti, gatiyā gatiṃ upapattiyā upapattiṃ paṭisandhiyā paṭisandhiṃ bhavena bhavaṃ saṃsārena saṃsāraṃ vaṭṭena vaṭṭaṃ ghaṭṭenti saṃghaṭṭenti saṃghaṭṭentā caranti viharanti irīyanti vattenti pālenti yapenti yāpentī ’ti – saṃghaṭṭayantāni duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni kammāraputtena suniṭṭhitāni, saṃghaṭṭayantāni duve bhujasmiṃ eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Sau khi nhìn thấy những (vòng) vàng sáng chói khéo được hoàn thành bởi con trai người thợ kim hoàn, hai vòng ở trên cùng cánh tay đang va chạm vào nhau, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Evaṃ dutiyena sahā mamassa vācābhilāpo abhisajjanā vā, etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Tương tự như thế, cùng với bạn lữ, có thể xảy đến cho ta sự chuyện vãn bằng lời nói, hoặc sự quyến luyến sâu đậm. Trong khi xét thấy nỗi sợ hãi này trong tương lai, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

49. Như vậy nếu ta cùng

Với một người thứ hai,

Tranh luận cãi vã nhau,

Sân hận, gây hấn nhau,

Nhìn thấy trong tương lai,

Sợ hãi hiểm nguy này,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Evaṃ dutiyena sahā mamassā ti taṇhādutiyo vā hoti, puggaladutiyo vā. Kathaṃ taṇhādutiyo hoti? Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā, yassesā taṇhā appahīnā so vuccati taṇhādutiyo.

“Taṇhādutiyo puriso dīghamaddhāna saṃsaraṃ, itthabhāvaññathābhāvaṃ saṃsāraṃ nātivattatī ”ti. Evaṃ taṇhādutiyo vā hoti.

“Có tham ái là bạn lữ, trong khi luân chuyển một thời gian dài đến sự hiện hữu này và sự hiện hữu khác, con người không vượt qua được luân hồi.”

Có tham ái là bạn lữ nghĩa là như vậy.

Kathaṃ puggaladutiyo hoti? Idhekacco na ahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthīkathaṃ –– purisakathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ katheti. Evaṃ puggaladutiyo hotī ’ti – evaṃ dutiyena sahā mamassa.

Vācābhilāpo abhisajjanā vā ti vācābhilāpo vuccati battiṃsa tiracchānakathā, seyyathīdaṃ rājakathaṃ –pe– itibhavābhavakathaṃ. Abhisajjanā vā ti dve sajjanā: taṇhāsajjanā ca diṭṭhisajjanā ca –pe– ayaṃ taṇhāsajjanā –pe– ayaṃ diṭṭhisajjanā ’ti – vācābhilāpo abhisajjanā vā.

Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno ti – Bhayan ti jātibhayaṃ jarābhayaṃ vyādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhīlabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susukābhayaṃ ājīvakabhayaṃ asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso.

Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno ti etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamāno ’ti – etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Evaṃ dutiyena sahā mamassa vācābhilāpo abhisajjanā vā, etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Tương tự như thế, cùng với bạn lữ, có thể xảy đến cho ta sự chuyện vãn bằng lời nói, hoặc sự quyến luyến sâu đậm. Trong khi xét thấy nỗi sợ hãi này trong tương lai, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Kāmā hi citrā madhurā manoramā virūparūpena mathenti cittaṃ, ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā eko care khaggavisāṇakappo.

Bởi vì các dục là đa dạng, ngọt ngào, làm thích ý, chúng khuấy động tâm bằng nhiều hình thức khác nhau. Sau khi nhìn thấy điều bất lợi ở các loại dục, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

50. Các dục thật mỹ miều,

Ngọt thơm và đẹp ý,

Dưới hình sắc, phi sắc,

Làm mê loạn tâm tư,

Thấy sự nguy hiểm này,

Trong các dục trưởng dưỡng,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Kāmā hi citrā madhurā manoramā ti – Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca –pe– ime vuccanti vatthukāmā –pe– ime vuccanti kilesakāmā. Citrā ti nānāvaṇṇā rūpā nānāvaṇṇā saddā nānā vaṇṇā gandhā nānāvaṇṇā rasā nānāvaṇṇā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā rajanīyā.

Madhurā ti vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Pañcime bhikkhave kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā –pe– ghānaviññeyyā gandhā –pe– jivhāviññeyyā rasā –pe– kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā rajanīyā. Ime kho bhikkhave pañcakāmaguṇā. Yaṃ kho bhikkhave ime pañcakāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ mīlhasukhaṃ puthujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ na sevitabbaṃ na bhāvetabbaṃ na bahulīkātabbaṃ, ‘bhāyitabbaṃ etassa sukhassā ’ti vadāmī ”ti – kāmā hi citrā madhurā.

Manoramā ti – Mano ti yaṃ cittaṃ –pe– tajjā manoviññāṇadhātu. Mano ramenti thomenti tosenti pahāsentī ’ti – kāmā hi citrā madhurā manoramā.

Virūparūpena mathenti cittan ti nānāvaṇṇehi rūpehi –pe– nānāvaṇṇehi phoṭṭhabbehi cittaṃ mathenti tosenti pahāsentī’ ’ti – virūparūpena mathenti cittaṃ.

Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā ti vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Ko ca bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo? Idha bhikkhave, kulaputto yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti: yadi muddāya yadi gaṇanāya yadi saṅkhānena yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassehi rissamāno khuppipāsāya mīyamāno; ayaṃ bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

Tassa ce bhikkhave, kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā nābhinipphajjanti, [so ] socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati ‘moghaṃ vata me uṭṭhānaṃ aphalo vata me vāyāmo ’ti. Ayampi bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

Tassa ce bhikkhave, kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā abhinipphajjanti, so tesaṃ bhogānaṃ ārakkhādhikaraṇaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti ‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi ḍaheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyun ’ti. Tassa evaṃ ārakkhayato gopayato te bhoge rājāno vā haranti corā vā haranti aggi vā ḍahati udakaṃ vā vahati appiyā vā dāyādā haranti. So socati –pe– sammohaṃ āpajjati ‘yampi me ahosi tampi no natthī ’ti. Ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

Puna ca paraṃ bhikkhave kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati. Te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti, leḍḍūhipi upakkamanti, daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

Puna ca paraṃ bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā ubhato byūḷhaṃ saṅgāmaṃ pakkhandanti usūsupi khippamānāsu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotannesu. Te tattha usūhipi vijjhanti, sattīhipi vijjhanti, asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

Puna ca paraṃ bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā addāvalepanā upakāriyo pakkhandanti usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotalannesu. Te tattha usūhipi vijjhanti sattīhipi vijjhanti pakkaṭṭhiyāpi osiñcanti abhivaggenapi omaddanti asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

Puna ca paraṃ bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu, sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekāgārikampi karonti, paripanthepi tiṭṭhanti, paradārampi gacchanti. Tamenaṃ rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti kasāhipi tālenti vettehipi tālenti addhadaṇḍakehipi tālenti hatthampi chindanti –pe– asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

Puna ca paraṃ bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu kāyena duccaritaṃ caranti, vācāya duccaritaṃ caranti, manasā duccaritaṃ caranti. Te kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. Ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo samparāyiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.”

Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā ti kāmaguṇesu ādīnavaṃ disvā, passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:“Kāmā hi citrā madhurā manoramā virūparūpena mathenti cittaṃ, ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Bởi vì các dục là đa dạng, ngọt ngào, làm thích ý, chúng khuấy động tâm bằng nhiều hình thức khác nhau. Sau khi nhìn thấy điều bất lợi ở các loại dục, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Īti ca gaṇḍo ca upaddavo ca rogo ca sallaṃ ca bhayaṃ ca metaṃ, etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā eko care khaggavisāṇakappo.

Điều này là tai họa, là ung nhọt, là bất hạnh, là tật bệnh, là mũi tên, và là sự nguy hiểm cho ta. Sau khi nhìn thấy mối nguy hiểm này ở các loại dục, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

51. Ðây là một mụn nhọt,

Và cũng là tai họa,

Một tật bệnh, mũi tên,

Là sợ hãi cho ta,

Thấy sự nguy hiểm này,

Trong các dục trưởng dưỡng,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Īti ca gaṇḍo ca upaddavo ca rogo ca sallaṃ ca bhayaṃ ca metan ti vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Bhayanti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ, dukkhanti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ, rogoti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ, gaṇḍoti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ sallanti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ, saṅgoti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ, paṅkoti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ, gabbhoti bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Kasmā ca bhikkhave, bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ? Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ bhikkhave chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi bhayā na parimuccati, samparāyikāpi bhayā na parimuccati, tasmā bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Kasmā ca bhikkhave, dukkhanti – rogoti – gaṇḍoti – sallanti – saṅgoti – paṅkoti – gabbhoti kāmānametaṃ adhivacanaṃ? Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ bhikkhave chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi gabbhā na parimuccati, samparāyikāpi gabbhā na parimuccati, tasmā gabbhoti kāmānametaṃ adhivacanan ”ti.

1. “Bhayaṃ dukkhaṃ rogo ca gaṇḍo sallaṃ ca saṅgo ca paṅko ca gabbho ubhayaṃ.

1. “Sợ hãi và khổ đau, và tật bệnh, và ung nhọt, và mũi tên, và sự quyến luyến, và đắm nhiễm, và bào thai, theo từng đôi một, –

2. Ete kāmā pavuccanti yattha satto puthujjano otiṇṇo sātarūpena puna gabbhāya gacchati.

2. – các từ này nói về các dục, là nơi kẻ phàm phu bị dính mắc, bị đi xuống bởi hình thức lạc thú, rồi đi đến ở bào thai lần nữa.

3. Yato ca bhikkhu ātāpī sampajaññaṃ na riccati, so imaṃ palipaṃ’ duggaṃ atikkamma tathāvidho pajaṃ jātijarūpetaṃ phandamānaṃ avekkhatī ”ti. Īti ca gaṇḍo ca upaddavo ca rogo ca sallaṃ ca bhayaṃ ca metaṃ.

3. Còn vị tỳ khưu đã được kiềm chế, có nhiệt tâm, không bỏ bê sự nhận biết rõ, vị như thế ấy vượt qua con đường lầy lội khó đi này, và xem xét loài người đang run rẩy đi đến sanh và già;” – ‘điều này là tai họa, là ung nhọt, là bất hạnh, là tật bệnh, là mũi tên, và là sự nguy hiểm cho ta’ là như thế.

Etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā ti etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Īti ca gaṇḍo ca upaddavo ca rogo ca sallaṃ ca bhayaṃ ca metaṃ, etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Điều này là tai họa, là ung nhọt, là bất hạnh, là tật bệnh, là mũi tên, và là sự nguy hiểm cho ta. Sau khi nhìn thấy mối nguy hiểm này ở các loại dục, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Sītaṃ ca uṇhaṃ ca khudaṃ pipāsaṃ vātātape ḍaṃsasiriṃsape ca, sabbāni petāni abhisambhavitvā eko care khaggavisāṇakappo.

Lạnh, nóng, đói, và khát, gió và sức nóng, muỗi mòng và loài bò sát, sau khi đã khắc phục tất cả những điều này, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

52. Lạnh lẽo và nóng bức,

Ðói bụng và khát nước,

Gió thổi, ánh mặt trời.

Muỗi lằn và rắn rết.

Tất cả xúc chạm này,

Ðều chịu đựng vượt qua,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Sītaṃ uṇhaṃ ca khudaṃ pipāsan ti – Sītan ti dvīhi kāraṇehi sītaṃ hoti: abbhantaradhātukopavasena vā sītaṃ hoti, bahiddhā utuvasena vā sītaṃ vā hoti. Uṇhan ti dvīhi kāreṇehi uṇhaṃ hoti: abbhantaradhātukopavasena vā uṇhaṃ hoti, bahiddhā utuvasena vā uṇhaṃ hoti. Khudā vuccati chātako. Pipāsā vuccati udakapipāsā ’ti – sītaṃ ca uṇhaṃ ca khudaṃ pipāsaṃ.

Vātātape ḍaṃsasiriṃsape cā ti – Vātā ti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā kāḷavātā verambavātā pakkhavātā supaṇṇavātā tālapaṇṇavātā vidhūpanavātā. Ātapo vuccati suriyasantāpo. Ḍaṃsā vuccanti piṅgalamakkhikā. Siriṃsapāvuccanti ahī ’ti – vātāpe ḍaṃsasiriṃsape ca.

Sabbāni petāni abhisambhavitvā ti abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā ’ti – sabbāni petāni abhisambhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Sītaṃ ca uṇhaṃ ca khudaṃ pipāsaṃ vātāpe ḍaṃsasiriṃsape va, sabbāni petāni abhisambhavitvā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Lạnh, nóng, đói, và khát, gió và sức nóng, muỗi mòng và loài bò sát, sau khi đã khắc phục tất cả những điều này, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Nāgova yūthāni vivajjayitvā sañjātakhandho padumī uḷāro, yathābhirantaṃ viharaṃ araññe eko care khaggavisāṇakappo.

Tựa như con long tượng đã lìa bỏ các bầy đàn, có thân hình đã được phát triển, có đốm hoa sen, cao thượng, đang cư ngụ trong rừng theo như ý thích, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

53. Như con voi to lớn,

Từ bỏ cả bầy đàn,

Thân thể được sanh ra,

To lớn tợ hoa sen,

Tùy theo sự thích thú,

Sống tại chỗ rừng núi,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Nāgova yūthāni vivajjayitvā ti nāgo vuccati hatthināgo, paccekasambuddhopi nāgo. Kiṃkāraṇā paccekasambuddho nāgo? Āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo. Kathaṃ so paccekasambuddho āguṃ na karotīti nāgo? Āgu vuccati pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇīyā.

“Āguṃ na karoti kiñci loke (sabhiyāti bhagavā) sabbasaṃyoge visajja bandhanāni, sabbattha na sajjati vimutto

nāgo tādī pavuccate tathattā.”

Evaṃ so paccekasambuddho āguṃ na karotīti nāgo.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Sabhiya,) vị không làm bất cứ điều tội lỗi nào ở thế gian, sau khi tháo gở tất cả các sự ràng buộc (và) các sự trói buộc, không bám víu vào bất cứ nơi đâu, đã được giải thoát, vị tự tại, có bản thể như thế, được gọi là ‘bậc Long Tượng.’”

Kathaṃ so paccekasambuddho na gacchatīti nāgo? So paccekasambuddho na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati na vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati saṃharīyati. Evaṃ so paccekasambuddho na gacchatīti nāgo.

Kathaṃ so paccekasambuddho na āgacchatīti nāgo? Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti, na pacceti, na paccāgacchati, sakadāgāmimaggena –pe– anāgāmimaggena –pe– arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti, na pacceti, na paccāgacchati, evaṃ so paccekasambuddho na āgacchatīti nāgo.

Nāgova yūthāni vivajjayitvā ti yathā so hatthināgo yūthāni vivajjayitvā parivajjetvā abhinivajjetvā eko araññe vanamajjhogāhetvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi gaṇaṃ vivajjetvā parivajjetvā abhinivajjetvā eko araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati, appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – nāgova yūthāni parivajjayitvā.

Sañjātakhandho padumī uḷāro ti yathā so hatthināgo sañjātakhandho sattaratano vā hoti aṭṭharatano vā, paccekasambuddhopi sañjātakhandho asekkhena sīlakkhandhena asekkhena samādhikkhandhena asekkhena paññākkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena. Yathā so hatthināgo padumī paccekasambuddhopi sattahi bojjhaṅgapupphehi padumī satisambojjhaṅgapupphena dhammavicayasambojjhaṅgapupphena viriyasambojjhaṅgapupphena pītisambojjhaṅgapupphena passaddhisambojjhaṅgapupphena samādhisambojjhaṅgapupphena upekkhāsambojjhaṅgapupphena. Yathā so hatthināgo uḷāro thāmena balena javena sūrena paccekasambuddhopi uḷāro sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanenā ’ti – sañjātakhandho padumī uḷāro.

Yathābhirantaṃ viharaṃ araññe ti yathā so hatthināgo yathābhirantaṃ araññe viharati, paccekasambuddhopi yathābhirantaṃ araññe viharati, paṭhamenapi jhānena yathābhirantaṃ araññe viharati, dutiyenapi jhānena – tatiyenapi jhānena – catutthenapi jhānena yathābhirantaṃ araññe viharati, mettāyapi cetovimuttiyā yathābhirantaṃ araññe viharati, karuṇāyapi cetovimuttiyā – muditāyapi cetovimuttiyā – upekkhāyapi cetovimuttiyā yathābhirantaṃ araññe viharati, ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi yathābhirantaṃ araññe viharati, viññāṇañcāyatanasamāpattiyāpi – ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi – nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi – nirodhasamāpattiyāpi – phalasamāpattiyāpi yathābhirantaṃ araññe viharatī ’ti – yathābhirantaṃ viharaṃ araññe, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Nāgova yūthāni vivajjayitvā sañjātakhandho padumī uḷāro, yathābhirantaṃ viharaṃ araññe eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Tựa như con long tượng đã lìa bỏ các bầy đàn, có thân hình đã được phát triển, có đốm hoa sen, cao thượng, đang cư ngụ trong rừng theo như ý thích, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ, ādiccabandhussa vaco nisamma eko care khaggavisāṇakappo.

Người ưa thích đồ chúng có thể chạm đến sự giải thoát tạm thời[1] là điều không có cơ sở. Sau khi cân nhắc lời nói của đấng quyến thuộc mặt trời, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

[1] sāmayikaṃ vimuttinti lokiyasamāpattiṃ: sự giải thoát tạm thời là sự thể nhập hiệp thế, tức là các tầng thiền và ngũ thông (SnA. i, 105).

54. Ai ưa thích hội chúng,

Sự kiện không xảy ra,

Người ấy có thể chứng,

Cảm thọ thời giải thoát.

Cân nhắc lời giảng dạy,

Ðấng bà con mặt trời,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttin ti vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “So vatānanda bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto, gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito gaṇārāmataṃ anuyutto, yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhasukhaṃ, tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati, tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ: yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhasukhaṃ, tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti ṭhānametaṃ vijjati. So vatānanda bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṃgaṇikārāmataṃ anuyutto gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito gaṇārāmataṃ anuyutto sāmayikaṃ vā santaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati asāmayikaṃ vā akuppanti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so ānanda bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati, tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ: sāmayikaṃ vā santaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati, asāmayikaṃ vā akuppanti ṭhānametaṃ vijjatī”ti – aṭṭhānataṃ saṃgaṇikāratassa, yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ.

Ādiccabandhussa vaco nisammā ti ādicco vuccati suriyo. So gotamo gottena paccekasambuddhopi gotamo gottena so paccekasambuddho suriyassa gottañātako gottabandhu, tasmā paccekasambuddho ādiccabandhu. Ādiccabandhussa vaco nisammā ti ādiccabandhussa vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvā ’ti – ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ ādiccabandhussa vaco nisamma eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Người ưa thích đồ chúng có thể chạm đến sự giải thoát tạm thời là điều không có cơ sở. Sau khi cân nhắc lời nói của đấng quyến thuộc mặt trời, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Dutiyo Vaggo.

Phẩm Thứ Nhì.

18. KHAGGAVISĀṆASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH SỪNG TÊ NGƯU (Tiếp theo)

TATIYO VAGGO – PHẨM THỨ BA

(III) Kinh Con Tê Ngưu Một Sừng (Sn 6):

Diṭṭhīvisūkāni upātivatto patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo, uppannañāṇomhi anaññaneyyo eko care khaggavisāṇakappo.

(Biết rằng): ‘Ta đã vượt lên trên các sự trái khuấy của tà kiến, đã đạt đến pháp bền vững, có Đạo đã được tiếp nhận, có trí đã được sanh khởi, không cần người khác dẫn dắt,’ nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

55. Ðược giải thoát vượt khỏi,

Các tri kiến hý luận,

Ðạt được quyết định tánh,

Chứng đắc được con đường.

Nơi ta trí được sanh,

Không cần nhờ người khác,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Diṭṭhīvisūkāni upātivatto ti diṭṭhivisūkāni vuccanti vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhī. “Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido, ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto, rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ, vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahaṇaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesagāho viparītagāho vipallāsagāho micchāgāho ayāthāvatasmiṃ yāthāvatanti gāho yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni imāni diṭṭhivisūkāni.”

Diṭṭhīvisūkāni upātivatto ti diṭṭhivisūkāni upātivatto atikkanto samatikkanto vītivatto ’ti – diṭṭhīvisūkāni upātivatto.

Patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo ti niyāmā vuccanti cattāro maggā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Catūhi ariyamaggehi samannāgato niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikato ’ti – patto niyāmaṃ.

Paṭiladdhamaggo ti laddhamaggo paṭiladdhamaggo adhigatamaggo phassitamaggo sacchikatamaggo ’ti – patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo.

Uppannañāṇomhi anaññaneyyo ti tassa paccekasambuddhassa ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. ‘Sabbe saṅkhārā aniccā ’ti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– ‘sabbe dhammā anattā ’ti –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtan ’ti – uppannañāṇomhi.

Anaññaneyyo ti so paccekasambuddho na paraneyyo, na parappattiyo, na parappaccayo na parapaṭibaddhagū yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno patissato. ‘Sabbe saṅkhārā aniccā ’ti na paraneyyo na parappattiyo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno patissato, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– ‘sabbe dhammā anattā ’ti –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman’ti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno patissato ’ti – uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Diṭṭhīvisūkāni upātivatto patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo, uppannañāṇomhi anaññaneyyo eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“(Biết rằng): ‘Ta đã vượt lên trên các sự trái khuấy của tà kiến, đã đạt đến pháp bền vững, có Đạo đã được tiếp nhận, có trí đã được sanh khởi, không cần người khác dẫn dắt,’ nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Nillolupo nikkuho nippipāso nimmakkho niddhantakasāvamoho, nirāsaso sabbaloke bhavitvā

eko care khaggavisāṇakappo.

Không tham lam, không lừa gạt, không khao khát, không gièm pha, đã dứt trừ các khuyết tật và sự si mê, sau khi đã trở nên không còn ước ao (tham vọng) về tất cả thế gian, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).56. Không tham, không lừa đảo,

Không khát dục, gièm pha,

Mọi si mê ác trược,

Ðược gạn sạch quạt sạch.

Trong tất cả thế giới,

Không tham ái ước vọng,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Nillolupo nikkuho nippipāso ti loluppaṃ vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā paccekasambuddho nillolupo.

Nikkuho ti tīṇi kuhanavatthūni: paccayapaṭisedhanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

Katamaṃ paccayapaṭisedhanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? “Idha gahapatikā bhikkhuṃ nimantenti cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhārehi. So pāpiccho icchāpakato atthiko cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhārānaṃ bhīyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha: Kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā saṅkhārakūṭā vā pāpanikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭikaṃ katvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvikaṃ kappeyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo pūtimuttena vā haritakīkhaṇḍena vā osadhaṃ kareyyāti tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti, lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati, lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati, lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti: ‘Ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhaviriyo dhutavādo ’ti bhīyo bhīyo nimantenti cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhārehi. So evamāha: ‘Tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati: saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākaṃ cevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati ahaṃ ca paṭiggāhako. Sacehaṃ na paṭiggahessāmi evaṃ tumhe puññena paribāhirā bhavissatha, na mayhaṃ iminā attho tumhākaṃyeva anukampāya paṭigaṇhāmīti, tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭigaṇhāti, bahumpi piṇḍapātaṃ paṭigaṇhāti, bahumpi senāsanaṃ paṭigaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭigaṇhāti, yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanaṃ kuhitatattaṃ, idaṃ paccayapaṭisedhanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo, evaṃ maṃ jano sambhāvissatīti gamanaṃ saṇṭhapeti ṭhānaṃ saṇṭhapeti nisajjaṃ saṇṭhapeti sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati, paṇidhāya tiṭṭhati, paṇidhāya nisīdati, paṇidhāya seyyaṃ kappeti, samāhito viya gacchati, samāhito viya tiṭṭhati, samāhito viya nisīdati, samāhito viya seyyaṃ kappeti āpāthakajjhāyi ca hoti yā evarūpā iriyāpathassa aṭṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ, idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī ’ti ariyadhammasannissitaṃ vācaṃ bhāsati. ‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti, so samaṇo mahesakkho ’ti bhaṇati, yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti, lohathālakaṃ dhāreti, dhammakarakaṃ dhāreti, parissāvanaṃ dhāreti, kuñcikaṃ dhāreti, upāhanaṃ dhāreti, kāyabandhanaṃ dhāreti, āyogaṃ dhāreti, so samaṇo mahesakkho ’ti bhaṇati. ‘Yassa evarūpo upajjhāyo so samaṇo mahesakkho ’ti, bhaṇati, yassa evarūpo ācariyo, evarūpā samānupajjhāyakā samānācariyakā mittā sandiṭṭhā sambhattā sahāyā, so samaṇo mahesakkhoti bhaṇati. Yo evarūpe vihāre vasati, – aḍḍhayoge vasati – pāsāde vasati – hammiye vasati – guhāyaṃ vasati – leṇe vasati – kuṭiyā vasati – kūṭāgāre vasati – aṭṭe vasati, māḷe vasati uddaṇḍe vasati, upaṭṭhānasālāyaṃ vasati, maṇḍape vasati, rukkhamūle vasati, so samaṇo mahesakkho ’ti bhaṇati. Athavā korañjikakorañjiko bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāvito ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ labhīti. Tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaññuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ, idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

Tassa paccekasambuddhassa imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, tasmā so paccekasambuddho nikkuho.

Nippipāso ti pipāsā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā pipāsā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā; tasmā so paccekasambuddho nippipāso ’ti – nillolupo nikkuho nippipāso.

Nimmakkho niddhantakasāvamoho ti – Makkho ti yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ. Kasāvo ti rāgo kasāvo, doso kasāvo, moho kasāvo, kodho kasāvo, upanāho – makkho – paḷāso –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā kasāvā. Moho ti dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ, yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhanā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Tassa paccekasambuddhassa makkho ca moho ca vantā saṃvantā niddhantā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti so paccekasambuddho ‘nimmakkho niddhantakasāvamoho.’

Nirāsaso sabbaloke bhavitvā ti – Āsā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sabbaloke ti sabba-apāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabbaāyatanaloke. Nirāsaso sabbaloke bhavitvā ti sabbaloke nirāsaso bhavitvā nittaṇho bhavitvā, nippipāso bhavitvā ’ti – nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Nillolupo nikkuho nippipāso nimmakkho niddhantakasāvamoho, nirāsaso sabbaloke bhavitvā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Không tham lam, không lừa gạt, không khao khát, không gièm pha, đã dứt trừ các khuyết tật và sự si mê, sau khi đã trở nên không còn ước ao (tham vọng) về tất cả thế gian, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ, sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ eko care khaggavisāṇakappo.

Nên lánh xa hẳn người bạn ác xấu, kẻ không nhìn thấy mục đích, đã lún sâu vào (sở hành) sai trái. Bản thân không nên giao thiệp với kẻ bị đeo níu (ở các dục), bị xao lãng, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

57. Với bạn bè độc ác,

Hãy từ bỏ lánh xa,

Bạn không thấy mục đích,

Quen nếp sống quanh co,

Chớ tự mình thân cận,

Kẻ đam mê phóng dật,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayethā ti – Pāpasahāyo vuccati “yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato: natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imaṃ ca lokaṃ paraṃ ca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī ”ti; ayaṃ pāpasahāyo.

Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayethā ti pāpaṃ sahāyaṃ vajjeyya parivajjeyyā ’ti – pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha.

Anatthadassiṃ visame niviṭṭhan ti – Anatthadassī vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato: natthi dinnaṃ –pe– ye imaṃ ca lokaṃ paraṃ ca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī ’ti.

Visame niviṭṭhan ti visame kāyakamme niviṭṭhaṃ, visame vacīkamme niviṭṭhaṃ, visame manokamme niviṭṭhaṃ, visame pāṇātipāte niviṭṭhaṃ, visame adinnādāne niviṭṭhaṃ, visame kāmesu micchācāre niviṭṭhaṃ, visame musāvāde niviṭṭhaṃ, visamāya pisunāya vācāya niviṭṭhaṃ, visamāya pharusāya vācāya niviṭṭhaṃ, visame samphappalāpe niviṭṭhaṃ, visamāya abhijjhāya niviṭṭhaṃ, visame vyāpāde niviṭṭhaṃ, visamāya micchādiṭṭhiyā niviṭṭhaṃ, visamesu saṅkhāresu niviṭṭhaṃ, visamesu pañcasu kāmaguṇesu niviṭṭhaṃ, visamesu pañcasu nīvaraṇesu niviṭṭhaṃ viniviṭṭhaṃ, sattaṃ allīnaṃ upagataṃ ajjhositaṃ adhimuttan ’ti – anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ.

Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattan ti – Pasutan ti yopi kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāme pasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati, sadde – gandhe – rase – phoṭṭhabbe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāme pasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati – sadde – gandhe – rase – phoṭṭhabbe paṭilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāme pasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati –pe– sadde – gandhe – rase – phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāme pasuto.

Yathā kalahakārako kalahapasuto, kammakārako kammapasuto, gocare caranto gocarapasuto, jhāyī jhānapasuto, evameva yo kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tantinno tappono tappabhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmapasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati –pe– yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati –pe– Yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde – gandhe – rase – phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāme pasuto.

Pamattan ti pamādo vattabbo kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu kāmaguṇesu vā cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anavaṭṭhitakiriyātā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo pamādo, yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ, ayaṃ vuccanti pamādo.

Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattan ti pasutaṃ na seveyya pamattaṃ ca sayaṃ na seveyya, sāmaṃ na seveyya, na niseveyya, na saṃseveyya na paṭisaṃseveyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyyā ’ti – sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ, sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ

eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Nên lánh xa hẳn người bạn ác xấu, kẻ không nhìn thấy mục đích, đã lún sâu vào (sở hành) sai trái. Bản thân không nên giao thiệp với kẻ bị đeo níu (ở các dục), bị xao lãng, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ, aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ

eko care khaggavisāṇakappo.

Nên thân cận với vị nghe nhiều (học rộng), vị nắm giữ Giáo Pháp, người bạn cao thượng, sáng trí. Sau khi hiểu thông về các lợi ích, nên dẹp bỏ sự nghi hoặc, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).58. Bậc nghe nhiều trì pháp,

Hãy gần gũi người ấy,

Bạn người tâm rộng lớn,

Người thông minh biện tài,

Biết điều không nên làm,

Nhiếp phục được nghi hoặc,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajethā ti bahussuto hoti mitto sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammaṃ bahussutā honti dhatā vacasā paricitā, manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā.

Dhammadharan ti dhammaṃ dhārentaṃ suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ.

Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajethā ti bahussutaṃ ca dhammadharaṃ ca mittaṃ bhajeyya saṃbhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyā ’ti – bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha.

Mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantan ti uḷāro hoti mitto sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena.

Paṭibhānavantan ti tayo paṭibhānavanto pariyattipaṭibhānavā paripucchāpaṭibhānavā adhigamanapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ pariyāputaṃ hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti, ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.

Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitāpi hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti, ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.

Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañcabalāni sattabojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo cattāro ariyamaggā cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidāyo cha abhiññāyo. Tassa attho ñāto dhammo ñāto nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. So paccekasambuddho imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato. Tasmā paccekasambuddho paṭibhānavā. Yassa pariyatti natthi paripucchā natthi adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatī ’ti – mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ.

Aññāya atthāni vineyya kaṅkhan ti attatthaṃ aññāya paratthaṃ aññāya ubhayatthaṃ aññāya diṭṭhadhammikatthaṃ aññāya samparāyikatthaṃ aññāya paramatthatthaṃ aññāya abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā kaṅkhaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyā ’ti – aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ, aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ

eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Nên thân cận với vị nghe nhiều (học rộng), vị nắm giữ Giáo Pháp, người bạn cao thượng, sáng trí. Sau khi hiểu thông về các lợi ích, nên dẹp bỏ sự nghi hoặc, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhaṃ ca loke analaṃkaritvā anapekkhamāno, vibhūsaṇaṭṭhānā virato saccavādī eko care khaggavisāṇakappo.

Người không trông ngóng và không mong mỏi sự đùa giỡn, sự vui thích, và khoái lạc ngũ dục ở thế gian, đã xa lánh hẳn việc trang điểm, có lời nói chân thật, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

59. Mọi du hí vui đùa,

Và dục lạc ở đời,

Không điểm trang bày biện,

Không ước vọng mong cầu,

Từ bỏ mọi hào nhoáng,

Nói lên lời chân thật,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhaṃ ca loke ti – Khiḍḍā ti dve khiḍḍā kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā –pe– ayaṃ kāyikā khiḍḍā –pe– ayaṃ vācasikā khiḍḍā. Ratī ti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ ratīti. Kāmasukhan ti vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Pañcime bhikkhave kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā –pe– ghānaviññeyyā gandhā – jivhāviññeyyā rasā – kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho bhikkhave pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho bhikkhave ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ. ” Loke ti manussaloke ’ti – khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhaṃ ca loke.

Analaṃkaritvā anapekkhamāno ti khiḍḍaṃ ca ratiṃ ca kāmasukhaṃ ca loke analaṃkaritvā anapekkho hutvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – analaṃkaritvā anapekkhamāno.

Vibhūsanaṭṭhānā virato saccavādī ti – Vibhūsā ti dve vibhūsā atthi agāriyassa vibhūsā, atthi pabbajitassa vibhūsā. Katamā agāriyassa vibhūsā? Kesā ca massu ca mālā ca gandhā ca vilepanā ca ābharaṇā ca piḷandhanā ca vatthaṃ ca sārasāmanaṃ ca veṭhanaṃ ca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nahāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhanaṃ sikhābandhanaṃ daṇḍaṃ nālikaṃ khaggaṃ chattaṃ chatrūpāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vālavījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā, ayaṃ agāriyassa vibhūsā.

Katamā pabbajitassa vibhūsā? Cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ vā parikkhārānaṃ maṇḍanā vibhūsanā kelanā parikelanā gedhitatā gedhitattaṃ capalatā cāpalyaṃ, ayaṃ pabbajitassa vibhūsā.

Saccavādī ti so paccekasambuddho saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Vibhūsanaṭṭhānā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaṃyutto vimariyādikatena cetasā viharatī ’ti – vibhūsanaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhaṃ ca loke analaṃkaritvā anapekkhamāno vibhūsanaṭṭhānā virato saccavādī eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: Người không trông ngóng và không mong mỏi sự đùa giỡn, sự vui thích, và khoái lạc ngũ dục ở thế gian, đã xa lánh hẳn việc trang điểm, có lời nói chân thật, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Puttaṃ ca dāraṃ pitaraṃ ca mātaraṃ dhanāni dhaññāni ca bandhavāni, hitvāna kāmāni sakodhikāni

eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi từ bỏ con và vợ, cha và mẹ, các tài sản và lúa đậu, các quyến thuộc, và các dục theo mức giới hạn (của chúng), nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).60. Với con và với vợ,

Với cha và với mẹ,

Tài sản cùng lúa gạo,

Những trói buộc bà con,

Hãy từ bỏ buộc ràng,

Các dục vọng như vậy,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Puttaṃ ca dāraṃ pitaraṃ ca mātaran ti – Puttā ti cattāro puttā: atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto.

Dārā vuccanti bhariyāyo. Pitā ti yo so janako. Mātā ti yā sā janakā ’ti – puttaṃ ca dāraṃ pītaraṃ ca mātaraṃ.

Dhanāni dhaññāni ca bandhavānī ti – Dhanāni vuccanti hiraññaṃ suvaṇṇaṃ muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅko masāragallaṃ. Dhaññāni vuccanti pubbannaṃ aparannaṃ. Pubbannaṃ nāma sāli vīhi yavo godhumo kaṅgu varako kudrūsako. Aparannaṃ nāma sūpeyyaṃ. Bandhavānī ti cattāro bandhavā: ñātibandhavāpi bandhu, gottabandhavāpi bandhu, mittabandhavāpi bandhu, sippabandhavāpi bandhū ’ti – dhanāni dhaññāni ca bandhavāni.

Hitvāna kāmāni sakodhikānī ti – Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca –pe– ime vuccanti vatthukāmā –pe– ime vuccanti kilesakāmā. Hitvāna kāmānī ti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinoditvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā. Hitvāna kāmāni sakodhikānī ti sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati; sakadāgāmimaggena ye kilesā pahīnā – anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā – arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatī ’ti – hitvāna kāmāni sakodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Puttaṃ ca dāraṃ pītaraṃ ca mātaraṃ dhanāni dhaññāni ca bandhavāni, hitvāna kāmāni sakodhikāni eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Sau khi từ bỏ con và vợ, cha và mẹ, các tài sản và lúa đậu, các quyến thuộc, và các dục theo mức giới hạn (của chúng), nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ appassādo dukkhamettha bhīyo, gaḷo eso iti ñatvā matimā

eko care khaggavisāṇakappo.

Điều này (ngũ dục) là sự quyến luyến, hạnh phúc ở đây là nhỏ nhoi, ít khoái lạc, sự khổ đau ở đây là nhiều hơn. Người có sự nhận thức, sau khi biết được ‘điều này là móc câu,’ nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

61. Chúng đều là trói buộc,

Lạc thú thật nhỏ bé,

Vị ngọt thật ít oi,

Khổ đau lại nhiều hơn,

Chúng đều là câu móc,

Bậc trí biết như vậy,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Saṅgo eso parittamettha sokhyan ti saṅgo ti vā balisanti vā āmisanti vā laggananti vā paḷibodhoti vā pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ.

Parittamettha sokhyan ti vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

“Pañcime bhikkhave kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā –pe– kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho bhikkhave pañcakāmaguṇā. Yaṃ kho bhikkhave ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ.” Appakaṃ etaṃ sukhaṃ, omakaṃ etaṃ sukhaṃ, thokaṃ etaṃ sukhaṃ, lāmakaṃ etaṃ sukhaṃ, chattakaṃ etaṃ sukhaṃ, parittakaṃ etaṃ sukhan ’ti – saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ.

Appassādo dukkhamettha bhīyo ti “appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhīyo, aṭṭhikaṅkhalūpamā kāmā vuttā bhagavatā – maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā – tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā – aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā – supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā – yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā – rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā – asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā – sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā – sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhīyo ”ti – appassādo dukkhamettha bhīyo.

Gaḷo eso iti ñatvā matimā ti gaḷoti vā balisanti vā āmisanti vā laggananti vā bandhananti vā paḷibodhoti vā pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Itī ti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūri akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāmetaṃ itī ’ti. Matimā ti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvi medhāvī.

Gaḷo eso iti ñatvā matimā ti matimā gaḷoti ñatvā balisanti ñatvā āmisanti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā paḷibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti – gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ appassādo dukkhamettha bhīyo, gaḷo eso iti ñatvā matimā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Điều này (ngũ dục) là sự quyến luyến, hạnh phúc ở đây là nhỏ nhoi, ít khoái lạc, sự khổ đau ở đây là nhiều hơn. Người có sự nhận thức, sau khi biết được ‘điều này là móc câu,’ nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Sandālayitvāna saññojanāni jālaṃva bhetvā salilambucārī, aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi phá tan hoàn toàn các sự ràng buộc, tựa như loài thủy tộc đã phá tan chiếc lưới ở trong nước, tựa như ngọn lửa không quay lại nơi đã bị đốt cháy, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

62. Hãy chặt đứt, bẻ gãy,

Các kiết sử trói buộc,

Như các loài thủy tộc,

Phá hoại các mạng lưới.

Như lửa đã cháy xong,

Không còn trở lui lại,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Sandālayitvāna saññojanānī ti dasa saññojanāni: kāmarāgasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ mānasaññojanaṃ diṭṭhisaññojanaṃ vicikicchāsaññojanaṃ sīlabbataparāmāsasaññojanaṃ bhavarāgasaññojanaṃ issāsaññojanaṃ macchariyasaññojanaṃ avijjāsaññojanaṃ. Sandālayitvāna saññojanānī ti dasasaññojanāni dālayitvā sandālayitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – sandālayitvāna saññojanāni.

Jālaṃva bhetvā salilambucārī ti – Jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Salilaṃ vuccati udakaṃ. Ambucārī vuccati maccho. Yathā maccho jālaṃ bhinditvā sambhinditvā dālayitvā padālayitvā sampadālayitvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī, evameva dve jālā: taṇhājālaṃ ca diṭṭhijālaṃ ca –pe– idaṃ taṇhājālaṃ –pe– idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ, diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati, sadde na sajjati, gandhe na sajjati –pe– diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na paḷibajjhati, nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – jālaṃva bhetvā salilambucārī.ư

Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno ti yathā aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ dahanto gacchati anivattanto, evameva tassa paccekasambuddhassa sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Sakadāgāmimaggena – Anāgāmimaggena – Arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatī ’ti – aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Sandālayitvāna saññojanāni jālaṃva hetvā salilambucārī, aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Sau khi phá tan hoàn toàn các sự ràng buộc, tựa như loài thủy tộc đã phá tan chiếc lưới ở trong nước, tựa như ngọn lửa không quay lại nơi đã bị đốt cháy, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Okkhittacakkhu na ca pādalolo guttindriyo rakkhitamānasāno, anavassuto apariḍayhamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Có mắt nhìn xuống, và không buông thả bàn chân (đi đó đây), có giác quan được bảo vệ, có tâm ý được hộ trì, không bị nhiễm dục vọng, không bị thiêu đốt (bởi phiền não), nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

63. Với mắt cúi nhìn xuống,

Chân đi không lưu luyến,

Các căn được hộ trì,

Tâm ý khéo chế ngự.

Không đầy ứ, rỉ chảy,

Không cháy đỏ bừng lên,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Okkhittacakkhu na ca pādalolo ti Kathaṃ khittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu cakkhulolo cakkhuloliyena samannāgato hoti, adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavatthitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya, evaṃ khittacakkhu hoti.

Athavā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati: hatthiṃ olokento assaṃ olokento rathaṃ olokento pattiṃ olokento itthiyo olokento purise olokento kumārake olokento kumārikāyo olokento antarāpanaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento adho olokento disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati, evampi khittacakkhu hoti.

Athavā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati, evampi khittacakkhu hoti.

Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathīdaṃ: naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūnaṃ sobhanagarakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahisayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā, evampi khittacakkhu hoti.

Kathaṃ okkhittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti, adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti na ārāmena ārāmaṃ, na uyyānena uyyānaṃ, na gāmena gāmaṃ, na nigamena nigamaṃ, na nagarena nagaraṃ, na raṭṭhena raṭṭhaṃ, na janapadena janapadaṃ, dīghacārikaṃ anavatthitacārikaṃ ananuyutto hoti rūpadassanāya. Evampi okkhittacakkhu hoti.

Athavā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento na assaṃ olokento na rathaṃ olokento na pattiṃ olokento na itthiyo olokento na purise olokento na kumārake olokento na kumārikāyo olokento na antarāpanaṃ olokento na gharamukhāni olokento na uddhaṃ olokento na adho olokento na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati, evampi okkhittacakkhu hoti.

Athavā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati, evampi okkhittacakkhu hoti.

Yathāvā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ ananuyuttā viharanti seyyathīdaṃ: naccaṃ gītaṃ vāditaṃ –pe– anīkadassanaṃ iti vā, iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato; evampi okkhittacakkhu hoti.

Na ca pādalolo ti kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavatthitacārikaṃ anuyutto viharati; evampi pādalolo hoti.

Athavā bhikkhu antopi saṅghārāme pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti. Na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati, vihārato vihāraṃ gacchati, aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati, pāsādato pāsādaṃ gacchati, hammiyato hammiyaṃ gacchati, guhāya guhaṃ gacchati, lenato lenaṃ gacchati, kuṭiyā kuṭiṃ gacchati, kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati, aṭṭato aṭṭaṃ gacchati, mālato mālaṃ gacchati, uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati, uddositato uddositaṃ gacchati, upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati, maṇḍalamālato maṇḍalamālaṃ gacchati, rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati, yattha vā pana bhikkhū nisīdanti tahiṃ gacchati tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti, tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati seyyathīdaṃ: rājakathaṃ corakathaṃ –pe– iti bhavābhavakathaṃ katheti. Evampi pādalolo hoti.

Na ca pādalolo ti so paccekasambuddho pādaloliyā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā [viharati ] paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagaruko ’ti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.’

Guttindriyo rakkhitamānasāno ti – Guttindriyo ti so paccekasambuddho cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā –pe– ghānena gandhaṃ ghāyitvā – jivhāya rasaṃ sāyitvā – kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā – manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti, nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ. Tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjatī ’ti – guttindriyo.

Rakkhitamānasāno ti gopitamānasāno ’ti – guttindriyo rakkhitamānasāno.

Anavassuto apariḍayhamāno ti vuttaṃ hetaṃ āyasmatā mahāmoggallānena: “Avassutapariyāyaṃ ca vo āvuso desessāmiṃ anavassutapariyāyaṃ ca, taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

‘Kathaṃ cāvuso avassuto hoti? Idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, taṃ ca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā –pe– manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso. Taṃ ca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu –pe– avassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃ vihāriṃ cāvuso bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ. Sotato cepi naṃ –pe– Manato cepi naṃ māro upasaṅkamati labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.

Seyyathāpi āvuso naḷāgāraṃ vā tiṇāgārāṃ vā sukkhaṃ kolāpaṃ tero vassikaṃ puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya – uttarāya cepi naṃ disāya – dakkhiṇāya cepi naṃ disāya –pe– heṭṭhimāya cepi naṃ disāya –pe– uparimāya cepi naṃ disāya –pe– Yato kutoci cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya labhetheva aggi otāraṃ, labhetha aggi ārammaṇaṃ, evameva kho āvuso evaṃ vihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ –pe– manato cepi naṃ māro upasaṅkamati labhetheva māro otāraṃ, labhetha māro ārammaṇaṃ.”

Evaṃ vihāriṃ cāvuso bhikkhuṃ rūpā abhibhaṃsu. Na bhikkhu rūpe abhibhosi saddā bhikkhuṃ abhibhaṃsu na bhikkhu sadde abhibhosi, gandhā bhikkhuṃ abhibhaṃsu na bhikkhu gandhe abhibhosi, rasā bhikkhuṃ abhibhaṃsu na bhikkhu rase abhibhosi, phoṭṭhabbā bhikkhuṃ abhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe abhibhosi. Ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu rūpābhibhūto saddābhibhūto gandhābhibhūto rasābhibhūto phoṭṭhabbābhibhūto dhammābhibhūto abhibhaṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṅkilesā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇīyā, evaṃ kho āvuso avassuto hoti.”

Kathaṃ cāvuso anavassuto hoti? Idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, taṃ ca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā –pe– manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, taṃ ca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu, –pe– anavassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃ vihāriṃ cāvuso bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ –pe– manato cepi naṃ māro upasaṅkamati neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ.

Seyyathāpi āvuso kuṭāgāraṃ vā kuṭāgārasālā vā bahalamattikā addāvalepanā, puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya neva labhetha aggi otāraṃ na labhetha aggi ārammaṇaṃ, pacchimāya cepi naṃ disāya – uttarāya cepi naṃ disāya – dakkhiṇāya cepi naṃ disāya – heṭṭhimāya cepi naṃ disāya – uparimāya cepi naṃ disāya – yato kutoci cepi naṃ puriso disāya ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya neva labhetha aggi otāraṃ na labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho āvuso evaṃ vihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ. Sotato cepi naṃ –pe– manato cepi naṃ māro upasaṅkamati neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ.

Evaṃvihārī cāvuso bhikkhu rūpe abhibhosi na rūpā bhikkhuṃ abhibhaṃsu, sadde bhikkhu abhibhosi, na saddā bhikkhuṃ abhibhaṃsu, gandhe bhikkhu abhibhosi, na gandhā bhikkhuṃ abhibhaṃsu, rase bhikkhu abhibhosi, na rasā bhikkhuṃ abhibhaṃsu, phoṭṭhabbe bhikkhu abhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ abhibhaṃsu, dhamme bhikkhu abhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ abhibhaṃsu, ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu rūpābhibhū saddābhibhū gandhābhibhū rasābhibhū phoṭṭhabbābhibhū dhammābhibhū abhibhū anabhibhūto kehici kilesehi abhibhosi te pāpake akusale dhamme saṃkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇīye. Evaṃ kho āvuso anavassuto hotī ”ti.

Anavassuto apariḍayhamāno ti rāgajena pariḷāhena apariḍayhamāno, dosajena pariḷāhena apariḍayhamāno, mohajena pariḷāhena apariḍayhamāno ’ti – anavassuto apariḍayhamāno, eke care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Okkhittacakkhu na ca pādalolo guttindriyo rakkhitamānasāno, anavassuto apariḍayhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Có mắt nhìn xuống, và không buông thả bàn chân (đi đó đây), có giác quan được bảo vệ, có tâm ý được hộ trì, không bị nhiễm dục vọng, không bị thiêu đốt (bởi phiền não), nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Ohārayitvā gihibyañjanāni saṃchannapatto yathā pāricchattako, kāsāyavattho abhinikkhamitvā eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi trút bỏ các hình tướng tại gia, giống như cây san hô có lá che phủ, sau khi đã ra đi, mặc y màu ca-sa, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

64. Hãy trút bỏ, để lại,

Các biểu tượng gia chủ,

Như loại cây san hô,

Loại bỏ các nhành lá.

Ðã đắp áo cà sa,

Xuất gia bỏ thế tục,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Ohārayitvā gihibyañjanānī ti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massu ca –pe– dīghadasāni iti vā. Ohārayitvā gihibyañjanānī ti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭippassambhitvā ’ti – ohārayitvā gihibyañjanāni.

Sañchannapatto yathā pāricchattako ti yathā so pārichattako koviḷāro bahalapattapalāso sandacchāyo. Evameva so paccekasambuddho paripuṇṇapattacīvaradharo ’ti – sañchannapatto yathā pāricchattako.

Kāsāyavattho abhinikkhamitvā ti so paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapaḷibodhaṃ chinditvā puttadārapaḷibodhaṃ chinditvā ñātipaḷibodhaṃ chinditvā mittāmaccapaḷibodhaṃ chinditvā sannidhipaḷibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Ohārayitvā gihibyañjanāni sañchannapatto yathā pāricchattako, kāsāyavattho abhinikkhamitvā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Sau khi trút bỏ các hình tướng tại gia, giống như cây san hô có lá che phủ, sau khi đã ra đi, mặc vải màu ca-sa, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Tatiyo Vaggo.

Phẩm Thứ Ba.

18. KHAGGAVISĀṆASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH SỪNG TÊ NGƯU (Tiếp theo)

CATUTTHO VAGGO – PHẨM THỨ TƯ

(III) Kinh Con Tê Ngưu Một Sừng (Sn 6):

Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo anaññaposī sapadānacārī, kule kule appaṭibaddhacitto eko care khaggavisāṇakappo.

Không khởi sự thèm khát ở các vị nếm, không tham lam, không nuôi dưỡng kẻ khác, đi khất thực theo tuần tự từng nhà, có tâm không bị ràng buộc vào nhà này nhà nọ, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

65. Không tham đắm các vị,

Không tác động, không tham,

Không nhờ ai nuôi dưỡng,

Chỉ khất thực từng nhà.

Ðối với mọi gia đình,

Tâm không bị trói buộc,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo ti – Raso ti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lapilaṃ kasāvo sāduṃ asāduṃ sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā, te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti. Te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti, madhuraṃ labhitvā amadhuraṃ pariyesanti, amadhuraṃ labhitvā madhuraṃ pariyesanti, tittakaṃ labhitvā atittakaṃ pariyesanti, atittakaṃ labhitvā tittakaṃ pariyesanti, kaṭukaṃ labhitvā akaṭukaṃ pariyesanti akaṭukaṃ labhitvā kaṭukaṃ pariyesanti, loṇikaṃ labhitvā aloṇikaṃ pariyesanti, aloṇikaṃ labhitvā loṇikaṃ pariyesanti, khārikaṃ labhitvā akhārikaṃ pariyesanti, akhārikaṃ labhitvā khārikaṃ pariyesanti, kasāvaṃ labhitvā akasāvaṃ pariyesanti, akasāvaṃ labhitvā kasāvaṃ pariyesanti, lapilaṃ labhitvā alapilaṃ pariyesanti, alapilaṃ labhitvā lapilaṃ pariyesanti, sāduṃ labhitvā asāduṃ pariyesanti, asāduṃ labhitvā sāduṃ pariyesanti, sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti. Te yaṃ yaṃ labhanti tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti, manāpikesu rasesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhopannā, laggā laggitā paḷibuddhā, sā rasataṇhā tassa paccekabuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti, neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, itipurāṇaṃ ca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navaṃ ca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro ca.

Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva ropanatthāya, yathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā vā pana puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhareyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evameva so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti, neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇaṃ ca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navaṃ ca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti rasataṇhaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti, rasataṇhāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatī ’ti – rasesu gedhaṃ.

Alolo ti loluppaṃ vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā paccekasambuddho alolo ’ti – rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo.

Anaññaposī sapadānacārī ti – Anaññaposī ti so paccekasambuddho attānaññeva poseti na paranti.

“Anaññaposiṃ aññātaṃ dantaṃ sāre patiṭṭhitaṃ, khīṇāsavaṃ vantadosaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇan ”ti.

“Vị không nuôi dưỡng kẻ khác, đã được biết tiếng, đã được rèn luyện, đã đứng vững ở cốt lõi, có lậu hoặc đã được cạn kiệt, có sân hận đã được tẩy trừ, Ta gọi vị ấy là Bà-la-môn.”

Anaññaposī sapadānacārī ti so paccekasambuddho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi okkhittacakkhu iriyāpathasampanno, kulākulaṃ anatikkamanto piṇḍāya caratī ’ti – anaññaposī sapadānacārī.

Kule kule appaṭibaddhacitto ti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti: attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.

Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhāraṃ yepi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti, tumhe nissāya tumhe sampassantā yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ, tampi me annarahitaṃ, tumhehi ahaṃ ñāyāmi asukassa kulupako asukāya kulupako ’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.

Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesu micchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Tumhākaṃ ahaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha ca pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garukarotha mānetha pujethāti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.

Kule kule appaṭibaddhacitto ti so paccekasambuddho kulapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gaṇapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, āvāsapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, cīvarapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, piṇḍapātapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, senāsanapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hotī ’ti – kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo anaññaposī sapadānacārī, kule kule appaṭibaddhacitto eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Không khởi sự thèm khát ở các vị nếm, không tham lam, không nuôi dưỡng kẻ khác, đi khất thực theo tuần tự từng nhà, có tâm không bị ràng buộc vào nhà này nhà nọ, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso upakkilese byapanujja sabbe, anissito chetva sinehadosaṃ eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi dứt bỏ năm pháp che lấp của tâm, sau khi xua đuổi hẳn tất cả các tùy phiền não, không nương tựa, sau khi cắt đứt thương yêu và sân hận, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

66. Từ bỏ năm triền cái

Che đậy trói buộc tâm,

Ðối với mọi kiết sử,

Hãy trừ khử, dứt sạch,

Không y cứ nương tựa,

Chặt đứt ái sân hận,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso ti so paccekasambuddho kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, byāpādanīvaraṇaṃ – thīnamiddhanīvaraṇaṃ – uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ – vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānānaṃ upasampajja viharatī ’ti – pahāya pañcāvaraṇāni cetaso.

Upakkilese byapanujja sabbe ti rāgo cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso, kodho – upanāho –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā cittassa upakkilesā.

Upakkilese byapanujja sabbe ti sabbe cittassa upakkilese byapanujja panuditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – upakkilese byapanujja sabbe.

Anissito chetva sinehadosan ti – Anissito ti dve nissayā: taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca. –pe– ayaṃ taṇhānissayo –pe– ayaṃ diṭṭhinissayo. Sineho ti dve sinehā: taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca –pe– ayaṃ taṇhāsneho –pe– ayaṃ diṭṭhisneho. Doso ti “yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ [virodho paṭivirodho] caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa.”

Anissito chetva sinehadosan ti so paccekasambuddho taṇhāsnehaṃ ca diṭṭhisnehaṃ ca dosaṃ ca chetvā ucchinditvā samucchinditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito –pe– diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso upakkilese byapanujja sabbe, anissito chetva sinehadosaṃ eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Sau khi dứt bỏ năm pháp che lấp của tâm, sau khi xua đuổi hẳn tất cả các tùy phiền não, không nương tựa, sau khi cắt đứt thương yêu và sân hận, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassaṃ, laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi đã bỏ lại sau lưng lạc và khổ, cùng với hỷ và ưu ngay trước đây, sau khi đạt được xả và sự vắng lặng thanh tịnh, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

67. Hãy xoay lưng trở lại

Ðối với lạc và khổ,

Cả đối với hỷ ưu,

Ðược cảm thọ từ trước,

Hãy chứng cho được xả,

An chỉ và thanh tịnh;

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassan ti so paccekasambuddho sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī ’ti – vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassaṃ.

Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhan ti – Upekkhā ti yā catutthajjhāne upekkhā upekkhāyanā ajjhupekkhanā cittasamatho cittapassaddhatā majjhattatā cittassa. Samatho ti “yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi,” catutthajjhāne upekkhā ca samatho ca suddhā honti visuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattā. Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhan ti catutthajjhānupekkhaṃ ca samathaṃ ca laddhā labhitvā vinditvā paṭilabhitvā ’ti – laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassaṃ, laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Sau khi đã bỏ lại sau lưng lạc và khổ, cùng với hỷ và ưu ngay trước đây, sau khi đạt được xả và sự vắng lặng thanh tịnh, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Āraddhaviriyo paramatthapattiyā alīnacitto akusītavutti, daḷhanikkamo thāmabalūpapanno eko care khaggavisāṇakappo.

Có sự ra sức tinh tấn để đạt đến chân lý tối thượng, có tâm không thụ động, có sự thực hành không biếng nhác, có sự cố gắng bền bỉ, có được sức mạnh và năng lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

68. Tinh cần và tinh tấn,

Ðạt được lý chân đế,

Tâm không còn thụ động,

Không còn có biếng nhác,

Kiên trì trong cố gắng,

Dõng lực được sanh khởi,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Āraddhaviriyo paramatthapattiyā ti paramatthaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, “yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.” Paramatthassa pattiyā lābhāya paṭilābhāya adhigamāya phusanāya sacchikiriyāya āraddhaviriyo viharati, akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ sampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesū ’ti – āraddhaviriyo paramatthapattiyā.

Alīnacitto akusītavuttī ti so paccekasambuddho anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya –pe– anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya –pe– uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhīyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahatī ’ti evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’ Athavā kāmaṃ taco ca nahāru ca aṭṭhī ca avasissatu sarīre upasussatu maṃsalohitaṃ. Yaṃ taṃ purisathāmena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbaṃ na taṃ apāpuṇitvā viriyassa santhānaṃ bhavissatīti cittaṃ paggaṇhāti padahati; evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’

“Nāsissaṃ na pivissāmi vihārato na nikkhame, napi passaṃ nipāteyyaṃ taṇhāsalle anūhate ”ti. Cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’

“Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’

“Na tāvāhaṃ imamhā āsanā uṭṭhahissāmi, yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’

“Na tāvāhaṃ imamhā caṅkamā orohissāmi – vihārā nikkhamissāmi – aḍḍhayogā nikkhamissāmi – pāsādā nikkhamissāmi – hammiyā nikkhamissāmi – guhāya nikkhamissāmi – lenā nikkhamissāmi – kuṭiyā nikkhamissāmi – kūṭāgārā nikkhamissāmi – aṭṭā nikkhamissāmi – mālā nikkhamissāmi – uddaṇḍā nikkhamissāmi – upaṭṭhānasālāya nikkhamissāmi – maṇḍapā nikkhamissāmi – rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’

“Imasmiṃ yeva pubbaṇhasamaye ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’ “Imasmiṃ yeva majjhantikasamaye –pe– sāyaṇhasamaye – purebhattaṃ – pacchābhattaṃ – purimayāmaṃ – majjhimayāmaṃ – pacchimayāmaṃ – kāḷe – juṇhe – vasse – hemante – gimhe – purime vayokhandhe – majjhime vayokhandhe – pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’

Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno ti – Daḷhanikkamo ti so paccekasambuddho daḷhasamādāno ahosi avaṭṭhitasamādāno kusalesu dhammesu kāyasucarite vacīsucarite manosucarite dānasaṃvibhāge sīlasamādāne uposathūpavāse matteyyatāya petteyyatāya sāmaññatāya brahmaññatāya kulejeṭṭhāpacāyitāya aññataraññataresu adhikusalesu dhammesū’ ’ti – daḷhanikkamo.

Thāmabalūpapanno ti so paccekasambuddho thāmena ca balena ca viriyena ca parakkamena ca paññāya ca upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato ’ti – daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Āraddhaviriyo paramatthapattiyā alīnacitto akusītavutti, daḷhanikkamo thāmabalūpapanno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Có sự ra sức tinh tấn để đạt đến chân lý tối thượng, có tâm không thụ động, có sự thực hành không biếng nhác, có sự cố gắng bền bỉ, có được sức mạnh và năng lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno dhammesu niccaṃ anudhammacārī, ādīnavaṃ sammasitā bhavesu eko care khaggavisāṇakappo.

Trong khi không bỏ phế việc thiền tịnh, việc tham thiền, là người thường xuyên thực hành thuận pháp đối với các pháp,[1] là người nhận chân được sự bất lợi ở các hữu, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

[1] Thực hành thuận pháp đối với các pháp (dhammesu anudhammacārī): thực hành pháp minh sát tùy thuận theo sự diễn biến của các pháp như là ngũ uẩn, v.v…, hoặc là hành tuần tự theo chín pháp siêu thế là bốn Đạo, bốn Quả, và Niết Bàn (SnA. i, 123).

69. Không từ bỏ độc cư,

Hạnh viễn ly thiền định,

Thường thường sống hành trì,

Tùy pháp trong các pháp.

Chơn chánh nhận thức rõ,

Nguy hiểm trong sanh hữu,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno ti so paccekasambuddho paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ, jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagaruko ’ti – paṭisallānaṃ. Jhānamariñcamāno ti so paccekasambuddho dvīhi kāraṇehi jhānaṃ na riñcati: anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa – anuppannassa vā tatiyassa jhānassa – anuppannassa vā catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyutto ’ti – evampi ‘jhānaṃ na riñcati.’ Athavā uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti, uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ – uppannaṃ vā tatiyaṃ jhānaṃ – uppannaṃ vā catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti, evampi jhānaṃ na riñcatī ’ti – paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno.

Dhammesu niccaṃ anudhammacārī ti dhammā vuccanti cattāro satipaṭṭhānā –pe– ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Katame anudhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññā, ime vuccanti anudhammā. Dhammesu niccaṃ anudhammacārī ti dhammesu niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakomikajātaṃ avīcisantatisahitaṃ phassitaṃ purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – dhammesu niccaṃ anudhammacārī.

Ādīnavaṃ sammasitā bhavesū ti ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti – ‘sabbe dhammā anattā ’ti – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti ādīnavaṃ sammasitā bhavesū ’ti – ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho: “Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno dhammesu niccaṃ anudhammacārī, ādīnavaṃ sammasitā bhavesu eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Trong khi không bỏ phế việc thiền tịnh, việc tham thiền, là người thường xuyên thực hành thuận pháp đối với các pháp, là người nhận chân được sự bất lợi ở các hữu, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto aneḷamūgo sutavā satīmā, saṅkhātadhammo niyato padhānavā eko care khaggavisāṇakappo.

Trong khi ước nguyện sự diệt trừ tham ái, không xao lãng, không ngây ngô khờ khạo, có sự nghe nhiều, có niệm, đã hiểu rõ Giáo Pháp, đã được kiên cố, có sự nỗ lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

70. Mong cầu đoạn diệt ái,

Sống hạnh không phóng dật,

Không đần độn câm ngọng,

Nghe nhiều, giữ chánh niệm.

Các pháp được giác sát,

Quyết định, chánh tinh cần.

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto ti – Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhakkhayaṃ patthayan ti rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ patthayanto icchanto sādiyanto pihayanto abhijappanto ’ti – taṇhakkhayaṃ patthayaṃ. Appamatto ti so paccekasambuddho sakkaccakārī sātaccakārī –pe– appamatto kusalesu dhammesū ’ti – taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto.

Aneḷamūgo sutvā satīmā ti – Aneḷamūgo ti so paccekasambuddho paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sutavā ti so paccekasambuddho bahussuto hoti, sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā savyañjanā kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti, dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Satimā ti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgatattā cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā ’ti – aneḷamūgo sutavā satīmā.

Saṅkhātadhammo niyato padhānavā ti saṅkhātadhammo vuccati ñāṇaṃ, “yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Saṅkhātadhammo ti so paccekasambuddho saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo, ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti saṅkhātadhammo –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo. Athavā tassa paccekasambuddhassa khandhā saṅkhittā dhātuyo saṅkhittā āyatanāni saṅkhittāni gatiyo saṅkhittā uppattiyo saṅkhittā paṭisandhiyo saṅkhittā bhavā saṅkhittā saṃsārā saṅkhittā vaṭṭā saṅkhittā. Athavā so paccekasambuddho khandhapariyante ṭhito dhātupariyante ṭhito āyatanapariyante ṭhito gatipariyante ṭhito uppattipariyante ṭhito paṭisandhipariyante ṭhito bhavapariyante ṭhito saṃsārapariyante ṭhito vaṭṭapariyante ṭhito [saṅkhārapariyante ṭhito] antimabhave ṭhito antimasamussaye ṭhito antimadehadharo paccekasambuddho:

“Tassāyaṃ pacchimakoṭi carimoyaṃ samussayo, jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ”ti.

“Đối với vị ấy, đây là lần cuối cùng, thân xác này là sau chót, việc sanh tử luân hồi, việc sanh ra lần nữa không có đối với các vị ấy.”

Taṃkāraṇā paccekasambuddho saṅkhātadhammo. Niyato ti niyāmā vuccanti cattāro ariyamaggā, catūhi ariyamaggehi samannāgatoti niyato, niyāmaṃ patto saṃpatto adhigato phassito sacchikato ’ti – niyato. Padhānavā ti padhānaṃ vuccati viriyaṃ, “yo cetasiko viriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhi thāmo dhiti asithilaparakkamo anikkhittachandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho viriyaṃ viriyindriyaṃ viriyabalaṃ sammāvāyāmo.” So paccekasambuddho iminā padhānena upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato. Tasmā so paccekasambuddho padhānavā ’ti – saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto aneḷamūgo sutavā satīmā, saṅkhātadhammo niyato padhānavā

eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Trong khi ước nguyện sự diệt trừ tham ái, không xao lãng, không ngây ngô khờ khạo, có sự nghe nhiều, có niệm, đã hiểu rõ Giáo Pháp, đã được kiên cố, có sự nỗ lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Sīhova saddesu asantasanto vāto va jālamhi asajjamāno, padumaṃva toyena alippamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Không kinh sợ tựa như con sư tử không kinh sợ các tiếng động, không dính mắc tựa như làn gió không bị dính mắc ở mạng lưới, không bị lấm nhơ tựa như đóa sen không bị lấm nhơ bởi nước, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

71. Như sư tử, không động,

An tịnh giữa các tiếng,

Như gió không vướng mắc,

Khi thổi qua màn lưới.

Như hoa sen không dính,

Không bị nước thấm ướt,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Sīhova saddesu asantasanto ti yathā sīho migarājā saddesu asantāsī anutrāsī aparisantāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī, paccekasambuddhopi saddesu asantāsī anutrāsī aparisantāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatī ’ti – sīhova saddesu asantasanto.

Vātova jālamhi asajjamāno ti – Vāto ti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā kāḷavātā verambavātā pakkhavātā supaṇṇavātā tālavaṇṭavātā vidhūpanavātā. Jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Yathā vāto jālamhi na sajjati, na gaṇhāti, na bajjhati, na paḷibajjhati, evameva dve jālā taṇhājālaṃ ca diṭṭhijālaṃ ca –pe– idaṃ taṇhājālaṃ –pe– idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ; taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati, sadde na sajjati –pe– diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati, na gaṇhāti na bajjhati na paḷibajjhati, nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – vātova jālamhi asajjamāno.

Padumaṃva toyena alippamāno ti – Padumaṃ vuccati padumapupphaṃ. Toyaṃ vuccati udakaṃ. Yathā padumapupphaṃ toyena na lippati na palippati na upalippati alittaṃ apalittaṃ anupalittaṃ, evameva dve lepā taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca –pe– ayaṃ taṇhālepo.

–pe– ayaṃ diṭṭhilepo. Tassa paccekasambuddhassa taṇhālepo pahīno diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho, taṇhālepassa pahīnattā diṭṭhilepassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na lippati, sadde na lippati –pe– diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na lippati na palippati na upalippati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – padumaṃca toyena alippamāno, eko caro khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Sīhova saddesu asantasanto vātova jālamhi asajjamāno, padumaṃva toyena alippamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Không kinh sợ tựa như con sư tử không kinh sợ các tiếng động, không dính mắc tựa như làn gió không bị dính mắc ở mạng lưới, không bị lấm nhơ tựa như đóa sen không bị lấm nhơ bởi nước, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Sīho yathā dāṭhābalī pasayha rājā migānaṃ abhibhuyya cārī, sevetha pantāni senāsanāni eko care khaggavisāṇakappo.

Tựa như con sư tử, có sức mạnh của các răng nanh, vua của các loài thú, có cuộc sống thiên về khuất phục và chế ngự (các con thú khác), nên lai vãng các trú xứ xa vắng, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

72. Giống như con sư tử,

Với quai hà hùng mạnh,

Bậc chúa của loài thú,

Sống chinh phục chế ngự.

Hãy sống các trú xứ,

Nhàn tịnh và xa vắng,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Sīho yathā dāṭhābalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī ti yathā sīho migarājā dāṭhābalī dāṭhāvudho sabbe tiracchānagate pāṇe abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi paññābalī paññāvudho sabbapāṇabhūte puggale paññāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – sīho yathā dāṭhābalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cāri.

Sevetha pantāni senāsanānī ti yathā sīho migarājā araññe vanamajjhogahetvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Sīho yathā dāṭhābalī pasayha rājā migānaṃ abhibhuyya cārī, sevetha pantāni senāsanāni eko care khaggavisāṇakappo ”ti

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Tựa như con sư tử, có sức mạnh của các răng nanh, vua của các loài thú, có cuộc sống thiên về khuất phục và chế ngự (các con thú khác), nên lai vãng các trú xứ xa vắng, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ āsevamāno muditaṃ ca kāle, sabbena lokena avirujjhamāno eko care khaggavisāṇakappo.

Trong khi đang rèn luyện từ, bi, hỷ, xả, và giải thoát vào thời điểm thuận tiện, trong khi không bị chống đối bởi tất cả thế gian, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

73. Từ tâm, sống trú xả,

Bi tâm, hạnh giải thoát,

Sống hành trì thực hiện,

Hỷ tâm, cho đúng thời,

Không chống đối và chậm,

Với một ai ở đời.

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ āsevamāno muditaṃ ca kāle ti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbatthatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati, karuṇāsahagatena cetasā –pe– muditāsahagatena cetasā –pe– upekkhāsahagatena cetasā –nt– vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharatī ’ti – mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditaṃ ca kāle.

Sabbena lokena avirujjhamāno ti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya disāya sattā – ye uttarāya disāya sattā – ye dakkhiṇāya disāya sattā – ye puratthimāya anudisāya sattā – ye pacchimāya anudisāya sattā – ye uttarāya anudisāya sattā – ye dakkhiṇāya anudisāya sattā – ye heṭṭhimāya disāya sattā – ye uparimāya disāya sattā – ye dasasu disāya sattā te appaṭikūlā honti, karuṇāya bhāvitattā – muditāya bhāvitattā – upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā –pe– ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti.

Sabbena lokena avirujjhamāno ti sabbena lokena avirujjhamāno appaṭivirujjhamāno anāghātiyamāno appaṭihaññamāno ’ti – sabbena lokena avirujjhamānoti, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ āsevamāno muditaṃ ca kāle, sabbena lokena avirujjhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Trong khi đang rèn luyện từ, bi, hỷ, xả, và giải thoát vào thời điểm thuận tiện, trong khi không bị chống đối bởi tất cả thế gian, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohaṃ sandālayitvāna saññojanāni, asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi eko care khaggavisāṇakappo.

Sau khi dứt bỏ luyến ái, sân hận, và si mê, sau khi bứt lìa hoàn toàn các sự ràng buộc, người không kinh sợ về chặng cuối cùng của mạng sống, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

74. Ðoạn tận lòng tham ái,

Sân hận và si mê,

Chặt đứt và cắt đoạn,

Các kiết sử lớn nhỏ

Không có gì sợ hãi,

Khi mạng sống gần chung,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohan ti – Rāgo ti yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Doso ti yo cittassa āghāto –pe– caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa.” Moho ti dukkhe aññāṇaṃ –pe– avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohan ti so paccekasambuddho rāgaṃ ca dosaṃ ca mohaṃ ca pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohaṃ.

Sandālayitvāna saññojanānī ti dasa saññojanāni: kāmarāgasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ –pe– avijjāsaññojanaṃ. Sandālayitvāna saññojanānī ti saṃyojanāni sandālayitvā padālayitvā saṃpadālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – sandālayitvāna saññojanāni.

Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhī ti so paccekasambuddho jīvitapariyosāne asantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatī ’ti – asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Rāgaṃ ca dosaṃ pahāya mohaṃ sandālayitvāna saññojanāni, asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Sau khi dứt bỏ luyến ái, sân hận, và si mê, sau khi bứt lìa hoàn toàn các sự ràng buộc, người không kinh sợ về chặng cuối cùng của mạng sống, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”

Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā nikkāraṇā dullabhā ajja mittā, attatthapaññā asucī manussā eko care khaggavisāṇakappo.

Người ta thân cận và phục vụ có động cơ là sự lợi ích, ngày nay những người bạn không có động cơ (lợi ích) là khó đạt được, những người (chỉ) biết đến lợi ích của bản thân thì không trong sạch, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

75. Có những bạn vì lợi,

Thân cận và chung sống,

Những bạn không mưu lợi,

Nay khó tìm ở đời.

Người sáng suốt lợi mình,

Không phải người trong sạch,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng.

(Kinh Tập, chương I)

Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā ti attatthakāraṇā paratthakāraṇā ubhayatthakāraṇā diṭṭhadhammikatthakāraṇā samparāyikatthakāraṇā [paramatthakāraṇā] bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevantī ’ti – bhajanti sevanti ca kāraṇatthā.

Nikkāraṇā dullabhā ajja mittā ti dve mittā agārikamitto ca pabbajitamitto ca –pe– ayaṃ agārikamitto –pe– ayaṃ pabbajitamitto. Nikkāraṇā dullabhā ajja mittā ti ime dve mittā akāraṇā nikkāraṇā ahetu appaccayā dullabhā dulladdhā sudulladdhā ’ti – nikkāraṇā dullabhā ajja mittā.

Attatthapaññā asucī manussā ti – Attatthapaññā ti attano atthāya attano hetu attano paccayā attano kāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevanti ācaranti samācaranti payirupāsanti paripucchanti paripañhantī ’ti – attatthapaññā. Asucī manussā ti asucinā kāyakammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā vacīkammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā manokammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā pāṇātipātena – asucinā adinnādānena – asucinā kāmesu micchācārena – asucinā musāvādena – asuciyā pisunāya vācāya samannāgatā – asuciyā pharusāya vācāya samannāgatā – asucinā samphappalāpena samannāgatā – asuciyā abhijjhāya samannāgatā – asucinā byāpādena samannāgatāti asucī manussā, asuciyā micchādiṭṭhiyā samannāgatāti asucī manussā, asuciyā cetanāya samannāgatāti asucī manussā, asuciyā patthanāya samannāgatāti asucī manussā, asucinā paṇidhinā samannāgatāti asucī manussā, asucī hīnā nihīnā omakā lāmakā chattakā parittā ’ti – attatthapaññā asucī manussā.

Eko care khaggavisāṇakappo ti – Eko ti so paccekabuddho pabbajjāsaṅkhātena eko –pe– Care ti aṭṭha cariyāyo –pe– Khaggavisāṇakappo ti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ –pe– eko care khaggavisāṇakappo.

Tenāha so paccekasambuddho:

“Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā nikkāraṇā dullabhā ajja mittā, attatthapaññā asucī manussā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.

Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:

“Người ta thân cận và phục vụ có động cơ là sự lợi ích, ngày nay những người bạn không có động cơ (lợi ích) là khó đạt được, những người (chỉ) biết đến lợi ích của bản thân thì không trong sạch, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).

Catuttho Vaggo.

Niṭṭhito ca khaggavisāṇasuttaniddeso.

Phẩm Thứ Tư.

Và Phần Diễn Giải Kinh Sừng Tê Ngưu được chấm dứt.

1. Ajito tissametteyyo puṇṇako atha mettagū, dhotako upasīvo ca nando ca atha hemako.

1. “Ajita, Tissametteyya, Puṇṇaka, rồi Mettagū, Dhotaka, và Upasīva, Nanda, rồi Hemaka, –

2. Todeyyakappā dubhayo jatukaṇṇī ca paṇḍito, bhadrāvudho udayo ca posālo cāpi brāhmaṇo.

2. – hai vị Todeyya, và Kappa, và vị sáng suốt Jatukaṇṇī, Bhadrāvudha, và Udaya, luôn cả Bà-la-môn Posāla, –

3. Mogharājā ca medhāvī piṅgiyo ca mahāisi, soḷasannaṃ panetesaṃ brāhmaṇānaṃva sāsanaṃ, pārāyanānaṃ niddesā tattakāni bhavanti hi. ¬

3. – vị thông minh Mogharājā, và vị đại ẩn sĩ Piṅgiya. Hơn nữa, lời giảng dạy đến chính mười sáu vị Bà-la-môn ấy,

các lời diễn giải về những con đường đi đến bờ kia, là chỉ có chừng ấy.

4. Khaggavisāṇasuttānaṃ niddesāpi tatheva ca niddesā duvidhā ñeyyā paripuṇṇā sulakkhitā ”ti.

4. Và các lời diễn giải của những bài Kinh Sừng Tê Ngưu là đúng y như thế. Các lời diễn giải gồm hai phần cần được hiểu biết; chúng được đầy đủ, được khéo làm nổi bật.”

CULLANIDDESAPĀḶI NIṬṬHITĀ.

TIỂU DIỄN GIẢI ĐƯỢC HOÀN TẤT.

Kinh Tiểu Diễn Giải đọc online – Phần II

Ngọc Sáng Trong Hoa Sen

Con Đường Đi Đến Thành Công Bằng Sự Tử Tế

Những Bài Viết, Pháp thoại về Tứ Diệu Đế

Đức Phật đã dạy những gì

Hang Động Của Các Lạt Ma

Công Đức Phóng Sanh

Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhasa

Kinh Tiểu Diễn Giải đọc online – Phần II

Nội dung liên quan

Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhasa

Follow us